Wilivpòtigè
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Jean Willy Alcide
1
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
Mèsi paskew dakò etidye nan liv la
Men kisaw ka fè ak liv sa
1- Ou ka achtel pou ou etidye
www.jeanwillyalcide.com
2- Ou ka montre you moun li poul achte tou
paske tout moun ta renmen pale pòtigè avek
Teknik entelijan sa yo.
3- Ou ka achtel fè yon moun kado san pwoblèm
konsa tou gen bagay ou pa ka fe wi egzanp
4- Ou pa ka tonbe revann liv la sanw pa pale
avek mwen
5- Ou pa ka kopye liv la pouw al mete nan bagay
paw.
Pouki reson?
Enben se paske lalwa pa pèmet ou fè sa
Lalwa rele sa vòlè.
Siw fè sa, lalwa banm dwa poum relew lajistis
epi lèm fin pwouve ke ou bwote zèv mwen an
sanw pat mandem,
ou pral oblije peye yon ti bokit lajan
Kidonk sil vouplè pa pran sak nan liv la pou w
di se pou ou tande baz mwen.
2
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Pouki m fè Liv sa?
Enben se paske lem te rantre nan peyi a m te
remake mizè m te passe poum pale lang nan.
Chans pou mw m te itilize teknik sa yo poum te ka
pale rapid epi poum defann mwen. Sinon kafe m tap
koule ak ma.
Lot rezon an se paskem kontre ak yon nèg ki soti
nan peyi Lasiri, ki gen 6an nan peyi a, Si yon bet
model li pap ka di sa.
Alòs poum pa kite Ayisyen yo tombe nan eta sa m
oblije entèvni poum k aba nou sekrè ki koz m t pale
byen rapid. M pa pale tankou moun ki fèt nan tè a,
men lè map pale m pa nan fe karate ak lang mwen
poum jwen sa poum di.
Se pou sa m fèl ak tout jan pouw pwononsel.
Kidonk m baw garanti depiw byen aplike ak
pwononse sak nan liv la, lang nan pap ka mete do’w
atè.
Byen etidye tande
3
Nap pale
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
4
Sumário
Nenhuma entrada de sumário foi encontrada.
1. Remèsiman
2. Objektif liv la
3. Tab dè Matyè
4.
5. Mo Bazik
6. Nan Mache oswa Makèt
7. Zòn kote moun ka ale
8. Zòn kote moun ka ale
9. Direksyon
10. Alimantasyon
11. Lis Vokabilè
12. Poze Kesyon
13. Konte
14. Bay lè
15. Atik yo
41. Jou Nan semen nan
42. Mwa yo
43.
42- Mwa yo
44- Vèb yo
54- Fraz an Pòtigè
56- Tan
58- Vwayaj ak Direksyon
73- Lis Vokabilè ankò
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
88- Kijan POuw pwononse (Gramè)
103- 5 Gwo teknik pou pale vit
Wi, non, silvouplè, mèsi, deryen, bonjou,
orevwa…
Yon seri ti pawòl senp ke wap bezwen chak jou
pou deblokew.
Pou di yon moun « mwen renmen’w » an
pòtigè, tradiksyon motamo a se: Eu te amo. Pou
chak peyi nou genyenl konsa:
O Brezil
“Eu te amo” (yo pwononsel konsa “éou tchi
anmou”), epi tou yo ka di “Eu amo você”.
Sak enteresan an,ou ka pa itilize sijè a “EU”, sa
vin bay de fason yo ka dil: “te amo” (tchi
anmou), “amo você” (anmou vosse).
Nan peyi Pòtigal
“Eu amo-te” (kontrèman ak potigè brezilyen
5
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
an, vèb la plase egzateman apre sijè a). Oswa
tou ou ka dil « Amo-te ».
6
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Mo Bazik
1)- Sim (Si) => Wi; 2)- Naõ (nanw) => Non
3)- Obrigado (Oubrigad’ou) => Mèsi (M);
Obrigada => Mèsi (F)
4)- De nada (Dji nada) => pad’kwa; deryen,
etc...
5)- Me desculpa (Mi djiskouwpa) => Padon
(lèw fè yon èrè)
6)- Com licença (Konn lisennsa) => Eskize
(pouw ka pase)
7)- Perdão ( Perdanw ) => Padon
8)- Por favor ( Pòr favor ) => Silvouplè
9)- Ola (ola), Oi (oy) => Bojou “Salut”
10)- Bom dia ( bom djiya ) => Bonjou
11)- Boa tarde ( bo-a tar-dji ) => Boswa
(apremidi)
12)- Boa noite ( bo-a noy-tchi )=> Bonswa
7
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
(lanuit); Bòn nui
13)- Tchau (tchaw); Adeus (ade-ouch) =>
Babay
O Mercado (Ou merka-dou) => Mache a;
Makèt la
14)- Dinheiro (dinyeyrou) => Lajan
15)- Moedas (mwedach) => pyès monnen
16)- Cartão de crédito (kartanw dji krèditou)
=> Kat kredi
17)- Taxa ( tacha ) => Taks
18)- Recibo (resibou) => Resi
19)- Caro (Karou) => Chè
20)- Barato (baratou) => Ba pri, Bom mache
21)- Aberto (abertou) => Louvri; Fechado
8
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
(fechadou)=> Fèmen
22)- Cartão Postal (Kartanw postaw) => Kat
postal
23)- Selos (selouch) => Tenb
Zòn kote moun ka ale
24)- Museu (mouzew) => Mize 25)- Banco
(bankou) =Bank
26)- Delegacia de(dji) polícia =>Komisarya
polis
27)- Hospital (ouchpitaw) => Lopital
28)- Farmácia (far-masi-ya) => Famasi
29)- Loja ( Lòja ) => Magazen; Boutik
30)- Restaurante (hechtaw-ranntchi) =>
Restoran
31)- Igreja ( Igre-ja) => Legliz
32)- Banheiro (ban-nyeyrou) => Twalèt
33)- Praia (praya) => Plaj
34)- Rua (rou-a) => Ri 35)- Piscina (Pissina)
=> pisin
9
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Direção (Djire-sanw) =>Direksyon
10
36)- Esquerda (ichquerda)=> Goch 37)- Direita
(djireyta) => Dwat
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
38)- Em frente (en frentchi) =>Tou dwat 39)-
Para cima => Anwo
40)- Para baixo (para baychou)=> Anba 41)-
Longo (longou)=> Lwen
42)- Perto (pertou) => Pre.
11
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Alimentação(Alimenntassanw) =>
Alimantasyon, Nouriti, Manje
12
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
43)- Café da manhã (cafè da manyan) => Ti dejene
44)- Almoço (almosou) => Dejene
45)- Jantar (jantar) => Dine
46)- Cardápio (cardapiou) => Meni
47)- Garçom ( Gar-son ) => Sèvè
48)- Conta ( Konnta ) => adisyon, bil
49)- Guardanapo (gwardana-pou) => Sevyèttab
50)- Copo (copou) => Vè, gode
50)- Prato (pratou) => Asyèt
51)- Garfo (garfou) => Fouchèt
52)- Faca (Faka) => Kouto
53)- Colher ( kolyè) => Kiyè
54)- Mesa (meza) => Tab
55)- Cadeira (cadeyra) => Chèz
56)- Carne ( Kar-ni) => Vyann
57)- Mal-passado (maw passadou) => Vyann ki
pa byen kuit
58)- Ao ponto (a-o pontou) => o pwen
59)- Bem-passado (bem passadou) => Byen
kuit
60)- Pão (panw) => Pen
13
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Kreyòl Pòtigè Pwononsyasyo
n
Wotè Tamanhos (Tamany-ouch)
gran Grande (grandji)
pwofon Profundo (profoundou)
Long Longo (longou)
étwat Estreito (Ichtreytou)
kout Curto (courtou)
Piti Pequeno (piquenyou)
Wo Alto (aw-tou)
Epè Grosso (grossou)
Mens Fino (finou)
Laj Largo (largou)
Fòm yo Formas (forma-ch)
Sikilè Circular (circoular)
rektiliy Reto (rètou)
karé Quadrado (qwadradou)
14
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Triangilè Triangular
gou yo Gostos (gochtouch)
Anmè Amargo (amargou)
Fre Fresco (frechcou)
Sale Salgado (saw-gadou)
Gen asid Azedo (azedou)
Épise Picante (picantchi)
Dous Doce (dossi)
Kalite Qualidades (Kwalidadjich)
move Ruim (ruim)
Pwòp Limpo (limpou)
Sonm Escuro (ichcourou)
difisil Difícil (dji-fi-siw)
Sal Sujo (soujou)
Sèk Seco (secou)
fasil Fácil (fasi-w)
Vid Vazio (vazyou)
Chè Caro (carou)
rapid Rápido (rapidou)
Etranj Estrangeiro (estranjeirou)
Plen Cheio (Che-yo)
Bon Bom (bon)
Rijid Rígido (rigidou)
Lou Pesado (pizadou)
Ba pri Barato (baratou)
Lejè Leve (lèvi)
15
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Lokal Local (lokaw)
Nouvo Novo (novou)
“Bruyant” Barulhento (baroulyentou)
Ansyen Velho (velyou)
Puisan Poderoso (poderozou)
Kalm Calmo (calmou)
Kòrèk Correto (Kòrrètou)
Lan Lento (lentou)
Dou Macio (massyou)
Trè, anpil Muito (mouiytou)
Fèb Fraco (fracou)
Imid Molhado (moulyadou)
Tò Errado (èradou)
Jèn Jovem (jòven-y)
Kantite Quantidades (quantidadjich
)
Enpe (nombre) Poucos (pocouch)
Enpe
Pouco (pocou)
(quantité)
Anpil Muitos (mouiytouch)
Anpil Muito (mouiytou)
Pati Parte (partchi)
Kèk Alguns (algounch)
Yon seri Alguns (algounch)
Antye Inteiro (inteyrou)
Kò imen Corpo Kòrpou
16
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
humano Oumannou
Bra Braço (brasou)
Do Costas (costach)
Jou Bochechas (bochechach)
Pwatrin Peito (peytou)
Manton Queixo (Keychou)
Zòrèy Orelha (orelya)
Koud Cotovelo (Kotouvelou)
Je Olho (Òlyou)
Visaj Rosto (rost-ou)
Dwèt Dedo (dedou)
Dwèt (pliryel) Dedos (dedouch)
Pye Pé (Pè)
Cheve Cabelo (cabelou)
Men Mão (manw)
Tèt Cabeça (Kabessa)
Kè Coração (Korassanw)
Jenou Joelho (jou-elyou)
Janm Perna (perna)
Lèv Lábio (labiou)
Bouch Boca (boca)
Kou Pescoço (pichcosou)
Nen Nariz (naris)
Épòl Ombro (ombrou)
Lestomak Estômago (ichtomagou)
Dan yo Dentes (dentchich)
17
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Kuis Coxa (cocha)
Gòj Garganta (garganta)
Pous Polegada (polegada)
Zòtèy Dedo do pé (dedou dou pè)
Lang Lingua (lingwa)
Dan Dente (dentchi)
AtiK Artigos (Artchi-gouch)
O
(ou)
Um
houm
Um
houm
Liv o livro (ou livrou)
Liv Yo os livros (ouch livrouch)
1 liv um livro (houm livrou)
Kèk liv alguns livros (algunch
livrouch)
Enpe liv poucos livros (pocouch
livrouch)
Manje Comida Komida
Zanmann Amêndoas (amendouach)
Pen Pão (panw)
Ti dejene
café da manhã (cafè da
manyan)
Bè Manteiga ( manteyga)
Sirèt Bala (bala)
Fwomaj Queijo (Keyjou)
Poul Frango (frangou)
18
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Desè Sobremesa (sobre meza)
Dine Jantar (janta)
Pwason Peixe (peychi)
Fwi Fruta (frouta)
Glas Sorvete (sorvetchi)
Anyo (Ti Cordeiro (cordeyrou)
mouton)
Sitwon
limão siciliano (limanw
silisianou)
Dejene Almoço (almosou)
Repa Refeição (refeysanw)
Viann Carne (carni)
Fou Forno (fomo)
Pwav Pimento (pimentou)
Plant Plantas (plantach)
Vyann Kochon Carne de porco Carni dji pòrko
Salad Salada
Sel Sal (sa-w)
sandwich Sanduíche (sandwitchi)
Sosis Linguíça (lingwisa)
Soup Sopa (sopa)
Sik Açúcar (asoucar)
Dîne ceia, jantar (seya, jantar)
Kòdenn Peru (perou)
Pòm Maçã (masan)
Bannann Banana Banana
19
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Zoranj Laranjas (laranjach)
Pêch (fwi) Pêssegos (pessegouch)
Pistach Amendoim (amendoim)
Pwa (fwi) Peras (perach)
Anana Abacaxi (abcachi)
Rezen Uvas (ouvach)
Frèz Morangos (morangou-ch)
Legim yo Legumes (legoumi-ch)
Kawòt Cenoura (senoura)
Mayi Milho (milyou)
Konkonm Pepino (pipinou)
Lay Alho (alyou)
Leti Alface (aw-fasi)
Oliv Azeitonas (azeitonach)
Zonyon Cebolas (sebola-ch)
Pwavwon Pimentos (pimentou-ch)
pòm de tè Batatas (batatach)
Joumou Abóbora (abobora)
Pwa Feijões (feyjon-ich)
Tomat Tomates (tomatchich)
Li pale (fi) ela fala (ela fala)
nou pale Falamos (falamouch)
Yo pale (gason) eles falam (elich falam)
Ban mwen me dê (mi dè)
Ba ou dar-lhe (dar-lye)
20
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Ba li dar-lhe (dar lye)
Ba nou Nos dar (nos-da)
Ba yo dar-lhes
Liv mwen meu livro (mew livrou)
Liv ou seu livro (sew livrou)
Liv li seu livro (sew livrou)
Liv nou nosso livro (nossou livrou)
Chanm Quarto (kwartou)
Plafon Teto (tetou)
Chèz Cadeira (kadeyra)
Rad Roupas (roupach)
Djakèt Casaco (kazakou)
Tas Xícara (chikara)
Biwo Escrivaninha (echcrivaninya)
Wòb Vestido (vichtidou)
21
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Poze kesyon nan lang pòtigè a ak pwonon
entèwogatif yo.
Masculino singular: qual (kwaw),
Feminino singular: qual (kwaw)
22
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Masculino plural: quais (kwaych)
Feminino plural: quais (kwaych)
Egzanp: Qual deles (kwaw delich)? =>Kiyes
nan yo?
Quanto (kwanntou)
Masculino singular: quanto (kwannto)
Feminino singular: quanta (kwannta)
Masculino plural: quantos (kwanntouch)
(Kwanntous)
Feminino plural: quantas (kwanntach)
(Kwanntas)
Egzanp: Quanto custa (kwanntou kousta)?
=>Konbyen sa koute?
Quantas imagens (kwanytach imajen’ych)?
=> Konbyen imaj ?
23
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Men kèk nan Pwonon
entewogatif yo
que : kisa
o quê (ou ke): kisa (ki)
quem (kyeng) : kiyès
onde (ondji) : ki kote?
Egzanp:
Que horas são (ke orach sanw)? => ki lè li ye?
O que faço (ou ke fasou)? => kisa m dwe fè ?
O que posso fazer (ou ke possou fazèr)? => kisa
m ka fè?
Quem sou eu (kyeng sou ew)? => Kiyès mwen
ye?
Onde haja sol (ondji haja sòw)? => Ki kote ki
24
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
gen solèy?
www.jeanwillyalcide.com
Konte sòti 1 rive 19
25
0-zero (zèrou)
1-um (un)(m.)/uma(f.)
2-dois (doych)(m.)/
3-três (trech)
jeanwillyalcide
10 dez (Dèz)
11 onze (onzi)
12 doze (dozi)
13 treze (trezi)
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
4-quatro (kwatrou) 14-catorze (katorzi)
5-cinco (cingkou)
15 quinze (kinzi)
6-seis (seych) 16 dezesseis (dizeseych)
7-sete (sètchi) 17-dezesete (dèzesetchi)
8- Oito (Oytou) 18-dezoito (djizoytou)
9- nove (nòvi) 19-dezenove (djizenòvi)
10 Dizèn yo
Men dizèn yo, tout fini pa -enta sauf 20 et 30.
20-vinte(vintchi), 30-trinta(trinta), 40-
quarenta(kwarennta)
50 cinquenta (sikwennta), 60-sessenta, 70
setenta,
80 oitenta, 90 noventa.
Konte 20 rive 99
Pou konpoze un nonb soti 20 pou rive 99, ou
26
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
mete e (i) nan mitan dizèn nan ak inite a.
Egzanp: trinta e cinco (trennta i singkou =>35
quarenta e oito (kwarennta i oytou) =>48
quarenta e nove (kwarennta i novi) =>49
cinquenta e seis (sinkwenyta i seych) =>56
oitenta e um (oytennta i un) =>81
setenta e dois (setenyta i doych) =>72
sessenta e duas (sesenyta i dwach) =>62
Santèn yo
Yo byen fasil depi pran youn wap pran lot la
100=> cem (seny) / cento(senntou)
200=> duzentos (as)(douzentouch, ach)
300=> trezentos (as)(trezenntouch, ach)
400=> quatrocentos (as)
500=> quinhentos (as) (kinyenntouch, ach),
600 seiscentos, as
700=> setecentos (as) (sètchisentouch, ash),
800=> oitocentos (as,) 900=> novecentos (as)
27
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Konte soti 101 pou rive 999
28
-Pou kapab kreye nonb soti 101 pou rive 999,
ou dwe mete e (i) nan mitan santèn, dizèn ak
inite yo.
-cento e oitenta e três (senntou i oytennta i
trech):=> 183
-Duzentos e quatro mais quinhentos e trinta e
seis egual setecentos e quarenta
(douzenntouch i kwatro maych kinyenntouch i
trinta igwaw sètchisentouch i
kwarennta):=>204+536=740
-Cento e vinte e um vezes oito faz novecentos e
sessenta e oito : =>121*8=968
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
-Oito centos e cinquenta e nove menos
trezentos e setenta e cinco, faz quatrocentos e
oitenta e quatro: =>859-375=484
-Setecentos e dezoito a dividir por dois faz
trezentos e cinquenta e nove : =>718 : 2=359
Soti 200 pou rive 900 nonm yo gen yon fòm
maskilen yo fini pa “OS (ouch)” oswa yo gen
yon fòm feminen yo fini pa “AS (ach)”. Yo
toujou koresponn ak non yo konkte a.
Egzanp:
1-Quinhentas organizações manifestam
(kinyenntach organizason-ich
manifestanm)=>500 oganizasyon ap manifeste.
2-Ele vendeu trezentos carros este ano (eli
vendew trezenntouch kawouch estchi
annou)=>Li te vann 300 machin ane sa a.
29
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Konte apre mil
Se preske menmjan an wi konte apre mil ye se
sel kek mo ak pwononsyasyon ou bezwen.
1000 mil(miw), 2000 dois (doy-ch
miw),
10 000 dez mil (dèz miw), 100 000 cem
mil (seny miw)
200 000 (duzentos / as miw) 1 million um
milhão ( un milyanw)
2milyon, dois milhões (doych milyon-ich) 1
milya (um bilhão), 2 milya (dois bilhões).
30
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Pouw ka emèt emosyon nan Pòtigè
31
Yon emosyon espontane (jwa, kòlè, sipriz, tristès,
admirasyon, doulè, etc.).
Ou ka itilize yo poukont yo, yo fasil pou aprann
konsa tou yo enpòtan anpil:
adeus : babay ai (ay): Ay alô(alo) :
allo
até logo(logou) : pita bem(ben) :
dakò
credo(kredou) : mesye o
cuidado!(kuidadou): pridan
Então(entanw) : enben fora(fòra) : deyò
oi : bonjou
pois bem(poych ben)
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
:enben
www.jeanwillyalcide.com
Bay lè an pòtigè
32
An potigè “lè” toujou au pliryel ki vle di yo pa
mande « ki lè li ye => que hora é (ke òra è) »
men pito yo mande “kilè yo ye=> que horas sao
(ke orach sanw)”.
E ou menm tou lew ap reponn se o pliryel.
li fè 5h30=> São 5 horas e trinta (sanw 5 orach
i trinta)
map raple n ke olye w di trinta ou ka di meia
tou.
Sel moman lè a o sengilye se lew di “li fè 1h=> é
uma hora (è uma òra)”.
Kidonk pouw bay lè fok ou konn mo sa yo:
Lè=>horas (òras) minit=>minutos
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
(minoutouch) ak segond=> segundos -.
Exanp: É uma hora e cinco minutos e 15
segundos (è uma òra i sinnko minoutouch e
kinzi segoundouch) => Li fè 1h 5 minit 15s.
Bay yon lè won
Depi se nan lè Won tradui« em ponto (eng
pontou) », sa vin bay :
São dezenove horas em ponto (sanw djizenovi
òrach eng pontou) => li fè 19h won.
Lè Edmi
Nan pouw di demi ou di « «meia (meya) » ,
kidonk pouw di 7h30 wap ekri: São sete e meia
(sanw sètchi e meya).
33
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
Lè an mwens…
www.jeanwillyalcide.com
Moins tradui menos(menouch), sa vin bay :
São dezesseis horas menos vinte minutos
(sanw dezaseych orach menouch vinytchi
minoutouch) => 15:40 => li fè 4è mwen 20.
Oswa li kapab di: São 20 para as 16horas=>
Sanw vinytchi para as dezeseych
Midi – minui
Bagay sa yo tradui, mwatye jounen, mwatye
lannuit: é meio-dia (è meyo djia) =>li fè midi, é
meia-noite (è meya noytchi) => li fè minui.
34
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
“Kèk lòt ti vokabilè ankò”
Mo ou preske itilize chak jou
Men kek mo ki ka edew travay pwononsyason
w nan lang nan :
35
Máquina de lavar roupa (makina dji lava
ropa)=> machin a lave lâmpada (lampada)=>
anpoul casa (kaza)=> Kaza
Telefone (telefoni)=> telefòn
carro (carrou)=> machin
cadeira (kadeyra)=> chez
anel (anew)=> bag
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
Vela (vela)=>balèn
chaleira (chaleyra)=> bouywa
martelo (martelou)=> mato
sapato (sapatou)=> soulye
www.jeanwillyalcide.com
Atik
Atik yo, se ti mo ki toujou plase devan oswa
apre non an (as depann de ki lang) pou kapab
idantifye feminen ak maskilen.
Ex:Eles sao dos Estados Unidos (elich sanw
dous estadous ounidos) => Yo se moun etazini
oswa Yo soti etazini.
36
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Nb. Nan egzanp sa a “DOS” se lèw melanje “DE”
ak “OS”.
Men Atik yo
An Pòtigè
An Kreyòl
Um (houm)========= Youn (maskilen)
Uma (ouma)=========Youn (feminen)
Uns (ounch)=========Kèk (maskilen)
Umas (oumach)=======Kèk (feminen)
O (ou) ========= Le (en français)
A ========== La (en français)
Os (ouch) ========== Yo (maskilen)
37
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
As (ach)
www.jeanwillyalcide.com
========== Yo (feminen)
Melanj atik ak prepozisyon yo
Pwepozisyon
Atik
O O, Os A, As Um, uns Uma, Umas
A ao, aos à, às ----------- --------------
De do, dos da, das dum, duns duma,
dumas
Em no, nos na, nas num, nuns numa,
numas
Por/per pelo,pelos pela/ pelas -------------- ----------
--------
38
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Jou nan semèn nan
Jou Pwononsyasyon Siyifikasyon
Segunda-feira (segounda feyra) =>
Lendi;
Terça-feira (tèrsa feyra) => Madi
Quarta-feira (kwarta feyra) => Mèkredi
Quinta-feira (kinta feyra) => Jedi
Sexta-feira (seksta feyra) => Vandredi
Sabado (sabado) => Samdi
Domingo (domingo) => Dimanch
39
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Mwa yo
40
Mwa Pwonosyasyon Siyifikasyon
Janeiro ( janeyro ) Janvye
Fevereiro ( Fevereyro ) Fevriye
Março ( Mars’ou ) Mas
Abril ( Abriw ) Avril
Maio ( Mayo ) Me
Junho ( Jounyo ) Jyen
Julho ( Joulyo ) Jiyè
Agosto ( Agosto ) Out
Setembro ( Setenmbrou) Septanm
Outubro ( Otoubrou ) Októb
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Novembro ( Novenmbrou) Novanm
Dezembro (Djizenmbrou) Desanm
41
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Vèb
Vèb yo divize an 3 konjigezon, depiw bezwen
rekonèt yo gade kijan yo fini a lenfinitif se : "-
ar", "-er", "-ir" (epi "-or", se yon sel vèb ki fini
konsa "por".
Pwonon pèsonèl yo
42
Eu (ew)=> Mwen; você (vosse)=> Ou; Ele (eli)-
Ela (èla)=> Li;
Nós (nos)=> Nou; Vocês (vosse-s)=> Nou;
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
Eles (elich)-elas (Èlach)=> Yo
www.jeanwillyalcide.com
Être : Ser et Estar
Siw konn espanyòl, pati sa a ap parèt byen fasil
pou ou. Rezon an se paske menm jan ak nan
espanyòl la vèb Èt la divize an 2 : ser et estar.
43
Bon jeneralman, ser se pou bagay ki pemanan
(la pou tout tan) epi estar se pou sitiyasyon
pasajè yo itilizel tou pou lèw yon kote.
Pa egzanp «eu sou alto (ew sou awtou)=>
(mwen wo)» itilize vèb ser paske sa se yon
bagay pèmanan, “ser alto (sè awtou) se sa ki
defini m.
Epoutan si’m fè yon betiz map di «eu estou
estupido (ew estou estoupidou)=>(Mwen
estipid)», se yon definisyon tamporè paske se
pandan w fè betiz ou di ou estipid la. Si’w di
« eu sou estúpido (ew sou estoupidou)=>
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
mwen estipid », sa vle di ke ou estipid depi
lontan e wap kontinye rete estipid.
Fè atansyon ak lèw itilize vèb sa yo, paske yo
ka bay fraz ou a yon sans diferan de saw ta vle
di a.
Pou zòn kotew ye tankou yon lye ou dwe itilize
« estar » :
Onde você esta (ondji voce esta)? => Ki kote w
ye?
Estou na estação. (estou na ichtasanw) =>
mwen nan estasyon an.
Kounya ou gen patikilarite pouw konnen :
-Pou’w mande epi bay lè, ou itilize « estar »
Que horas são, por favor (ke òrach sanw, por
favor)? =>Ki lè li ye silvouplè?
-São cinco horas e quinze minutos. (sanw
singko òrach e kinzi minoutouch) =>Li 5h 15
minit.
44
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Vèb regilye yo
Jan m te diw la vèb regilye yo diize an 3
gwoup:"-ar", "-er" et en "-ir".
Se menm règ yo wi yo itilize pou konjige vèb
regilye yo, epi se sèl vèb iregilye ki pa respekte
règ sa yo.
Vèb –AR yo
Men kek vèb regilye "-ar": cantar =>(chante),
caminhar => (mache), andar (mache), orar
(priye).
Vèb an –ER
45
Sa yo se kek vèb regilye ki fini an "-er": vender
=> (vann), proteger =>(pwoteje), viver => Viv,
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
fazer => fè, bater => (bat), tremer => tramble.
Vèb an –IR
Gen vè regilye ki fini an "-ir" tou wi : partir =>
(pati), ir => (ale), abrir => (louvri).
Vèb Oksilyè yo
Se vèb sa yo ki pi enpotan, men gen 2 ki se
priyorite: vèb «ser, estar» (2 fòm vèb èt yo)
epi « haver » (veb genyen sou fòm oksilyè).
Vèb iregilye moun itilize pi
souvan yo
Gen de vèb ou pa bezwen lite avèk yo wap
bezwen yo chak jou paske yo endispansab
pouw gen yon konvesasyon bazik, alòs men
kèk:
dizer (djizèr)=> (di), fazer (fazèr)=> (fè), ir
46
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
(ir) => (ale),
querer (kere)=> (vle, renmen), poder
(podèr)=> (kapab),
saber (sabèr)=>(konnen), ter (tèr) (genyen,
posede),
ver (vèr) (wè, gade).
SER
(Èt)
Estar
(Èt)
TER
(Gen)
Fazer
(fè)
Dar
(Bay)
Di
(di)
Poder
(ka)
Sou Estou Tenho Faço Dou Digo Posso
És Estás Tens Fazes Dás Dizes Podes
É Está Tem Faz Dá Diz Pode
Somos Estamos Temos Fazemos Damos Dizemos Podemos
Sois Estais Tendes Fazeis Dais Dizeis Podeis
São Estão Têm Fazem Dão Dizem Podem
Vèb sa yo, yo itilize anpil tou
Gen lot sa yo ki pa two kouran, men wap
bezwen yo pouw ka kenbe yon bon
konvesasyon ki gen nen nan figil:
47
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
crer (kre)=>(kwè), dar (da)=>(bay), sair
(sayi)=>(sòti),
vir (vir)=> (vini).
Yo itilize vèb sa yo yon lè
konsa
provar (pwouve),requerer (Mande, Solisit) :
Fè atansyon pouw pa konfonn li ak vèb
« querer » paske yo pa menm non tande.
Kijan pouw aprann vèb yo?
48
Siw vle aprann vèb yo, konsèy map ba ou se
komanse aprann sa yo rele « prezan
endikatif » epi « enpafè=> "préterito
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
imperfeito" », « pase konpoze=> "préterito
perfeito" » ak « fiti=> futuro» .
Pronoms possessifs
Meu(mew), minha(minya), meus(me-ouch),
minhas(miya-ch)=> Pam Seu(se-w),
sua(sou-a), seus(se-ouch), suas(swach)=>
Paw, pam yo
Seu(sew), sua(sou-a), seus(se-ouch), suas(swach)=>
Pa-l, pa yo
Nosso(nòssou), nossa(nòssa),
nossos(nòssouch), nossas(nòssach)=>Pa nou,
pa nou yo.
49
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Komparezon
50
Konparatif yo
MAIS (may-s)=>PLIS ; MENOS (menou-s oswa
menou-ch)=>MWENS
Ex: O tempo de hoje está mais frio (do) que o
de ontem:
(Ou tenmpo dji Oji esta may-s friyou do ke
onteny )
=>Jodi a, tan an fè pi fret ke yèLes superlatifs
NB. Konparatif yo toujou gen « «que oswa do
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
que » » dèyè yo
[MAIS ... DO QUE ; MENOS ... QUE]
www.jeanwillyalcide.com
Sipèlatif yo
Pow jwenn sipèlatif yo se marye atik defini yo
avek konparatif yo men fwa sa a se san « « que
ak do que » »:
Hoje é o dia mais frio do ano (Oji è o djiya mays
friyou dou an-nou) =>Jodi a se jou ki pi frèt
nan ane a.
Gen detwa eksepsyon wi:
Pou :
bom(bon) ki vle di bom, se “melhor(melyò-r)”
ki vle di pi bon.
Mau(ma-w) ki vle di Mal, se «Pior(pyò-r)» ki
vle di pi mal.
Grande(grandji) ki vle di gran, se
“maior(mayò-r)” ki vle di pi gran.
51
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
pequenho(pekenyou)=> Piti, se
“menor(menò-r)” ki vle di Pi piti.
www.jeanwillyalcide.com
Fraz an Potigè
52
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Fraz an Potigè
Nan lari a :
1)- Por favor, poderia me dizer...?(Por favor,
poderya mi djizèr) =>Silvouplè eskew ka
dim...?
2)- Pode me ajudar por favor? (Pòdji mi
ajoudar, por favor?)
=>Ou ka ede’m silvouplè?
53
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
3)- Muito obrigado (mouytou oubrigadou)
=>Mèsi anpil
4)- Eu lhe agradeço muito (Ew lye agradesou
mouyto)
=>M diw mèsi anpil.
Tan
1)- Hoje está um dia lindo! (Oji esta houm djia
linndou)!
=>Jodi a se yon bèl jounen!
2)- Faz calor (faz kalòr)/ Está quente (esta
kenntchi)=> Li fè cho!
54
3)- Faz frio (Faz friyou) / Está frio (esta friou)
=>Li fè frèt.
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
4)- Nublado (noublado)/ plen nyaj
55
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Vwayaj ak direksyon
56
1)- Por favor, preciso de uma passagem de ida
para...
(Por favor, precizou dji uma passajenm dji ida
para)
Mwen bezwen yon tikè ale-senp pou...,
silvouplè.
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
2)- Que horas saí o próximo ônibus?
(Ke òrach sayi ou pròssimou onibouch)
=>A kilè pwochen bis la ap deplase ?
3)- Quanto custa uma corrida de táxi ao centro
da cidade?:
(Kwanntou kouchta uma korida dji taksi ao
senntro da sidadji)?
=>Nan sant-vil la konbyen yon kous taksi
koute ?
4)- Onde posso encontrar um ponto de táxi?:
(Ondji possou engcontra houm ponntou dji
taksi) ?
=>Ki kote m ka jwenn yon estasyon taksi?
5)- Eu perdi minha mala/bagagem/sacola:
( Ew pèrdji minya mala/ bagajenm/sakòla)
=>M pèdi malèt mwen/.../Sak mwen
6)- Pode me dizer como ir a/ao... (Pòdji mi
djizèr komo ir ao)
=> Èske’w ka dim kijan poum fè pou’m ale
nan...
7)- Acho que estou perdido(a): (Achou ke estou
57
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
pèrdjidou).
=>M panse’m genlè pèdi.
www.jeanwillyalcide.com
58
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
59
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Nan Restoran
60
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Nan Restoran
1)- O que os senhores(as) querem comer?
( Ou ke ouch senyòrich kèrenm kome)?
=>Kisa nou ta renmen manje?
2)- Qual é a entrada/ prato principal/
sobremesa?
(Kwal è a entrada/ pratou prensipaw/
sobremeza)?
61
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
=>Ki manje nou genyen? Desè?
www.jeanwillyalcide.com
3)- O cardápio de sobremesas, por favor.
(Ou kardapio dji sobremesas, por favor).
=>Banm menu dessè a silvouplè.
4)- Vocês têm um menú de vinhos?
(Vosses tenm houm menu dji vinyouch)?
=>Eske nou gen menu diven yo silvouplè?
Traz-me a conta, por favor?
(Mi tras a konnta, por favor)?
Nap pote adisyon na pou mwen silvouplè?
La vi lannuit
62
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Saímos esta noite (sayimòch esta noytchi)?
=>Nap soti aswè a ?
Aonde nos encontramos (aondji nos
encontramouch)?
=>Ki kote nap rankontre ?
Você quer tomar alguma coisa (vosse kè toma
alguma koyza)?:
=>Ou Vle bwè yon bagay?
Você quer dançar? (Vossê kè dansa)?: =>Ou vle
danse?
63
Koulè yo
An pòtigè, lè wap tradui koulè ou di « COR
(kòr) ». men le wap pale de plizyè koulè, fòk ou
metel o pliryèl le sa ou tradui’l « cores (kòrich).
Poutèt sa m baw yon lis kèk koulè kap itil
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
ou pi devan.
Non Adjektif Tradiksyon
branco. branco Blan
preto. preto Nwa
azul. azul Ble
vermelho. vermelho Wouj
verde. verde Vè
rosa.
rosa Woz
cor de laranja Oranj
laranja.
amarelo. amarelo Jòn
castanho. castanho mawon / bren
cinza. cinza/ gri
prata. De
arjan/arjante
prata/pratea
do
ouro. dourado dore
64
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
Lafanmi
www.jeanwillyalcide.com
Lafanmi
65
Pòtigè Pwononsyasyon Kreyol
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
A família (a fanmilia) Fanmi an
O pai ( O pay ) Papa a
A mãe ( A man’y ) Manman an
Papá ( Papa ) Papa
Mamã ( maman ) manman
O filho ( filyou ) pitit gason
A filha ( filya ) pitit fi
O irmão ( o irmanw ) Frè a
A irmã ( a irman ) Sè a
O avô ( O avò ) Gran papa a
A avó ( A avò ) Grann nan
O tio ( O tchi-ou ) Monnonk
A tia ( A tchi-a ) Matant lan
66
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Lakay
67
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
68
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Potigè Pwononsyasyon Siyifikasyon
A casa ( A kaza) Kay la
O salao ( Ou salanw ) Salon an
A cozinha ( A kouzinya ) Kuizin nan
O quarto ( ou kwartou ) Chanm nan
A garagem ( A garajeng ) Garaj la
O jardim ( Ou jarding ) Jaden na
A entrada ( A entrada ) Antre a
A cave ( A kavi ) Kav la
69
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Nan Vwayaj
70
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Pòtigè Pwononsyasyon Siyifikasyon
Viagem ( Vyajen-y ) Vwayaj
Carro ( Kar-hou ) Machin
Aviao ( Avyan-w ) Avyon
Trem ( Tren ) Tren
Onibus ( Onibou-ch) Bis
Barco ( Bar-kou ) Bato
Mala ( Mala ) Malèt
Passaporte ( Passapor-tchi ) Paspò
Viajar ( Viaja-r ) Vwayaje
71
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Sou tab
72
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Pòtigè Pwononsyasyon Siyifikasyon
Mesa ( Meza ) Tab
Comer ( Kome ) Manje
Beber ( Bebe ) Bwè
A comida ( A komida ) Manje a
Um prato ( Prat-ou) Yon Asyèt
Um copo ( Houm Kop-ou ) Yon vè, godê
Um garfo ( Houm garf-ou ) Yon fouchèt
Uma faca ( Ouma faka ) Yon kouto
Uma colher ( Ouma Kolyè-r) Yon kiyè
73
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Aprann mo sa yo, yap
bon pou ou
1 Mwen eu [ew]
2 Ou (fomèl) tu, você [tou], [vose]
74
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
3 Li Ele [ˈeli]
4 Nou Nós [noch]
5 Nou vós, vocês [voch],[vose
s]
6 Ils Eles [elich]
7 Sa a (dirèk) Isto [ˈichtou]
8 Sa a Aquilo [akilou]
(endirèk)
9 Isit Aqui [Aki]
10 Là Alí [Ali]
11 Kiyès Quem [kyeng]
12 Kisa que, o quê [ke, [ou ke]
13 Ki Kote onde [ondji)
14 Kilè quando [ˈkwanndou]
15 Kouman como [ˈkomou]
16 Pa não [nanw]
(negasyon)
17 tout tudo [ˈtoudou]
18 Anpil muito [mouytou]
19 Kèk alguns [algounch]
20 Enpe pouco [ˈpokou]
21 Lòt outro [ˈotrou]
22 Un Um [houm]
23 De Dois [doych]
24 Twa Três [trech]
25 Kat Quatro [ˈkwatrou]
75
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
26 Senk Cinco [singkou]
27 Gran Grande [grandji]
28 Long Comprido [Konmprido
u]
29 Laj Largo [largou]
30 Epè Espesso [ichpesou]
31 Lou Pesado [pizadou]
32 Piti Pequenho [pikenyou]
33 Kout Curto [ˈkourtou]
34 Etwat Estreito [ichtreytou]
35 Mens Fino [finou]
36 Fanm Mulher [mulyèr]
37 Gason Homem [Òmeny]
38 Lòm homem [òmeny]
39 Timoun criança [kriansa]
40 Madanm mulher,
esposa
[moulyer],
[ichpoz a]
41 mari marido,
esposo
[maridou],
[ichpozou]
42 Manman Mãe [many]
43 Papa Pai [pay]
44 Animal Animal [animaw]
45 Pwason Peixe [peychi]
46 Zwazo ave,
pássaro
[avi],
[pasarou]
47 Chen Cão, kanw],
76
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
cachorro kachowo
48 Pou Piolho [piolyou]
49 Sèpan serpente,
cobra
[serpentchi]
, [kobr a]
50 Vè verme [ˈvermi]
51 Pyebwa árvore [ˈarvori]
52 Forè floresta [floresta]
53 Bâton bastão [bastanw]
54 fwi fruta, [ˈfrouta]
55 grenn semente [sementchi]
56 fèy folha [folya]
57 rasin raiz [rayi-s]
58 Ekòs casca [ˈkaska]
59 Flè flor [flòr)
60 Zèb Erva [èrva]
61 Kòd Corda [ˈkorda]
62 Po Pele [ˈpèli]
63 Vyann Carne [ˈkarni]
64 San Sangue [ˈsangui]
65 Zo Osso [ˈossou]
66 Grès Gordura [gordoura]
67 Ze Ovo [ˈovu]
68 Kòn chifre,
corno
[chifri],
[kornou]
69 Ke (bèt) rabo [rabou]
70 plim Pena [ˈpena]
77
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
(zwazo)
71 Cheve Cabelo [kabelou]
72 Tèt Cabeça [kabesa]
73 oreille Orelha [orelya]
74 Je Olho [òlyou]
75 nen nariz [nari-s]
76 bouch boca [ˈboka]
77 dan dente [ˈdentchi]
78 lang língua [ˈlingwa]
79 Zong unha [ounya)
80 pye Pé [pè]
81 janm Perna [ˈperna]
82 Jenou Joelho [jouelyou]
83 Men Mão [manw]
84 Zèl Asa [ˈaza]
85 Vant barriga [barriga]
86 Zantray,
entesten
entranhas,
intestino
[ẽntranyach
], [inte
chtinu]
87 Kou Pescoço [pechkosou
]
88 Do Costas [ˈkòstach]
89 Pwatrin peito, [peytou]
90 Kè coração [korasanw]
91 Foie fígado [ˈfigadou]
92 bwè beber [beber]
78
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
93 manje comer [komeɾ]
94 mòde morder [mòr-de]
95 sucer sugar,
chupar
sougar],[ch
upar
96 Krache Cuspir [kuchpir]
97 vomi vomitar [vomitar]
98 Soufle Soprar [soprar]
99 Respire Respirar [rechpirar]
100 Ri Rir [rir)
101 Wè Ver [ver]
102 Tande Ouvir [ouvi-ɾ]
103 Konnen Saber [sabe]
104 Panse Pensar [pensa-r]
105 Santi (pran Cheirar [cheyrar]
sant)
106 Pè Temer [temer]
107 Dòmi Dormir [dormir]
108 Viv Viver [viˈveɾ]
109 Mouri Morrer [morer]
110 Tiye Matar [matar]
111 Goumen Lutar [loutar]
112 chase Caçar [kassar]
113 fwape Bater [bater]
114 Koupe Cortar [kortar]
115 fann Rachar [rachaɾ]
116 ponyade esfaquear, [ichfake-ar],
79
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
apunhalar [apounia
ˈlaɾ]
117 grate raspar [ʀraspar]
118 Fouye Cavar [kavar]
119 naje Nadar [nadar]
120 voler (anlè) Voar [vouar]
121 mache Andar,
caminhar
[andar],
[kaminy ar]
122 Vini Vir [vir]
123 Etann,
kouche
Deitar;
deitado
[deyta];
[do]
124 Chita Sentar-se senntarse
125 Leve kanpe pôr-se de
pé; estar
de pé
Pòr-se dji
pè ; esta dji
pè
126 Vire virar, girar [virar],
[jirar]
127 Tombe cair [kayir]
128 Bay dar [dar]
129 Kenbe segurar [segourar]
130 sere, preser apertar [a pertar]
131 frote Esfregar [echfregar]
132 lave Lavar [lavar]
133 siye Enxugar [enchougar]
134 tire Puxar [pouchar]
135 pouse Empurrar [enmpurar]
80
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
136 jete, lanse atirar,
lançar
[atirar],
[lansar]
137 lye Atar [atar]
138 Koud Costurar [kochtourar
]
139 Konte Contar [kontar]
140 Di Dizer [djiˈzer]
141 Chante Cantar [kantar]
142 jwe brincar,
jogar
[brinkar],
[jogar]
143 Flote flutuar,
boiar
floutwar],
[boyar]
144 Koule Fluir [flou-ir]
145 Jele Gelar [jelar]
146 gonfle Inchar [inchar]
147 Solèy Sol [sòw]
148 lalin Lua [ˈlou-a]
149 Etwal Estrela [ichtrela]
150 Dlo Agua [ˈagwa]
151 Lapli Chuva [chouva]
152 Rivyè Rio [riou]
153 Lak Lago [ˈlagou]
154 LanMè Mar [mar]
155 Sèl Sal [saw]
156 Wòch Pedra [ˈpèdra]
157 Sab Areia [areya]
81
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
158 pousyè Poeira [po-eyra]
159 tè Terra [ˈterra]
160 Nyaj Nuvem [ˈnouveny]
161 bwouya Nevoeiro [nivouejrou
]
162 Syèl Céu [sèw]
163 Van Vento [ˈventou]
164 Neige neve [ˈnèvi]
165 Glas gelo [ˈjèlou]
166 LaFimen fumassa [ˈfoumassa]
167 DiFe fogo [ˈfogou]
168 Sann cinzas [ˈsinzach]
169 boule Queimar [Ke-y-ma]
170 Wout estrada [echtrada]
171 Montay,
mòn
montanha [montannya
)
172 rouj vermelho [vermelyou]
173 vèt Verde [ˈverdji]
174 jòn Amarelo [amarelou]
175 blan Branco [ˈbrankou]
176 nwa preto,
negro
[pretou],
[ˈnegrou]
177 Lannuit Noite [ˈnoytchi]
178 Jou Dia [ˈdji-ya]
179 An, année Ano [ˈannou]
180 cho Quente [kentchi]
82
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
181 fwedi Frio [ˈfriou]
182 Plen Cheio [cheiyou]
183 nouvo Novo [ˈnovou]
184 Ansyen Velho [ˈvelyou]
185 Bon Bom [bon]
186 move Mau [maw]
187 Pouri Podre [ˈpodre]
188 sal Sujo [ˈsujou]
189 Tou Dwat réto [rètou]
190 Won Redondo [redondou]
191 tranchan afiado,
aguçado
[afyadou],
[agrousa
dou]
192 Avèg Cego [ˈsegou]
193 Lis Liso [ˈlizou]
194 mouye, imid Húmido [ˈoumidou]
195 Sec Seco [ˈsekou]
196 Jis, kòrèk Correcto [kòrectou]
197 Pre Perto [ˈpertou]
198 Lwen Longe [ˈlonji]
199 Dwat Direita [direyta]
200 Goch Esquerda [ichkèrda]
201 Nan a, em [A], [eng]
202 Nan Em [eng]
203 avek com [konn]
204 E e [i]
83
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
205 si se [si]
206 Paske porque [ˈpourke ]
207 non nome [ˈnomi ]
84
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
Argot portugais
www.jeanwillyalcide.com
L'argot el les expressions sont des mots et des
expressions colorés qui ne peuvent pas être
traduits littérallement.Ils sont absolument
indispensables si vous voulez parler comme les
natifs, c'est la différence entre le langage des
manuels scolaires et le langage de la rue.
Il est curieux de remarquer que l'argot et
certaines expressions en Brésilien dérivent de
la nourriture.
Un problème difficile à résoudre s'apppelle
"abacaxi" (ananas)
Un homme élégant "pão" (pain)
Une femme trés jolie est une "uva" (raisin)
Une absurdité est une "abobrinhas" (courgette)
Une personne que l'on aime est un "doce-decoco"
(noix de coco)
Et "torcer o pepino" (tordre le concombre)
veut dire discipliner un enfant difficile.
Quelqu'un ou quelque chose qui ne rate jamais
"é batata" (est une patate)
Quand vous êtes confrontés à quelque chose de
difficile à résoudre vous êtes avec "batata
quente na mão" (une patate chaude dans les
85
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
mains).
Les gens ou les choses pas importantes sont
des "café pequeno" (petits cafés).
Une personne vaniteuse et arrogante "acha que
é o rei da cocada preta" (pense qu'il est le roi
de la pénombre, noix de coco).
"Enchemos lingüiça" (on remplit des saucisses)
quand on a rien à écrire ou à dire.
86
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Sa yo se lòt vokabilè ankò
wi sèlman
Nan Machin de carro (dji carrou)
Nan tren de trem (dji tren)
87
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Kafe Café (cafe)
Peyi País (payi-s)
Dezè Deserto (djizertou)
Diksyonè Dicionário (disyonariou)
Latè Terra (tera)
Flè Flores (flòr-ich)
Foutbòl
ameriken
futebol americano (foutchibow
amerikanou)
forè Floresta (floresta)
Jwèt Jogo (jogou)
Jeografi Geografia (geografi-ya)
Istwa História (ichtorya)
Il Ilha (ilya)
Lak Lago (lagou)
Bibliotèk Biblioteca (biblyoteca)
Matematik Matemática (Matèma-tika)
Lalin Lua (Lou-a)
Montay, mòn Montanha (montannya)
Fim Filmes (filmich)
Mizik Música (Mouzika)
Oseyan Oceano (ousyanou)
Biwo Escritório (escritoryou)
A pye a pé (a pè)
Jwè Jogador (jougador)
Syans Ciência (Syennsya)
Lanmè Mar (Ma-r)
Foutbòl Futebol (foutbol)
88
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Kijan pouw pwononse
89
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Vwayèl yo
90
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
A Se menmjan ak ”a” ki nan mo chat :
www.jeanwillyalcide.com
egzanp : a fruta (yon fwi) ; o gato (yon
chat). Pafwa yon pwonosel nan nen men
na we sa pita.
AU pwononse :
- tankou A-O, egzanp : paulista [pa-olissta]
;
- tankou A-OU, egzanp : saúde [sa-oudji]
(sante).
E Pwononse :
Tankou: (é) fransè a, egzanp : fresco
(frais) ; mesmo (même); preto (noir).
Tankou: (è) fransè a, exemples : é (il est) ;
pé (pied).
Lèl pa gen aksan ak le’l nan fen mo a li
pwononse “i”
: verde (vèt)(vèrdji); e (et)(i); menino
(petit garçon) (mininou).
EU pwononse E-W, egzanp : meu [mé-w]
(pa’m); céu [sè-w] (syèl).
O Pwononse :
- Tankou (ò), exemples : pó (pò)(poud),
91
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
porta (pòrta) (pòt) ;
- oswa o nan mo (o), egzanp : moço
(jennonm).
www.jeanwillyalcide.com
Lèl nan fen mo ak lèl san aksan li sonnen
(ou), egzanp : o livro [ou livrou] (liv
la).Pwononsyasyon an ka femen (tankou
“ô” nan fransè): amor (lanmou), senhor
(mesye),doutor (doktè).Oswa tou li
pwononse « O »: pouco [pokou] (enpe),
roupa [ropa] (rad).
U Toujou pwononse OU, egzanp : puro
[pourou] (pi), muro [mourou] (mi).
I Toujou pwononse i.
Lèl ak yon lot vwayel, epil gen trema, li
sonnen : e+ï = ei, o+ï = oï (tankou mo anglè
oil), a+ï = aï (tankou mo fransè bail).
92
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Vwayèl nazal yo na
wè yo pi devan :
ão(anw), nhã(nyan),
nho(nyo), em, im,
om, etc.).
93
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Konsòn
94
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
C
G
,
J,
Q
Kòmsi se an fransè, devan vwayèl yo li
gen menm konpotman an epi tou menm
ti bagay c-sediy la egziste tou. (menm
bagay yo an pòtigè) :
-Pwononse (ss) devan « e ak i », oswa
devan a, o et u lèl gen sediy ("cê
cedilhado"), egzanp : cedo [sédou]
(bonè) ; maçã (massan) (pòm) ;
-Pwononse (k) devant a, o et u, egzanp:
cama(kan-ma) (kabann) ; começo
[koméssou] (komansman).
Lèt as yo pwononse komsi se na fransè:
jogo [jogou](jwèt); gato[gatou](chat);
jornada[joRnada](jounen);
parque[parki](pak); que [ké](kisa);
quadro [kwadrou](kare, kadran).
Lontan yo te konn met trema sou «u» ki
devan «g » pou moun te ka pwononse yo
« gw ». Alos te vin gen yon refòm ki
chanje fazon yo ekri yo.
Se poutet sa ke malgre chanjman sa a, mo
95
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
yo toujou kenbe menm siyifikasyon yo te
genyen an.
Egzanp:
- agüentar [agouêntaR] (pote, sipòte,
soutni) kounya li ekri "aguentar".
- cinqüenta [ssîkouênta] (senkant)
kounya li ekri "cinquenta".
L Depil nan fen mo li pwononse tankou
«W », egzanp: Brasil [brazi-w] (Brezil).
L
H
Li koresponn ak son dalya, Sa vle di “LH”
la pwononse tankou «LY » egzanp:
espelho [esspélyou] (miwa, glas).
R Ou ka pwononsel 3 fason wi :
- seswa woulel tou piti: perde [perdji]
(ou pèdi/li pèdi) ;
- seswa li pi woule toujou : caro [karrou]
(chè) ;
- seswa li rakle lèl nan fen mo a : egzanp :
Senhor [SénioR] (mesye); raro [Rarou]
(ra); carro [kaRRou] (vwati, machin).
Men tankou pou konsòn B, C, D, F, P, etc.,
96
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
X
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
lè yo gen R dèyè yo, pwononsyasyon an
ant R roulé ak L.
:
Yo ka pwononse’l 3 fason diferan tou wi
- seswa (ch), egzanp: abacaxi [abacachi]
(anana) ;
- seswa (Z), egzanp : exercicio
[ézérssissiou]
(exercice) ;
- seswa (kss), egzanp : táxi [taksi] (taxi).
H Yo pa pwononse «H » la ditou. Men, lel
resi pwononse a li rakle anpil e menm
plis que “RR”, egzanp; hippy [Rippi]
(hippie).
M
,
N
Depi yo gen yon vwayèl devan yo fok ou
pwononse silab la nan nen, egzanp: bem
(bien).
Se menmjan avek NH : venho (je viens) Ŕ
banho (bain).
97
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
S Li konpote l kòmsi se te an fransè :
- Nan mitan 2 vwayèl, li pwononse (z),
egzanp: mesa [méza] (table) ;
- sinon, li pwononse (ss), exemple : sorte
[sortchi] (chans).
D Depi dèyèl gen yon « e» (pafwa yon i), li
pwononse [dj], egzanp: saude (sa-ou- dji)
(sante), grande (gran-dji) (gran).
T Depi dèyèl gen yon « i » (pafwa yon e
tou), li pwononse [tch], egzanp: noite
[noïtchi] (lannuit); tio [tchiou]
(monnonk),
partiu [paRtchiou] (li ale).
98
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Nan machin de carro (dji carrou) L
Nan tren
de trem (dji tren)
Kafe
Peyi
Dezè
Diksyonè
Tè
Flè
Foutbòl
Fore
Jwèt
Jeografi
Istwa
Il
Ki kote’l ye?
Café (cafe)
País (payis)
Deserto (djizertou)
Dicionário (djisyonariou)
Terra (tera)
Flores (flòrich)
futebol americano (foutchibol amerikanou)
Floresta (flourèchta)
Jogo (jogou)
Geografia (ge ou grafya)
História (ichtò’rya)
Ilha (ilya)
ele está Onde?eli esta onde
Ki sa sa ye?
O que é isso? ou ke é issou
Poukisa ou tris?
Por que você está triste? (porke vose
echta trichtchi)
99
Kijan ou vle peye?
M ka antre?
jeanwillyalcide
Como que você quer pagar? (comou
vose ker pagar)
Posso entrar? (possou
entrar)
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Medsen Médico (mèdjicou)
Neve Sobrinho (sobrinyou)
Nyès Sobrinha (sobrinya)
Enfimyè Enfermeira (enferneyra)
Polisye Policial (polisya-w)
Factè Carteiro (carteyrou)
100
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
101
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Pale Vit
Pale Cho
102
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
103
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
5 GWO TEKNIK POUW KA
KONNEN MO YO BYEN
FASIL EPI POUW PALE
LANG LAN BYEN VIT.
SELMAN PINGAW DI
MOUN SA NON
M KONNENW
104
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Premye Teknik
Pifò mo an fransè oswa kreyòl ki fini avek son
“TION”(Syon) Enben an Potigè se Çao
(sanw).
Men yon lis mo ak tout egzamp. Repete yo wi
sèlman.
ACTION=Ação (A-sanw), LOTION= Loção(Lo-Sanw)
MOTION=Moção(Mo-sanw), NATION= Nação(na-sanw)
NOTION=Noção(no-sanw), OPTION=Opção(OP-sanw)
Pwononse Mo say o pou kont ou
POTION=Poção,
RATION= Ração
ADITION=Adição, EDITION
Baz wa degajew tradui res mo as yo epi pwononse yo tande
EMOTION,FACTION, FICTION, GESTION, MENTION,ONC
TION, OVATION, PORTION, SECTION, STATION,
ADOPTION, AERATION, AMBITION, AUDITION.
105
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
Dezyèm Teknik
www.jeanwillyalcide.com
Pifò mo ki gen tèminezon an “Èl” an Kreyol
oswa Fransè gen teminezon an “AL” an
Pòtigè.
Pa Egzanp:
accidentel
actuel
additionnel
spiritual
annuel
conceptionnel
constitutionnel
artificial
ascensionnel
annuel
artificiel
casuel
mutual
= Acidental (Asindenn-taw)
= Atual (atwa-w)
= Aditional (adji-syo-naw)
= Espiritual (espritwa-w)
= Annual (Anwa-w)
= Conceptional (Konsep’syona-w)
= Constitutional (konstitou’syona-w)
= Artificial (Artifi-sya-w)
= Ascencional (Asennsyo-naw)
= Annual (Anwa-w)
= Artificial (Artificia-w)
= Casual (Kazwa-w)
=Mutual (Mou-twa’w)
Wa chache rès yo poukont ou
Epi se pa tout mo ki konsa nnpaske:
Ciel= Céu, bel= lindo, Logiciel= hardware,
Caramel= caramelo, appel=Chamada
Sonje sa lè “L” la nan finisman mo a li pwononse
tankou “W”.
Selman m palew wi papa.
106
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Twazyèm Teknik
Anpil mo ki fini an “eur” an Français gen teminezon
“OR” an portigè.
Pa Egzanp:
Ventilateur
Docteur
Porteur
Collaborateur
Stabilisateur
Humeur
Educateur
Professeur
Directeur
Douleur
Majeur
Pastor
Terminateur
Traducteur
= Ventilador
= Doctor
= Portador
= Colaborador
= Estabilisador
= Humor
= Educador
= Professor
= Director
= Dor
= Maior
= Pastor
= Terminator
= Tradutor
Baz, sonjem diw deja se pa tout ki konsa non tande
Pa egzanp
COEUR= CORAÇÃO, VOLEUR= LADRÃO
Lefini liv la pa ta ka baw tout bagay, han.
107
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Katriyèm Teknik
Pifò mo ki gen tèminezon an “ITE” ki gen plis 7 lèt an
Kreyol enben an Pòtigè yo gen tèminezon “idade
(idadji)”
Se pa tout non idade= laj
unité
vérité
utilité
unicité
=Unidade (Ounida-dji)
=Verdade (verda-dji)
=Utilidade (Outchi lida dji)
=Unicidade (Ouni si da dji)
Baz degajew mete rès yo poukont ou tande
108
réalité
qualité
oralité
opacité
obésité
nullité
gravité
dualité
dignité
densité
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Senkyèm teknik
Pifò advèb ki gen son tèminezon “MAN” an
kreyol oswa fransè, enben an pòtigè
teminezon an vin “MENTE” (meny-tchi).
Difisilman = dificilmente (djifisiw-meny-tchi)
fasilman= facilmente (fasiw-meny-tchi)
egzateman= exatamente (ezatameny-tchi)
rapidman= rapidamente (hapidameny-tchi)
evidaman= evidentemente (evidentchimenytchi)
presyezman= preciosamente (prèsyòzameny-tchi)
lantman= lentamente (lenntameny-tchi)
kalmeman= calmamente (kaw-mameny-tchi)
sètènman= certamente (Certameny-tchi)
franchman= francamente (frangkameny-tchi)
absoliman= absolutamente (abisoloutameny-tchi)
jantiman= gentilmente (jenntiw-meny-tchi)
dirèkteman= diretamente (djirètameny-tchi)
Baz sonje m te diw se p atou mo yo kap konsa
toutan ou onprann kidonk ou ka fe ti chache tou.
109
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Bonis (VWAYÈL NAZAL YO)
Ou ka rekonèt vwayèl nazal yo le yo gen yon ti
siy sou tèt yo ki fe yon chanje son
Ti bagay sa a (~), li rele til.
Pa egzanp
Lè “O” gen til (~) sou tet li:
Õ= ON
Lè “A” gen til (~) sou tèt li
Ã= Na
Apresa vwayèl Tankou i ak e ou prononse yo
nan nen delman si yo devan yon let “m” ki li
menm tou devan yon “m” oswa “p” oswa “b”.
Konsa tou devan “n” tou wi ex: independente
110
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
Merci wi Baz ou etidye, m gen konfyans ou pale
pi byen kounya paskew chaje sekrè nan men’w.
111
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
jeanwillyalcide.com
palevit.com
112
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
113
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide
@jeanwillyalcide
www.jeanwillyalcide.com
114
jeanwillyalcide
Jean Willy Alcide