Leibniz, Akademie-Ausgabe, 1704--1716
Leibniz, Akademie-Ausgabe, 1704--1716 Leibniz, Akademie-Ausgabe, 1704--1716
192 transkriptionen 1703–1716 N. 157 tantum ex oriente accepta confirmasset, quae Apollonii Thyanaei, aliorumque miracula jactabant, Pythagorici et Platonici posteriores, manifeste vana sunt, et si vera essent, nihil aperiunt mortalibus dignum sciri. Itaque illud tantum discutiendum superest, an aliquid Graeci attulerint ad amplifica- 5 tionem illustrationemque Theologiae naturalis. quae scilicet vi humani ingenii ex rerum naturis indagari potest. Etsi autem dubitem an quicquam plane novum in Theologia invenerint Graeci, puto tamen quaedam ab Orientalibus prolata obscurius, a Graecis distinctius fuisse expressa. Potissimum autem horum est doctrina de substantiis incorporalibus. Equidem Moses de Deo ita locutus est, ut satis appareat, Summum illud, quod 10 de se dixit, Sum qui Sum, fontem essentiae, ab omni corporis contagio removisse; sed diserte tamen in dogmatis modum, tantam veritatem non expressit. De Animabus etiam orientales ita locuti non sunt, ut immateriales esse constaret. Nempe sapientes in oriente popularibus sese imaginibus accommodabant, contentique docere unum summum rerum autorem, animarumque justissimum rectorem, de ipsa Dei animaeque natura non satis 15 pilosophabantur. At Graeci primi quantum constat Philosophiam quandam Metaphysicam protulere et substantias incorporeas in Deo et Mentibus caeteris diserte agnovere. Patet hoc ex Pythagoreorum traditis, ex his, quae de Anaxagora referuntur; sed maxime ex Platone et Aristotele, quorum extant scripta, et qui rationem etiam immaterialitatis reddidere. 20 Nam Plato agnovit motus principium non posse esse corporeum, animamque adeo esse ��� ������������, principium motus, se ipsum excitans; Aristoteles etiam principium tum motus, tum etiam cognitionis in substantiis incorporeis quaesivit; nec tantum intelligentias coelorum orbibus praefecit, qui tunc credebantur, sed etiam intellectum agentem in homine existentem agnovit esse aliquid extraneum corpori et separabile. 25 Itaque, ut concludam, dicendum est, Barbaris quidem Veritates maximas circa divina deberi, Graecis autem Philosophiam quandam sacram, qua rerum divinarum et Spiritualium natura non explicatur tantum expressius, sed etiam praeclaris rationibus demonstratur. Ut adeo Deus pro summa providentia homines adhuc rudiores, minusque disciplinarum praeceptis excultos per prophetarum revelationes erudierit Hebraica 30 inprimis gente usus, tanquam instrumento, sed postea novum lumen generi humano accenderit. Sapientiae studio Graecorum mentibus infuso, ut divinae veritates contra omnes, hominum ad majorem cogitandi subtilitatem seculorum progressu provehendorum dubitationes, certis demonstrationibus communirentur. Recitata in Academia quadam Vienna 1. Jul. 1714 1. 9. 2005
N. 158 transkriptionen 1703–1716 193 158. LEIBNIZ AN CAROLINE Wien, 7. Juli 1714. Überlieferung: L Konzept: A Madame la princesse Electorale. Vienne ce 7 de juillet 1714 5 Madame La mort de Mad. l’Electrice m’a donné une grande emotion. il me semble que je la voy expirer entre les bras de V. A. S. Sa mort a esté telle qu’elle a souhaitee. Ce n’est pas Elle, c’est Hannover, c’est Angleterre, c’est le monde, c’est moy qui y ait perdu. La lettre que V. A. S. m’a fait la grace de m’ecrire le jour avant la mort de Mad. l’Electrice 10 m’a eté une grande consolation. Cependant si vous ne voulés pas Madame me recevoir comme un mauvais meuble que vous avés herité d’elle, vous me bannirés d’Hannover. il faudroit que V. A. S. se fit donner ses recueils. Gargan en a beaucoup, et puis M lle de Pelniz. outre ce qui se trouvera dans son Cabinet. il faudroit suppleer Madame d’Orleans de nous conserver ses lettres. tous ces reliques ne sont rien aux prix de la personne. Mais 15 ne pensons pas trop à sa mort pensons plutost à sa vie heureuse et glorieuse. V. A. S. doit etre comme sa metampsycose. Je n’ay point manqué de faire aupres de Monsg r le prince Eugene le compliment dont Monsg r le prince Electoral m’avoit chargé. le prince de Savoye s’en est tenu fort obligé, et m’a commis bien expressement de le demarquer son affection pour les interests 20 de S. A. S. il paroist qu’il juge liés avec ceux de Sa M té imperiale. il a eté bien aise d’apprendre plus distinctement, qu’il n’a pas tenu à Monsg r le Prince Electoral, que le voyage ne s’est point fait. S. A. et d’autres Ministres icy ont cru, que si Monsg r y savoit pû passer d’abord, aussi tost que le Writ avoit eté expedié, sans donner le loisir au Ministere Anglois de se reconnoistre, et de se gendarmer comme ils sont fait; leur 25 oppositions auroient eté inutiles. Mais on reconnoit bien maitenant que de la maniere que l’affaire s’est passee, sans ce prompt passage n’a point eté faisable. Celuy qui aura l’honneur de presenter cette lettre à V. A. S. Est un Gentilhomme Ecossois d’une famille considerable, c’est celle dont est le Duc de Roxbourg. il est venu icy pour une proposition importante de la parte de quelques particuliers Anglois. Comme 30 il s’estoit adressé d’abord à moy, j’ay fait ensuite que l’affaire a eté traitée secretement avec l’Empereur même, sans que les instances y soyent entrées. Sa Majesté Imperiale en 1. 9. 2005
- Page 151 and 152: N. 120 transkriptionen 1703-1716 14
- Page 153 and 154: N. 121 transkriptionen 1703-1716 14
- Page 155 and 156: N. 123 transkriptionen 1703-1716 14
- Page 157 and 158: N. 125 transkriptionen 1703-1716 14
- Page 159 and 160: N. 127 transkriptionen 1703-1716 14
- Page 161 and 162: N. 130 transkriptionen 1703-1716 15
- Page 163 and 164: N. 131 transkriptionen 1703-1716 15
- Page 165 and 166: N. 132 transkriptionen 1703-1716 15
- Page 167 and 168: N. 133 transkriptionen 1703-1716 15
- Page 169 and 170: N. 136 transkriptionen 1703-1716 15
- Page 171 and 172: N. 137 transkriptionen 1703-1716 16
- Page 173 and 174: N. 139 transkriptionen 1703-1716 16
- Page 175 and 176: N. 140 transkriptionen 1703-1716 16
- Page 177 and 178: N. 141 transkriptionen 1703-1716 16
- Page 179 and 180: N. 143 transkriptionen 1703-1716 16
- Page 181 and 182: N. 145 transkriptionen 1703-1716 17
- Page 183 and 184: N. 146 transkriptionen 1703-1716 17
- Page 185 and 186: N. 146 transkriptionen 1703-1716 17
- Page 187 and 188: N. 148 transkriptionen 1703-1716 17
- Page 189 and 190: N. 150 transkriptionen 1703-1716 17
- Page 191 and 192: N. 152 transkriptionen 1703-1716 18
- Page 193 and 194: N. 153 transkriptionen 1703-1716 18
- Page 195 and 196: N. 155 transkriptionen 1703-1716 18
- Page 197 and 198: N. 156 transkriptionen 1703-1716 18
- Page 199 and 200: N. 157 transkriptionen 1703-1716 18
- Page 201: N. 157 transkriptionen 1703-1716 19
- Page 205 and 206: N. 159 transkriptionen 1703-1716 19
- Page 207 and 208: N. 160 transkriptionen 1703-1716 19
- Page 209 and 210: N. 161 transkriptionen 1703-1716 19
- Page 211 and 212: N. 164 transkriptionen 1703-1716 20
- Page 213 and 214: N. 166 transkriptionen 1703-1716 20
- Page 215 and 216: N. 168 transkriptionen 1703-1716 20
- Page 217 and 218: N. 169 transkriptionen 1703-1716 20
- Page 219 and 220: N. 171 transkriptionen 1703-1716 20
- Page 221 and 222: N. 173 transkriptionen 1703-1716 21
- Page 223 and 224: N. 177 transkriptionen 1703-1716 21
- Page 225 and 226: N. 178 transkriptionen 1703-1716 21
- Page 227 and 228: N. 180 transkriptionen 1703-1716 21
- Page 229 and 230: N. 182 transkriptionen 1703-1716 21
- Page 231 and 232: N. 184 transkriptionen 1703-1716 22
- Page 233 and 234: N. 185 transkriptionen 1703-1716 22
- Page 235 and 236: N. 187 transkriptionen 1703-1716 22
- Page 237 and 238: N. 190 transkriptionen 1703-1716 22
- Page 239 and 240: N. 192 transkriptionen 1703-1716 22
- Page 241 and 242: N. 193 transkriptionen 1703-1716 23
- Page 243 and 244: N. 194 transkriptionen 1703-1716 23
- Page 245 and 246: N. 194 transkriptionen 1703-1716 23
- Page 247 and 248: N. 197 transkriptionen 1703-1716 23
- Page 249 and 250: N. 200 transkriptionen 1703-1716 23
- Page 251 and 252: N. 200 transkriptionen 1703-1716 24
192 transkriptionen 1703–<strong>1716</strong> N. 157<br />
tantum ex oriente accepta confirmasset, quae Apollonii Thyanaei, aliorumque miracula<br />
jactabant, Pythagorici et Platonici posteriores, manifeste vana sunt, et si vera essent,<br />
nihil aperiunt mortalibus dignum sciri.<br />
Itaque illud tantum discutiendum superest, an aliquid Graeci attulerint ad amplifica-<br />
5 tionem illustrationemque Theologiae naturalis. quae scilicet vi humani ingenii ex rerum<br />
naturis indagari potest. Etsi autem dubitem an quicquam plane novum in Theologia<br />
invenerint Graeci, puto tamen quaedam ab Orientalibus prolata obscurius, a Graecis<br />
distinctius fuisse expressa. Potissimum autem horum est doctrina de substantiis incorporalibus.<br />
Equidem Moses de Deo ita locutus est, ut satis appareat, Summum illud, quod<br />
10 de se dixit, Sum qui Sum, fontem essentiae, ab omni corporis contagio removisse; sed<br />
diserte tamen in dogmatis modum, tantam veritatem non expressit. De Animabus etiam<br />
orientales ita locuti non sunt, ut immateriales esse constaret. Nempe sapientes in oriente<br />
popularibus sese imaginibus accommodabant, contentique docere unum summum rerum<br />
autorem, animarumque justissimum rectorem, de ipsa Dei animaeque natura non satis<br />
15 pilosophabantur.<br />
At Graeci primi quantum constat Philosophiam quandam Metaphysicam protulere<br />
et substantias incorporeas in Deo et Mentibus caeteris diserte agnovere. Patet hoc ex<br />
Pythagoreorum traditis, ex his, quae de Anaxagora referuntur; sed maxime ex Platone<br />
et Aristotele, quorum extant scripta, et qui rationem etiam immaterialitatis reddidere.<br />
20 Nam Plato agnovit motus principium non posse esse corporeum, animamque adeo esse<br />
��� ������������, principium motus, se ipsum excitans; Aristoteles etiam principium tum<br />
motus, tum etiam cognitionis in substantiis incorporeis quaesivit; nec tantum intelligentias<br />
coelorum orbibus praefecit, qui tunc credebantur, sed etiam intellectum agentem in<br />
homine existentem agnovit esse aliquid extraneum corpori et separabile.<br />
25 Itaque, ut concludam, dicendum est, Barbaris quidem Veritates maximas circa divina<br />
deberi, Graecis autem Philosophiam quandam sacram, qua rerum divinarum et<br />
Spiritualium natura non explicatur tantum expressius, sed etiam praeclaris rationibus<br />
demonstratur. Ut adeo Deus pro summa providentia homines adhuc rudiores, minusque<br />
disciplinarum praeceptis excultos per prophetarum revelationes erudierit Hebraica<br />
30 inprimis gente usus, tanquam instrumento, sed postea novum lumen generi humano accenderit.<br />
Sapientiae studio Graecorum mentibus infuso, ut divinae veritates contra omnes,<br />
hominum ad majorem cogitandi subtilitatem seculorum progressu provehendorum<br />
dubitationes, certis demonstrationibus communirentur.<br />
Recitata in Academia quadam Vienna 1. Jul. 1714<br />
1. 9. 2005