01.06.2021 Views

Leseprobe: Jean-Paul Thommen: Introduction à la gestion d'entreprise

  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Version originale allemande:<br />

<strong>Jean</strong>-<strong>Paul</strong> <strong>Thommen</strong>: Betriebswirtschaft und Management<br />

Versus Ver<strong>la</strong>g<br />

Traduction et adaptation: Anne Anderson · Mur/VD<br />

Tous droits de traduction, d’adaptation et de reproduction par quelque<br />

procédé que ce soit, photocopie, microfilm, bande magnétique, disque ou<br />

autre, réservés pour tous pays.<br />

© Versus Ver<strong>la</strong>g AG, Zurich 2021<br />

Informations sur les ouvrages publiés par le Versus Ver<strong>la</strong>g sur le site<br />

www.versus.ch<br />

Illustration de couverture et dessins: Zygmunt Januszewski · Varsovie<br />

Composition et production: Versus Ver<strong>la</strong>g · Zurich<br />

Impression: Kösel · Krugzell<br />

Imprimé en Allemagne<br />

ISBN 978-3-03909-328-1 (Print) · ISBN 978-3-03909-828-6 (E-Book)


5<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Avant-propos<br />

Cet ouvrage s’adresse <strong>à</strong> toutes les personnes qui, dans le cadre de leur formation<br />

initiale ou continue, abordent <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> d’entreprise telle que <strong>la</strong> conçoit le management<br />

moderne. Il est également destiné aux étudiantes et étudiantes (en droit, en<br />

ingénierie, en psychologie, etc.) qui ont choisi <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> d’entreprise comme matière<br />

secondaire ainsi qu’aux professionnelles et professionnels ayant affaire <strong>à</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>gestion</strong> d’entreprise au quotidien ou qui ont besoin d’outils pour organiser leur<br />

travail.<br />

Il permet <strong>à</strong> <strong>la</strong> fois de se faire une idée générale de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> d’entreprise ainsi<br />

qu’elle est pratiquée actuellement et de se pencher sur des domaines de fonction<br />

précis comme le marketing ou <strong>la</strong> comptabilité. Son contenu exhaustif et son index<br />

détaillé en font également un précieux ouvrage de référence.<br />

La présente édition est le fruit d’une révision et d’une mise <strong>à</strong> jour en profondeur<br />

qui intègrent entre autres les derniers développements théoriques et pratiques,<br />

notamment dans les domaines suivants:<br />

<br />

<br />

La partie «Marketing» a subi plusieurs révisions majeures correspondant aux<br />

progrès de <strong>la</strong> société de l’information qui ont révolutionné <strong>la</strong> conception du<br />

marketing, dont entre autres le marketing en ligne.<br />

Les parties «Gestion matières» et «Production» – devenue «Gestion de <strong>la</strong><br />

production» – ont été remaniées et adaptées <strong>à</strong> l’évolution récente de ces deux<br />

domaines.


6 Avant-propos<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

<br />

<br />

La partie «Comptabilité» a été adaptée aux nouvelles normes comptables. Je<br />

tiens <strong>à</strong> remercier ici Peter Barmettler pour son investissement dans cette tâche<br />

complexe.<br />

La partie «Organisation» s’est enrichie d’un chapitre intitulé «Changement<br />

organisationnel», qui présente notamment de nouvelles approches organisationnelles<br />

telles que Scrum, le management agile et l’holocratie apparues ces<br />

dernières années dans le sil<strong>la</strong>ge du renforcement de l’auto-organisation et de <strong>la</strong><br />

participation du personnel aux processus décisionnels.<br />

Cet ouvrage est complété par un livre d’exercices permettant de répéter, d’approfondir<br />

et d’appliquer <strong>la</strong> matière:<br />

<strong>Thommen</strong>, <strong>Jean</strong>-<strong>Paul</strong>: <strong>Introduction</strong> <strong>à</strong> <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> d’entreprise: Exercices. Questions<br />

de révision, problèmes, solutions. 2 e édition, Zurich 2006<br />

Mes remerciements s’adressent <strong>à</strong> Anne Anderson, qui s’est acquittée de <strong>la</strong> traduction<br />

et de l’adaptation de l’édition allemande avec rigueur et grande compétence,<br />

ainsi qu’<strong>à</strong> Judith Henzmann et Anja Lanz de <strong>la</strong> maison d’édition Versus, qui<br />

m’ont soutenu de manière très professionnelle et ont ainsi considérablement facilité<br />

ma tâche.<br />

Zurich, août 2020<br />

<strong>Jean</strong>-<strong>Paul</strong> <strong>Thommen</strong>


7<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Table des chapitres<br />

I re partie<br />

II e partie<br />

III e partie<br />

IV e partie<br />

L’entreprise et son environnement<br />

Chapitre 1 er : Economie et entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

Chapitre 2: Typologie de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

Chapitre 3: Objectifs de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

Marketing<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />

Chapitre 2: Etude de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137<br />

Chapitre 3: Politique de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

Chapitre 4: Politique de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

Chapitre 5: Politique de conditions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

Chapitre 6: Politique de communication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />

Chapitre 7: Marketing-mix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229<br />

Gestion matières<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />

Chapitre 2: P<strong>la</strong>nification de l’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />

Chapitre 3: P<strong>la</strong>nification des matières et des stocks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265<br />

Gestion de <strong>la</strong> production<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

Chapitre 2: P<strong>la</strong>nification du programme de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />

Chapitre 3: Organisation des processus de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307<br />

Chapitre 4: P<strong>la</strong>nification et pilotage de <strong>la</strong> production (PPP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321


8 Table des chapitres<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

V e partie<br />

VI e partie<br />

VII e partie<br />

Comptabilité<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341<br />

Chapitre 2: Comptabilité financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

Chapitre 3: Comptabilité analytique d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403<br />

Financement<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />

Chapitre 2: Gestion financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />

Chapitre 3: Financement par participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

Chapitre 4: Financement interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467<br />

Chapitre 5: Financement par le crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />

Chapitre 6: Financement optimal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497<br />

Investissement et évaluation d’entreprise<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513<br />

Chapitre 2: Les méthodes de calcul d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525<br />

Chapitre 3: L’évaluation de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547<br />

VIII e partie Gestion des ressources humaines<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567<br />

Chapitre 2: Evaluation du besoin de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575<br />

Chapitre 3: Recrutement du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

Chapitre 4: Affectation du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

Chapitre 5: Motivation et rémunération du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

Chapitre 6: Développement du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633<br />

Chapitre 7: Ajustement du besoin de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641<br />

IX e partie<br />

X e partie<br />

Organisation<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651<br />

Chapitre 2: Formes d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673<br />

Chapitre 3: Changement organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699<br />

Management<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 717<br />

Chapitre 2: Fonctions du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731<br />

Chapitre 3: Culture d’entreprise et style de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749<br />

Chapitre 4: Management stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 765<br />

Chapitre 5: Ethique d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 811


9<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Table des matières<br />

I re partie<br />

L’entreprise et son environnement<br />

Chapitre 1 er : Economie et entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

1.1 Les éléments de l’économie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

1.1.1 Besoins, demande, économie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

1.1.2 Biens économiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

1.1.3 Agents économiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

1.1.3.1 Ménages et entreprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

1.1.3.2 Entreprises publiques et entreprises privées,<br />

administration publique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

1.1.3.3 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />

1.2 L’entreprise en tant qu’objet de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />

1.2.1 Caractéristiques de l’entreprise du point de vue de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . 37<br />

1.2.2 Cycle d’exploitation de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

1.2.3 Gestion du processus de résolution de problèmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41<br />

1.2.3.1 Phases du processus de résolution de problèmes . . . . . . . . . . . . 41<br />

1.2.3.2 Fonctions du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44<br />

1.2.3.3 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45<br />

1.2.4 Enregistrement et analyse du cycle d’exploitation de l’entreprise . . . . . . 46


10 Table des matières<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

1.2.5 L’environnement de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48<br />

1.2.5.1 Marchés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />

1.2.5.2 Sphères de l’environnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />

1.2.5.3 Parties prenantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

1.2.5.4 Gestion des enjeux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54<br />

1.2.5.5 Mégatendances . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />

1.2.5.6 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

1.2.6 Vision intégrée de l’entreprise et de son environnement . . . . . . . . . . . . . 58<br />

1.3 Découpages de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />

1.3.1 Le découpage fonctionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />

1.3.2 Le découpage institutionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

1.3.3 Le découpage génétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />

1.3.4 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62<br />

Chapitre 2: Typologie de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

2.1 Objectif de profit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

2.2 Branche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

2.3 Taille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66<br />

2.4 Cycle de vie de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

2.5 Structure technico-économique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70<br />

2.6 Forme juridique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71<br />

2.6.1 L’entreprise individuelle et <strong>la</strong> société . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71<br />

2.6.2 Les formes de sociétés de <strong>la</strong> légis<strong>la</strong>tion helvétique . . . . . . . . . . . . . . . . . 72<br />

2.6.3 Importance économique des formes de sociétés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78<br />

2.7 Coopérations interentreprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

2.7.1 Objectifs de <strong>la</strong> coopération interentreprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

2.7.2 Caractéristiques des coopérations interentreprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82<br />

2.7.2.1 Stade de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82<br />

2.7.2.2 Durée de <strong>la</strong> coopération . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

2.7.2.3 Degré de coopération . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

2.7.3 Formes de coopération interentreprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />

2.7.3.1 La participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />

2.7.3.2 Le consortium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

2.7.3.3 Le cartel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

2.7.3.4 La communauté d’intérêts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87<br />

2.7.3.5 L’entreprise commune («joint-venture») . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87<br />

2.7.3.6 L’alliance stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88<br />

2.7.3.7 Le groupe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

2.7.4 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

2.8 Imp<strong>la</strong>ntation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91<br />

2.8.1 Degré de dispersion géographique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92<br />

2.8.2 Analyse d’imp<strong>la</strong>ntation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

2.8.2.1 Facteurs d’imp<strong>la</strong>ntation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

2.8.2.2 Choix de l’imp<strong>la</strong>ntation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97<br />

2.9 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99


Table des matières 11<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Chapitre 3: Objectifs de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

3.1 Définition des objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

3.2 Contenu de l’objectif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />

3.2.1 Objectifs matériels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

3.2.1.1 Objectifs de rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

3.2.1.2 Objectifs financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

3.2.1.3 Objectifs de management et d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . 104<br />

3.2.1.4 Objectifs sociaux et environnementaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105<br />

3.2.2 Objectifs formels (objectifs de résultat) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107<br />

3.2.2.1 Principe économique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107<br />

3.2.2.2 Productivité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108<br />

3.2.2.3 Profitabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

3.2.2.4 Bénéfice ou rentabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

3.2.3 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />

3.3 Dimensions des objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

3.3.1 Portée de l’objectif et échelles de l’objectif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

3.3.2 Dimension temporelle de l’objectif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

3.3.3 Dimension organisationnelle de l’objectif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

3.4 Rapports entre les objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />

3.4.1 Objectifs complémentaires, concurrents et neutres . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

3.4.2 Objectifs primaires et secondaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

3.4.3 Objectifs supérieurs, intermédiaires et inférieurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

II e partie<br />

Marketing<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />

1.1 Le marketing en tant qu’état d’esprit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />

1.2 Le marketing en tant que tâche de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />

1.2.1 Processus de résolution des problèmes du marketing . . . . . . . . . . . . . . 122<br />

1.2.2 Gestion marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

1.3 Du marketing c<strong>la</strong>ssique au management de <strong>la</strong> re<strong>la</strong>tion client (MRC) . . . . . . . 125<br />

1.4 Le marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128<br />

1.4.1 Caractéristiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128<br />

1.4.2 Partenaires de marché et comportement du consommateur . . . . . . . . . . 129<br />

1.4.3 Segmentation du marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131<br />

1.4.4 Variables du marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134<br />

1.5 Domaines d’application du marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136


12 Table des matières<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Chapitre 2: Etude de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137<br />

2.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137<br />

2.2 Méthodes d’étude de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

2.2.1 Sources d’information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

2.2.2 Techniques de collecte de données . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

2.2.2.1 Enquête . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

2.2.2.2 Observation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

2.2.2.3 Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

2.2.3 Choix d’un échantillon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

2.3 Prévisions des ventes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

2.4 Déroulement et <strong>gestion</strong> des études de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145<br />

Chapitre 3: Politique de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

3.1 Domaine de décision de <strong>la</strong> politique de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149<br />

3.1.1 Aménagement du programme des ventes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151<br />

3.1.2 Conception du produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

3.1.2.1 Utilité du produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

3.1.2.2 Service <strong>à</strong> <strong>la</strong> clientèle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155<br />

3.2 Les différentes politiques de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />

3.3 Cycle de vie du produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />

3.3.1 Modèle du cycle de vie du produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />

3.3.2 Appréciation du modèle de cycle de vie du produit . . . . . . . . . . . . . . . . 160<br />

3.4 Développement de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161<br />

Chapitre 4: Politique de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

4.1 Domaine de décision de <strong>la</strong> politique de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

4.2 Canaux de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />

4.2.1 Vente directe et indirecte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />

4.2.2 Franchisage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169<br />

4.2.3 Autres spécificités des canaux de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />

4.3 Organes de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

4.3.1 Aperçu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

4.3.2 Organes de vente du commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

4.3.2.1 Fonctions du commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

4.3.2.2 Commerce de détail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

4.3.2.3 Commerce de gros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

4.3.3 Commerce électronique – E-business . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />

4.3.3.1 Nouvelles technologies et nouveaux médias . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />

4.3.3.2 L’e-commerce et ses formes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182<br />

4.3.4 Formes de concentration et de coopération du commerce de gros<br />

et de détail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />

4.3.5 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185<br />

4.4 Distribution logistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185


Table des matières 13<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Chapitre 5: Politique de conditions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

5.1 Domaine de décision de <strong>la</strong> politique de conditions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

5.2 Politique de prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190<br />

5.2.1 Domaine de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190<br />

5.2.2 Théorie des prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />

5.2.2.1 Fondements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />

5.2.2.2 Formes de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />

5.2.3 Fixation des prix fondée sur <strong>la</strong> pratique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />

5.2.3.1 Fixation du prix en fonction du coût . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195<br />

5.2.3.2 Fixation du prix en fonction du profit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196<br />

5.2.3.3 Fixation du prix en fonction de <strong>la</strong> demande<br />

(principe de l’utilité) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />

5.2.3.4 Fixation du prix en fonction de <strong>la</strong> concurrence (branche) . . . . 199<br />

5.2.4 Stratégies de politique de prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

5.2.4.1 Aperçu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

5.2.4.2 Formes de différenciation de prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201<br />

5.2.5 Fixation des prix dans le cadre d’une stratégie de produit . . . . . . . . . . . 205<br />

5.3 Politique de remise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />

Chapitre 6: Politique de communication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />

6.1 Domaine de décision de <strong>la</strong> politique de communication . . . . . . . . . . . . . . . . . 209<br />

6.2 Re<strong>la</strong>tions publiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210<br />

6.3 Publicité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

6.3.1 Fonction de <strong>la</strong> publicité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

6.3.2 Concept publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

6.3.2.1 Cible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213<br />

6.3.2.2 Objectifs publicitaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215<br />

6.3.2.3 Message publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215<br />

6.3.2.4 Moyens publicitaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />

6.3.2.5 Période publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

6.3.2.6 Budget publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219<br />

6.3.3 Contrôle d’efficacité du concept publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />

6.4 Promotion des ventes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222<br />

6.5 Vente personnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223<br />

6.6 Sponsoring, p<strong>la</strong>cement de produit et témoignage publicitaire . . . . . . . . . . . . . 224<br />

6.6.1 Sponsoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224<br />

6.6.2 P<strong>la</strong>cement de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225<br />

6.6.3 Témoignage publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226<br />

6.7 Foires et expositions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227<br />

Chapitre 7: Marketing-mix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229<br />

7.1 Définition et problèmes du marketing-mix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229<br />

7.2 Choix du marketing-mix optimal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231


14 Table des matières<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

III e partie<br />

Gestion matières<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />

1.1 Définition de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> matières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235<br />

1.2 Processus de résolution des problèmes de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> matières . . . . . . . . . . . . . 237<br />

1.3 Objectifs de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> matières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241<br />

Chapitre 2: P<strong>la</strong>nification de l’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />

2.1 Tâches de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification de l’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245<br />

2.2 Portefeuille achats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246<br />

2.3 Stratégies d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247<br />

2.3.1 Etude du marché d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />

2.3.2 Canaux et organes d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />

2.3.3 Structure des fournisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251<br />

2.3.3.1 Nombre de fournisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252<br />

2.3.3.2 Répartition géographique des fournisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />

2.3.4 Conditions d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />

2.3.5 Principes d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

2.3.5.1 Principe de l’achat <strong>à</strong> <strong>la</strong> pièce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

2.3.5.2 Principe de l’approvisionnement synchronisé avec<br />

<strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

2.3.5.3 Principe de l’approvisionnement par stock . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

2.4 Calcul du besoin de matières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258<br />

2.4.1 Calcul net et calcul brut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258<br />

2.4.2 Calcul du besoin sur <strong>la</strong> base de <strong>la</strong> consommation . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />

2.4.3 Calcul du besoin sur <strong>la</strong> base du programme de production . . . . . . . . . . 261<br />

2.4.4 Etalement des besoins de matières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />

Chapitre 3: P<strong>la</strong>nification des matières et des stocks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265<br />

3.1 P<strong>la</strong>nification des besoins de matières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265<br />

3.1.1 Analyse ABC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />

3.1.2 Analyse XYZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

3.1.3 Combinaison des analyses ABC et XYZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271<br />

3.2 P<strong>la</strong>nification des quantités <strong>à</strong> commander . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

3.2.1 Eléments de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

3.2.2 Calcul de <strong>la</strong> quantité optimale de commande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274<br />

3.3 P<strong>la</strong>nification des stocks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276<br />

3.4 Gestion de <strong>la</strong> chaîne logistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278


Table des matières 15<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

IV e partie<br />

Gestion de <strong>la</strong> production<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

1.1 Définition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

1.2 Processus de résolution des problèmes de <strong>gestion</strong> de <strong>la</strong> production . . . . . . . . 286<br />

1.3 Objectifs de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

1.3.1 Objectifs de mise <strong>à</strong> disposition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

1.3.2 Objectifs de maîtrise des dé<strong>la</strong>is («time-based management») . . . . . . . 289<br />

1.3.3 Objectifs environnementaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290<br />

1.4 Tâches de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292<br />

1.4.1 Décision «make or buy» (externalisation) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292<br />

1.4.2 Ingénierie de produit («product engineering») . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />

1.4.3 P<strong>la</strong>nification et pilotage de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295<br />

1.4.4 Assurance qualité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />

1.4.5 Ingénierie des procédés de fabrication (préparation du travail) . . . . . . . 296<br />

1.4.6 Maintenance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297<br />

Chapitre 2: P<strong>la</strong>nification du programme de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />

2.1 Programme de production et programme des ventes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />

2.2 Détermination de <strong>la</strong> quantité <strong>à</strong> produire durant une période donnée . . . . . . . . 300<br />

2.3 Calcul de <strong>la</strong> taille optimale d’un lot de fabrication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303<br />

Chapitre 3: Organisation des processus de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307<br />

3.1 Détermination du mode de fabrication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307<br />

3.2 Types d’organisation de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310<br />

3.2.1 Organisation en ateliers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311<br />

3.2.2 Organisation en ligne de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313<br />

3.2.3 Technologie de groupe (équipes semi-autonomes) . . . . . . . . . . . . . . . . 317<br />

3.2.4 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319<br />

Chapitre 4: P<strong>la</strong>nification et pilotage de <strong>la</strong> production (PPP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321<br />

4.1 Tâches de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification et du pilotage de <strong>la</strong> production (PPP) . . . . . . . . . . . 321<br />

4.1.1 Structure et processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321<br />

4.1.2 Contrôle assisté par ordinateur du processus de production (CIM) . . . . 324<br />

4.2 Systèmes de pilotage de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325<br />

4.2.1 P<strong>la</strong>nification des ressources de production (MRP II) . . . . . . . . . . . . . . . 325<br />

4.2.2 Autres méthodes de pilotage de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

4.3 P<strong>la</strong>nification des dé<strong>la</strong>is du processus de production <strong>à</strong> l’aide de<br />

diagrammes de réseau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330<br />

4.3.1 Diagramme de réseau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

4.3.2 P<strong>la</strong>nification des structures: é<strong>la</strong>boration et représentation de<br />

diagrammes de réseau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

4.3.3 P<strong>la</strong>nification des temps au moyen du diagramme de réseau . . . . . . . . . 336


16 Table des matières<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

V e partie<br />

Comptabilité<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341<br />

1.1 Fonctions de <strong>la</strong> comptabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341<br />

1.2 Secteurs principaux de <strong>la</strong> comptabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343<br />

1.2.1 La comptabilité financière en bref . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343<br />

1.2.2 La comptabilité analytique d’exploitation en bref . . . . . . . . . . . . . . . . . 346<br />

1.2.3 Secteurs complémentaires de <strong>la</strong> comptabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />

1.2.4 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348<br />

Chapitre 2: Comptabilité financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

2.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349<br />

2.2 Principe de régu<strong>la</strong>rité de <strong>la</strong> comptabilité et de <strong>la</strong> présentation des comptes . . 350<br />

2.3 Bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354<br />

2.3.1 Actifs et passifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355<br />

2.3.2 Evaluation des actifs et des passifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

2.3.2.1 Bi<strong>la</strong>n commercial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

2.3.2.2 Bi<strong>la</strong>n fiscal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

2.3.2.3 Bi<strong>la</strong>n interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

2.3.3 Présentation du bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

2.3.3.1 Actif circu<strong>la</strong>nt et actif immobilisé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

2.3.3.2 Capitaux étrangers et capitaux propres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360<br />

2.3.3.3 Structure du bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360<br />

2.3.4 Règles de comptabilisation pour les comptes de bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

2.4 Compte de résultat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />

2.4.1 Charges et produits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364<br />

2.4.2 Interprétation du compte de résultat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365<br />

2.4.3 Structure du compte de résultat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366<br />

2.4.4 Règles de comptabilisation pour les comptes du compte de résultat . . . 369<br />

2.5 Tenue des comptes et clôture annuelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370<br />

2.5.1 Re<strong>la</strong>tions entre le bi<strong>la</strong>n et le compte de résultat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370<br />

2.5.2 P<strong>la</strong>n comptable et p<strong>la</strong>n comptable général . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372<br />

2.5.3 Problématique de <strong>la</strong> régu<strong>la</strong>risation dans <strong>la</strong> clôture annuelle . . . . . . . . . 374<br />

2.5.3.1 Actifs transitoires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />

2.5.3.2 Passifs transitoires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376<br />

2.6 Problématique d’évaluation dans <strong>la</strong> clôture des comptes . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />

2.6.1 Exposé du problème . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />

2.6.2 Corrections de valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

2.6.2.1 Amortissements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

2.6.2.2 Ducroire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />

2.6.3 Provisions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384<br />

2.6.4 Réserves <strong>la</strong>tentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385<br />

2.6.4.1 Constitution de réserves <strong>la</strong>tentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386<br />

2.6.4.2 Dissolution de réserves <strong>la</strong>tentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387


Table des matières 17<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

2.7 Tableau des flux de trésorerie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388<br />

2.7.1 Objectifs et fonction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388<br />

2.7.2 Fonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389<br />

2.7.3 Tableau des flux de trésorerie reposant sur le fonds de roulement net<br />

(FRN) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390<br />

2.7.3.1 Analyse de liquidité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390<br />

2.7.3.2 Causes des modifications du FRN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391<br />

2.7.4 Présentation du tableau des flux de trésorerie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />

2.7.4.1 Structure par origine des ressources et utilisation<br />

des ressources . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393<br />

2.7.4.2 Structure par secteurs d’activités, d’investissement et<br />

de financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />

2.7.4.3 Cash-flow opérationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396<br />

2.8 Budgétisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399<br />

Chapitre 3: Comptabilité analytique d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403<br />

3.1 Rôle de <strong>la</strong> comptabilité analytique d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403<br />

3.2 Structure de <strong>la</strong> comptabilité analytique d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405<br />

3.3 Systèmes de calcul des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

3.4 Calcul du prix de revient . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

3.5 Le coût en tant que critère de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

3.5.1 Signification des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

3.5.2 Facteurs déterminants du coût . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

3.5.3 Catégories de coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

3.5.4 Dimension des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

3.5.5 Points de coût critiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

VI e partie<br />

Financement<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />

1.1 Concepts d’économie financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />

1.1.1 Le financement, point initial du cycle d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />

1.1.2 Capital et patrimoine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

1.1.3 Financement et investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />

1.2 Les formes principales de financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429<br />

1.3 Processus de résolution des problèmes de financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432<br />

Chapitre 2: Gestion financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />

2.1 Objet de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />

2.2 P<strong>la</strong>nification financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />

2.2.1 Calcul des besoins financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />

2.2.2 P<strong>la</strong>ns financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439<br />

2.3 Contrôle financier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442


18 Table des matières<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

2.4 Ratios de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

2.4.1 Liquidité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

2.4.2 Structure de l’actif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

2.4.3 Structure du capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

2.4.4 Couverture des immobilisations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

2.4.5 Rentabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

2.4.6 Ratios financiers externes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447<br />

2.4.7 Evaluation des ratios financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

Chapitre 3: Financement par participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

3.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

3.2 Capital-actions et capital-participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

3.2.1 Capital-actions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

3.2.2 Capital-participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453<br />

3.3 Augmentation de capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453<br />

3.3.1 Motifs d’une augmentation de capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453<br />

3.3.2 Formes d’augmentation de capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

3.3.3 Conditions d’émission . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

3.3.4 Droit préférentiel de souscription . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

3.3.5 Augmentation de capital au moyen de fonds propres . . . . . . . . . . . . . . 458<br />

3.4 Emission de bons de jouissance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

3.5 «Going public» (émission d’actions dans le public) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

3.5.1 Définition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

3.5.2 Motifs d’un «going public» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

3.5.3 Préa<strong>la</strong>bles <strong>à</strong> un «going public» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />

Chapitre 4: Financement interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467<br />

4.1 Financement par contre-valeurs d’amortissements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467<br />

4.2 Autofinancement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470<br />

4.2.1 Motifs de l’autofinancement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471<br />

4.2.2 Formes de l’autofinancement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472<br />

4.2.3 Politique de distribution du dividende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473<br />

Chapitre 5: Financement par le crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />

5.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />

5.2 Les capitaux étrangers <strong>à</strong> court terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

5.2.1 Crédit fournisseur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

5.2.2 Acomptes de clients . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477<br />

5.2.3 Le crédit bancaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

5.2.3.1 Le crédit en compte courant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

5.2.3.2 Le crédit d’escompte et le crédit par acceptation . . . . . . . . . . . 479<br />

5.2.4 Le forfaitage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

5.2.5 L’affacturage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482<br />

5.3 Les capitaux étrangers <strong>à</strong> moyen terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485<br />

5.3.1 Le prêt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485<br />

5.3.2 Le bon de caisse (obligation de caisse) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486


Table des matières 19<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

5.4 Les capitaux étrangers <strong>à</strong> long terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

5.4.1 Le prêt hypothécaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

5.4.2 L’emprunt obligataire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

5.4.2.1 L’emprunt ordinaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

5.4.2.2 L’emprunt convertible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489<br />

5.4.2.3 L’emprunt <strong>à</strong> option . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

5.5 Le crédit-bail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492<br />

Chapitre 6: Financement optimal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497<br />

6.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497<br />

6.2 Stratégie axée sur <strong>la</strong> rentabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499<br />

6.3 Stratégie axée sur <strong>la</strong> liquidité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502<br />

6.3.1 Liquidité et rupture de trésorerie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502<br />

6.3.2 Les règles de financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503<br />

6.3.2.1 Ratio capitaux étrangers <strong>à</strong> capitaux propres . . . . . . . . . . . . . . . 503<br />

6.3.2.2 Ratio actif <strong>à</strong> capitaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

6.4 Autres critères de financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

6.4.1 Un financement <strong>à</strong> <strong>la</strong> mesure du risque encouru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

6.4.2 Un financement axé sur <strong>la</strong> souplesse de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

6.4.3 Le maintien du contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506<br />

6.4.4 La réputation financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507<br />

6.5 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507<br />

VII e partie<br />

Investissement et évaluation d’entreprise<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513<br />

1.1 Généralités . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513<br />

1.1.1 Définition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513<br />

1.1.2 Les catégories d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514<br />

1.1.3 Les problèmes principaux liés <strong>à</strong> l’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . 516<br />

1.2 Le processus de résolution des problèmes d’investissement . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

1.3 Déroulement du processus de décision d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

1.3.1 P<strong>la</strong>nification de l’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

1.3.2 Décision d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522<br />

1.3.3 Réalisation de l’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522<br />

1.3.4 Contrôle de l’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523<br />

Chapitre 2: Les méthodes de calcul d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525<br />

2.1 Survol des méthodes de calcul d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525<br />

2.2 Les méthodes statiques de calcul d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527<br />

2.2.1 Le calcul comparatif des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527<br />

2.2.2 Le calcul comparatif des bénéfices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530<br />

2.2.3 Le calcul de <strong>la</strong> rentabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533<br />

2.2.4 Le calcul de l’amortissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534<br />

2.2.5 Appréciation des méthodes statiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536


20 Table des matières<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

2.3 Les méthodes dynamiques de calcul d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537<br />

2.3.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537<br />

2.3.2 Méthode de <strong>la</strong> valeur actuelle nette («net present value method») . . . . 540<br />

2.3.3 Méthode du taux de rentabilité interne<br />

(«internal rate of return method») . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

2.3.4 Méthode de l’annuité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543<br />

2.3.5 Appréciation des méthodes dynamiques de calcul d’investissement . . . 544<br />

Chapitre 3: L’évaluation de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547<br />

3.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547<br />

3.2 Les paramètres fondamentaux des méthodes d’évaluation . . . . . . . . . . . . . . . 550<br />

3.2.1 Valeur substantielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550<br />

3.2.2 Valeur de rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552<br />

3.2.3 Le «goodwill» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

3.3 Les méthodes pratiques d’évaluation de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554<br />

3.3.1 La méthode de <strong>la</strong> valeur substantielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554<br />

3.3.2 La méthode de <strong>la</strong> valeur de rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555<br />

3.3.3 La méthode de l’évaluation moyenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

3.3.4 Les méthodes de l’évaluation par les super-bénéfices . . . . . . . . . . . . . . 557<br />

3.3.5 La méthode du «discounted cash flow» ou d’actualisation<br />

des flux de trésorerie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558<br />

3.3.6 L’«economic value added» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559<br />

3.3.7 Multiplicateurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560<br />

3.4 Utilisation des méthodes d’évaluation d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 562<br />

VIII e partie<br />

Gestion des ressources humaines<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567<br />

1.1 L’individu, membre de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567<br />

1.2 Conceptions de l’être humain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568<br />

1.3 Fonctions de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> des ressources humaines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571<br />

Chapitre 2: Evaluation du besoin de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575<br />

2.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575<br />

2.2 Evaluation du besoin quantitatif de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577<br />

2.2.1 Problèmes de l’évaluation du besoin quantitatif de personnel . . . . . . . . 577<br />

2.2.2 Méthodes d’évaluation du besoin quantitatif de personnel . . . . . . . . . . 579<br />

2.3 Evaluation du besoin qualitatif de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580<br />

2.3.1 Analyse du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580<br />

2.3.2 Description de poste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581<br />

2.3.3 Profil d’exigences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583<br />

Chapitre 3: Recrutement du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

3.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

3.2 Recherche de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587


Table des matières 21<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

3.3 Sélection du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588<br />

3.3.1 Processus d’évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588<br />

3.3.2 Méthodes de sélection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

3.3.2.1 Dossiers de candidature . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

3.3.2.2 Entretien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

3.3.2.3 Tests . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

3.3.2.4 «Assessment center» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593<br />

Chapitre 4: Affectation du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

4.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

4.2 Intégration et mise au courant du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596<br />

4.3 Affectation des col<strong>la</strong>borateurs et attribution des postes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597<br />

4.4 Adaptation du travail et des conditions de travail <strong>à</strong> l’être humain . . . . . . . . . . 597<br />

4.4.1 Répartition des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598<br />

4.4.2 Aménagement du lieu de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

4.4.3 Aménagement des horaires de travail et des pauses . . . . . . . . . . . . . . . . 602<br />

Chapitre 5: Motivation et rémunération du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

5.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

5.2 Théories de <strong>la</strong> motivation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607<br />

5.2.1 Théorie de <strong>la</strong> motivation de Maslow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607<br />

5.2.2 Théorie de <strong>la</strong> motivation de Herzberg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608<br />

5.3 Incitations monétaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610<br />

5.3.1 Sa<strong>la</strong>ire et équité sa<strong>la</strong>riale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610<br />

5.3.2 Evaluation des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612<br />

5.3.2.1 Définition et méthodes d’évaluation des tâches . . . . . . . . . . . . 612<br />

5.3.2.2 Différenciation des taux de sa<strong>la</strong>ire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616<br />

5.3.3 Evaluation du rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617<br />

5.3.4 Formes traditionnelles de sa<strong>la</strong>ires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 618<br />

5.3.4.1 Sa<strong>la</strong>ire au temps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619<br />

5.3.4.2 Sa<strong>la</strong>ire <strong>à</strong> <strong>la</strong> pièce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />

5.3.4.3 Sa<strong>la</strong>ire <strong>à</strong> prime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622<br />

5.3.5 Formes modernes de sa<strong>la</strong>ires liés aux performances . . . . . . . . . . . . . . . 623<br />

5.3.5.1 Variantes de sa<strong>la</strong>ires liés aux performances . . . . . . . . . . . . . . . 623<br />

5.3.5.2 Participation aux résultats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

5.3.5.3 Participation au capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

5.3.6 Prestations sociales de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626<br />

5.3.7 Système de sug<strong>gestion</strong>s de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628<br />

5.4 Incitations non monétaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629<br />

5.4.1 Vue d’ensemble . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629<br />

5.4.2 Appartenance au groupe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

Chapitre 6: Développement du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633<br />

6.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633<br />

6.2 P<strong>la</strong>nification de carrière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634<br />

6.3 Formation du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636<br />

6.4 Coaching . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 638


22 Table des matières<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Chapitre 7: Ajustement du besoin de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641<br />

7.1 Fonction et causes de l’ajustement du besoin de personnel . . . . . . . . . . . . . . . 641<br />

7.2 Mesures d’ajustement du besoin de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643<br />

7.2.1 Modification des conditions de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 644<br />

7.2.2 Arrivée <strong>à</strong> terme des contrats de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645<br />

IX e partie<br />

Organisation<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651<br />

1.1 Généralités . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651<br />

1.1.1 L’organisation en tant que tâche de management . . . . . . . . . . . . . . . . . 651<br />

1.1.2 Définitions de l’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652<br />

1.1.3 Organisation formelle et informelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653<br />

1.1.4 Processus de résolution des problèmes d’organisation . . . . . . . . . . . . . 654<br />

1.2 Eléments formels de l’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 656<br />

1.2.1 Tâche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 656<br />

1.2.2 Poste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657<br />

1.2.2.1 Définitions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657<br />

1.2.2.2 Création de postes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658<br />

1.2.2.3 Poste et lieu de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658<br />

1.2.2.4 Poste et département . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 659<br />

1.2.3 Tâches, compétences, responsabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 659<br />

1.2.4 Liaisons entre les postes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

1.3 Organisation des structures et organisation des processus . . . . . . . . . . . . . . . . 661<br />

1.3.1 Organisation des structures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661<br />

1.3.2 Organisation des processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664<br />

1.3.2.1 Analyse et synthèse du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664<br />

1.3.2.2 Objectifs de l’organisation des processus et dilemme de<br />

<strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification des processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 665<br />

1.3.3 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 665<br />

1.4 Règles d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667<br />

1.4.1 Instruments d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667<br />

1.4.1.1 Organigramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 668<br />

1.4.1.2 Description de poste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669<br />

1.4.1.3 Diagramme de fonctions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 670<br />

1.4.2 Degré d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671<br />

Chapitre 2: Formes d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673<br />

2.1 Principes d’aménagement organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673<br />

2.1.1 Principes de création de postes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674<br />

2.1.2 Principes de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 678<br />

2.1.2.1 Le système hiérarchique de Fayol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 678<br />

2.1.2.2 Le système fonctionnel de Taylor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 679<br />

2.1.3 Répartition de <strong>la</strong> décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680


Table des matières 23<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

2.2 Formes pratiques d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

2.2.1 Organisation fonctionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 681<br />

2.2.1.1 Organisation fonctionnelle pure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 681<br />

2.2.1.2 Organisation mixte («staff and line») . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 682<br />

2.2.2 Organisation divisionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 683<br />

2.2.3 Holding de <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 686<br />

2.2.3.1 Caractéristiques et définition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 686<br />

2.2.3.2 Structures de <strong>la</strong> holding de <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 687<br />

2.2.4 Organisation matricielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 688<br />

2.2.5 Organisation en réseau et organisation virtuelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689<br />

2.2.6 Organisation de projet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692<br />

2.2.7 Organisation en équipes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694<br />

2.2.8 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 696<br />

Chapitre 3: Changement organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699<br />

3.1 <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699<br />

3.2 Modèle fondamental du changement organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 700<br />

3.3 Développement organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 701<br />

3.3.1 Le développement organisationnel en tant que changement<br />

organisationnel évolutif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 701<br />

3.3.2 Apprentissage organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703<br />

3.3.2.1 Niveaux d’apprentissage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 704<br />

3.3.2.2 Savoir explicite et savoir tacite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705<br />

3.4 Le «business reengineering», changement organisationnel fondamental<br />

et radical . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 706<br />

3.5 Changement par l’auto-organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 707<br />

3.5.1 Concept et objectifs de l’auto-organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 707<br />

3.5.2 Scrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 709<br />

3.5.3 Management agile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 710<br />

3.5.4 Ho<strong>la</strong>cratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 711<br />

X e partie<br />

Management<br />

Chapitre 1 er : <strong>Introduction</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 717<br />

1.1 Qu’est-ce que le management? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 717<br />

1.1.1 Principes de l’entreprise et principes de management . . . . . . . . . . . . . . 718<br />

1.1.2 Techniques de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 718<br />

1.1.3 Modèles de management intégrés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720<br />

1.2 Modèle zurichois du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720<br />

1.2.1 Définition du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720<br />

1.2.2 Contenu du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 723<br />

1.2.3 Récapitu<strong>la</strong>tion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724<br />

1.3 Nouveau modèle de management de l’université de Saint-Gall . . . . . . . . . . . 724<br />

1.4 «Lean management» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 727<br />

1.5 Contrôle total de <strong>la</strong> qualité (CTQ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728


24 Table des matières<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Chapitre 2: Fonctions du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731<br />

2.1 P<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731<br />

2.1.1 Caractéristiques de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731<br />

2.1.2 Concept de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734<br />

2.1.2.1 Système de p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734<br />

2.1.2.2 Processus de p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736<br />

2.1.2.3 Organisation de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737<br />

2.2 Décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738<br />

2.2.1 Caractéristiques de <strong>la</strong> décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738<br />

2.2.2 Types de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739<br />

2.3 Attribution des missions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740<br />

2.3.1 Caractéristiques de l’attribution des missions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740<br />

2.3.2 Autorité et pouvoir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742<br />

2.4 Contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744<br />

2.4.1 Caractéristiques du contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744<br />

2.4.2 Contrôle de <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747<br />

Chapitre 3: Culture d’entreprise et style de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749<br />

3.1 Culture d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749<br />

3.1.1 Caractéristiques de <strong>la</strong> culture d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749<br />

3.1.2 Types de culture d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 751<br />

3.1.3 Les effets de <strong>la</strong> culture d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 752<br />

3.1.4 Analyse et aménagement de <strong>la</strong> culture d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . 754<br />

3.1.5 Management interculturel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755<br />

3.1.5.1 Importance du management interculturel . . . . . . . . . . . . . . . . . 755<br />

3.1.5.2 Les échelons de <strong>la</strong> culture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 756<br />

3.1.5.3 Stratégies d’internationalisation et culture . . . . . . . . . . . . . . . . 757<br />

3.2 Styles de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 758<br />

3.2.1 C<strong>la</strong>ssification des styles de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 758<br />

3.2.2 Grille de comportement de B<strong>la</strong>ke/Mouton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 762<br />

Chapitre 4: Management stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 765<br />

4.1 Objectifs et rôle du management stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 765<br />

4.1.1 Management stratégique et politique d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . 765<br />

4.1.2 Processus de résolution des problèmes stratégiques . . . . . . . . . . . . . . . 767<br />

4.2 Analyse de <strong>la</strong> situation initiale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 771<br />

4.2.1 Analyse de l’environnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 772<br />

4.2.2 Analyse de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 775<br />

4.2.3 Analyse des valeurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778<br />

4.2.4 Instruments d’analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 780<br />

4.2.4.1 Analyse de <strong>la</strong> concurrence (analyse de <strong>la</strong> branche) . . . . . . . . . 780<br />

4.2.4.2 Modèle PIMS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783<br />

4.2.4.3 Concept de <strong>la</strong> courbe d’expérience . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784<br />

4.2.4.4 Analyse du portefeuille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787<br />

4.2.4.5 Analyse des écarts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 789<br />

4.2.4.6 «Benchmarking» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 790


Table des matières 25<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

4.3 Charte d’entreprise et gouvernance d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 791<br />

4.3.1 Charte d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 791<br />

4.3.2 Gouvernance d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 793<br />

4.4 Stratégies d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 795<br />

4.4.1 Développement de <strong>la</strong> stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 795<br />

4.4.1.1 Stratégies produit-marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 796<br />

4.4.1.2 Stratégies concurrentielles selon Porter . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797<br />

4.4.1.3 Normes stratégiques de <strong>la</strong> matrice croissance du marché/<br />

part de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799<br />

4.4.1.4 Cœurs de compétence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800<br />

4.4.1.5 Autres orientations stratégiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 802<br />

4.4.2 <strong>Introduction</strong> et évaluation de <strong>la</strong> stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 802<br />

4.4.2.1 <strong>Introduction</strong> de <strong>la</strong> stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 802<br />

4.4.2.2 Evaluation de <strong>la</strong> stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 805<br />

4.4.3 Le tableau de bord prospectif («ba<strong>la</strong>nced scorecard») . . . . . . . . . . . . . 806<br />

4.5 Facteurs stratégiques de succès . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 808<br />

Chapitre 5: Ethique d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 811<br />

5.1 Rôle de l’éthique d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 811<br />

5.2 Types de comportement éthique dans le cadre du management . . . . . . . . . . . 814<br />

5.3 Problèmes éthiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 815<br />

5.4 Principes éthiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817<br />

5.5 Concept de crédibilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 819<br />

5.5.1 La crédibilité en tant que principe directeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 819<br />

5.5.2 Action communicatrice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820<br />

5.5.3 Action responsable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 821<br />

5.5.4 Action innovatrice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822<br />

5.6 Rationalité et éthique d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 823<br />

Bibliographie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 827<br />

Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 833<br />

L’auteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863


833<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Index<br />

A<br />

Absences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577<br />

Acceptation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479–480<br />

p<strong>la</strong>fond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />

Accord<br />

en matière de concurrence . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

sur <strong>la</strong> répartition géographique . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

sur les conditions de vente . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

sur les prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85, 200<br />

sur les quantités . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

sur les soumissions d’offres . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

Achat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

<strong>à</strong> domicile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> pièce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

critique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246<br />

de sécurité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241<br />

décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />

levier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247<br />

risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246<br />

simple . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247<br />

stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246<br />

Acheteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />

Acomptes de clients . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477<br />

Acquisition<br />

coût . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361<br />

financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />

participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361, 551<br />

Actif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

circu<strong>la</strong>nt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358–359, 427<br />

immobilisé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358, 361, 427<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444, 504<br />

Actifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354–355, 361<br />

anticipés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />

échange . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

subdivision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

transitoires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374–376<br />

Action . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75, 451<br />

au porteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

communicatrice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 819–820<br />

cotée en bourse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452<br />

cours de bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

cours en bourse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

de col<strong>la</strong>borateur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626<br />

émission dans le public . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

gratuite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458<br />

innovatrice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 819–820, 822<br />

négociabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

nominative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

liée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452<br />

non cotée en bourse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452<br />

ordinaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452<br />

responsable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 819–821<br />

valeur au bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

Actionnaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794<br />

Activité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580<br />

normale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414


834 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Actualisation<br />

facteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537–539, 552<br />

taux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541–543<br />

Administration publique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34–35<br />

Affacturage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482–484<br />

Affactureur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482–483<br />

Affectation du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . 595, 597<br />

Agencement des locaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664<br />

Agents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

de changement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702<br />

économiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

Agio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488<br />

AIDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213<br />

Aide-mémoire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342<br />

Ajustement du besoin de personnel . . . . . . . . . 641, 643<br />

Alliance stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88<br />

Allure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619<br />

prime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />

Ambiance de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760<br />

Aménagement<br />

de l’environnement de travail . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

des horaires de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . 602, 606<br />

des instruments de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

des procédures de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

du lieu de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601, 606<br />

organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673, 677<br />

Amende conventionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />

Amortissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361, 365, 379<br />

calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534–535<br />

commercial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380<br />

dégressif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />

arithmétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381–382<br />

géométrique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381–382<br />

direct . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380<br />

extraordinaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

fiscal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380<br />

fonctionnel variable . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382–383<br />

fondé sur le temps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />

incorporable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380<br />

indirect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />

linéaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381–382<br />

méthode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />

non p<strong>la</strong>nifié . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

ordinaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

période . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534<br />

p<strong>la</strong>nifié . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379<br />

Analyse<br />

ABC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266–267, 269, 271<br />

commerciale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47<br />

d’activité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580<br />

d’écart . . . . . . . . . . . . . . . . . 347, 748, 789–790, 805<br />

d’imp<strong>la</strong>ntation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91, 94<br />

de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . 767, 769, 775–776<br />

de l’environnement . . . . . . . . . . . . . . . 767, 769, 772<br />

de <strong>la</strong> branche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 772, 774<br />

de <strong>la</strong> concurrence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 780<br />

de liquidité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390–391<br />

Analyse (suite)<br />

de mouvements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580<br />

de sensitivité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544<br />

des causes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 748<br />

des chances et des risques . . . . . . . . . . . . . . . . . 768<br />

des compétences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 775<br />

des écarts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746<br />

des points forts et des points faibles . . . . . . 767–768<br />

des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661<br />

du marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249, 772<br />

du point mort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197<br />

du portefeuille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787<br />

de produits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787<br />

du seuil de rentabilité . . . . 196–197, 528–529, 531<br />

du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580, 664<br />

input-output . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

multicritères . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98–99, 521<br />

SWOT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />

XYZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269, 271<br />

Annuité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543<br />

Appartenance au groupe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

Apports . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

Apprentissage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 806<br />

en double boucle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 704<br />

en simple boucle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 704<br />

organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703–704, 801<br />

processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 704<br />

Approche<br />

heuristique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231<br />

réticu<strong>la</strong>ire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

Approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80, 237<br />

canal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />

coût . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

dé<strong>la</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

déroulement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279<br />

juste-<strong>à</strong>-temps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49, 247–249<br />

marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238, 247<br />

organes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />

par stock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

p<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238, 272<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247<br />

de conditions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />

principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245, 254<br />

synchronisé avec <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . 255<br />

système physique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

Argent<br />

<strong>à</strong> terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

au jour le jour . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

Aspiration<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> flexibilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> liquidité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> rentabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> sécurité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241–242


Index 835<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Assainissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461, 506<br />

Assessment center . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593<br />

Association . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

Assortiment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152, 177, 250<br />

équilibrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176<br />

<strong>la</strong>rgeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

profondeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

Assurance qualité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />

Assurance-chômage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645<br />

Atelier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310–311<br />

Attribution des missions . . . . . . 44, 721, 731, 740–741<br />

acteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740<br />

outils . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741<br />

principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742<br />

processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741<br />

Audit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729<br />

Augmentation de capital . . . . . . . . . . . . . 453, 458–460<br />

au moyen de fonds propres . . . . . . . . . . . . . 458, 460<br />

autorisée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

conditionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

ordinaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

Autocontrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 745<br />

Autofinancement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430, 470–471<br />

degré . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

taux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

Automatisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621, 643<br />

Autonomie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 708<br />

degré . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

Auto-organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600, 699, 707<br />

Autoréférence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708<br />

Autorité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741–742, 763<br />

fondements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 743<br />

formelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742<br />

institutionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742<br />

personnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744<br />

professionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 743<br />

Autres coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

Aval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

Avance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482<br />

Avantages<br />

concurrentiels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 780<br />

sociaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627<br />

Axe<br />

client . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 806<br />

processus internes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 806<br />

B<br />

Badwill . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554<br />

Bailleurs de fonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53, 450, 794<br />

Ba<strong>la</strong>nce du bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

Base fiscale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342<br />

Benchmarking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 790<br />

Bénéfice . . 109, 112, 219, 358, 365–366, 370, 498, 555<br />

brut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301, 303<br />

calcul comparatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530, 532<br />

<strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398<br />

Bénéfice (suite)<br />

<strong>gestion</strong> d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

impôt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />

maximum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450, 606<br />

reporté . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459<br />

Besoin de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579<br />

ajustement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641<br />

brut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575<br />

mesures d’ajustement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643<br />

net . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575–576<br />

qualitatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580<br />

quantitatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577, 579<br />

Besoins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

calcul déterministe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258<br />

calcul stochastique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />

calcul sur <strong>la</strong> base de <strong>la</strong> consommation . . . . . . . . 259<br />

calcul sur <strong>la</strong> base du programme de production . 261<br />

collectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396<br />

de capitaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

de luxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />

de matières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245, 258<br />

de subsistance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

de tiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 36<br />

dé<strong>la</strong>i de détermination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

des clients . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120–122<br />

facultatifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />

financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436–437<br />

calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436–438<br />

couverture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436–437<br />

individuels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />

personnels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33, 36<br />

physiologiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607<br />

primaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29, 607<br />

pyramide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607<br />

secondaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29, 607<br />

sociaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608<br />

tertiaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />

Biens<br />

A, B et C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266, 268<br />

complémentaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

d’équipement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

de consommation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

de substitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 193<br />

économiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

facteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

finals . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

immatériels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

intermédiaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

libres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31


836 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Biens (suite)<br />

matériels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

non liés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

produits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

rares . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

X, Y et Z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269<br />

Big data . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

Bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344, 354, 357, 360, 365<br />

ba<strong>la</strong>nce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

commercial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

d’ouverture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370<br />

de clôture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370<br />

déficitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498<br />

fiscal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

prévisionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

principe de prudence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />

règle d’or . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

sincérité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360–361<br />

Billet <strong>à</strong> ordre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

Bon<br />

de caisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

de jouissance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

de participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453, 626<br />

initiale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

Bonification de poids . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206, 223<br />

Bonnes fées . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

Bourse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

Boutiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

Brainstorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />

Branches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 65, 128, 780<br />

c<strong>la</strong>ssification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

Brevet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />

Budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399<br />

base zéro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

fixe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399<br />

flexible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399<br />

publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 219<br />

Budget wasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

Budgetary s<strong>la</strong>ck . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

Budgétisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399–400<br />

système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399<br />

Business analytics . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47<br />

Business angels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

Business reengineering . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699, 706<br />

C<br />

Cadence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315<br />

Cadres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 803<br />

Calcul<br />

comparatif<br />

des bénéfices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530, 532<br />

des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527–530<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99, 412, 525<br />

Calcul (suite)<br />

de l’amortissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534–535<br />

de <strong>la</strong> date de commande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

de <strong>la</strong> marge contributive . . . . . . . . . . . . . . . 302, 410<br />

de <strong>la</strong> rentabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533<br />

de <strong>la</strong> valeur moyenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />

des besoins de matières . . . . . . . . . . . . . . . 245, 258<br />

déterministe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258<br />

sur <strong>la</strong> base de <strong>la</strong> consommation . . . . . . . . . . 259<br />

sur <strong>la</strong> base du programme de production . . . 261<br />

des besoins financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . 436–438<br />

des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

du cash-flow opérationnel<br />

direct . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396–397<br />

indirect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396–397<br />

du coût unitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407<br />

du dé<strong>la</strong>i de récupération . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534<br />

du prix de revient . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407, 411<br />

définitif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

global . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

partiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410<br />

prévisionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

spécifique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />

stochastique du besoin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />

vers l’amont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327<br />

vers l’aval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327<br />

Canal d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />

Canal de distribution . . . . . . . . . . . . 165, 167, 172, 204<br />

Capacité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

contraintes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

d’emprunter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494<br />

de livraison . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187, 240<br />

de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293<br />

de rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />

économique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

optimale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

technico-économique . . . . . . . . . . . . . . . . . 412, 414<br />

Capacités . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588<br />

pleine utilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 665<br />

profil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584<br />

taux d’utilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

Capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355, 426, 428<br />

-actions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75, 451<br />

autorisé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

conditionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

augmentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453, 458–460<br />

au moyen de fonds propres . . . . . . . . . . 458, 460<br />

autorisée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

conditionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

ordinaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

de garantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

des créanciers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427<br />

dilution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455, 490<br />

humain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514<br />

participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 453, 625


Index 837<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Capital (suite)<br />

-risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432<br />

social . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104, 444, 499, 504<br />

optimale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497<br />

total . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

Capitalisation, facteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538<br />

Capitaux<br />

couverture des besoins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

étrangers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360, 500, 503<br />

<strong>à</strong> court terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

<strong>à</strong> long terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

<strong>à</strong> moyen terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485<br />

conditionnels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />

coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417, 500<br />

marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

mobilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436, 438<br />

propres . . . . . . . . . . . . 360, 378, 385, 427, 449, 503<br />

autogénérés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449, 508<br />

libérés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

rentabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450<br />

rotation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

Carrière, p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . 586, 633–634, 636<br />

Carry-over . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230<br />

Cartel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76, 85<br />

principe de l’interdiction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

principe de <strong>la</strong> répression . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

Cash and carry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

Cash ratio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

Cash-flow . . . . . . . . . . . . . . . . . 394–395, 534, 558, 783<br />

opérationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393, 396–397<br />

calcul direct . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396–397<br />

calcul indirect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396–397<br />

Catalyseur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703<br />

Cédule hypothécaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

Centralisation<br />

de l’objet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674, 677<br />

de <strong>la</strong> décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737<br />

des opérations élémentaires . . . . . . . . . . . . 674, 677<br />

Centres<br />

commerciaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

d’appel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685<br />

de contact multicanaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155<br />

de coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685<br />

de <strong>gestion</strong> de <strong>la</strong> clientèle . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155<br />

de profit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685, 687<br />

de services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657<br />

Cercle de qualité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

Certificat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

d’option . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

Certification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729<br />

Cession globale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />

Cessionnaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483<br />

Chaîne<br />

de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />

de transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316<br />

de valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 706<br />

fabrication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315<br />

logistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

volontaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />

Chances de succès . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134<br />

Changement<br />

agent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702<br />

géopolitique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />

organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699<br />

Changer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702<br />

Charges . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364–365, 404–405<br />

comptabilité par nature . . . . . . . . . . . . 346, 405–406<br />

comptabilité par sections . . . . . . . . . . . . . . 346, 407<br />

comptabilité par unités d’imputation . . . . . 346, 407<br />

d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367–368, 404<br />

d’intérêt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527<br />

donnant lieu <strong>à</strong> décaissement . . . . . . . . . . . . . . . . 364<br />

exceptionnelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367–368<br />

fiscales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />

hors exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367–368<br />

incorporables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

n’appartenant pas <strong>à</strong> l’exercice . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

ne donnant pas lieu <strong>à</strong> décaissement . . . . . . . . . . 364<br />

neutres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404–405<br />

Charte . . . . . . . . . . . . . . . 718, 768–769, 771, 791–792<br />

Chasseur de têtes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588<br />

Chef<br />

de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689<br />

de projet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689, 692, 694<br />

Chemin critique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333, 336–337<br />

Chiffre d’affaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134, 219, 395<br />

rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

Cible de <strong>la</strong> publicité . . . . . . . . . . . . . . . . . 210, 212–214<br />

Circuit de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

C<strong>la</strong>ssement ordinal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613<br />

C<strong>la</strong>ssification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613<br />

par branches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

C<strong>la</strong>use de non-dilution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

Clientèle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168, 728, 806<br />

fidélisation . . . . . . . . . . . . . . . . . 121, 126, 155, 206<br />

loyauté . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155, 168, 190<br />

Clients . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53, 204<br />

acomptes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477<br />

Clôture<br />

annuelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />

des comptes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />

Coaching . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 638<br />

de résolution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639<br />

méthodologique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639<br />

technique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639<br />

Code des obligations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71, 349<br />

Code suisse de bonne pratique<br />

pour le gouvernance d’entreprise . . . . . . . . . . . . 794


838 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Codécision, voie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661<br />

Cœur<br />

de compétence . . . . . . . . . . . . 88–89, 125, 690, 800<br />

du produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

Collecte de données . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

Collectivité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

Collectivités publiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33–34<br />

Commandement, voie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661<br />

Commandes<br />

calcul de <strong>la</strong> date . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

dates . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276, 278<br />

dé<strong>la</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

quantité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274, 278<br />

optimale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274–276<br />

Commanditaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

Commandite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

par actions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

Commandité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

Commerçant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72<br />

Commerce<br />

de détail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177, 183<br />

de gros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176, 180<br />

en libre service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

effet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479–480<br />

électronique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178, 181–183<br />

en ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

fonctions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175, 250<br />

organes de vente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

Commerces multiples . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

Commissionnaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173, 251<br />

Communautés<br />

d’intérêts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87<br />

de droit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

Communication . . . . . . . . . . . . 209, 725, 753, 820–821<br />

cible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210–211<br />

contenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210–211<br />

en ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />

formes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209–210<br />

re<strong>la</strong>tions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211<br />

sans attente de résultat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 821<br />

sans préjugés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 821<br />

sur les médias sociaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

voie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95<br />

Comparaison<br />

dans le temps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

entre différents états actuels . . . . . . . . . . . . . . . . 744<br />

interentreprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

par facteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615<br />

prévisions – réalisations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744<br />

Compatibilité<br />

contextuelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 750<br />

systémique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 750<br />

Compensation calculée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

Compétences . . . . . . . . . . . . . 659–660, 669–670, 678<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 775<br />

Complexité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37–38, 708<br />

Comportement<br />

des prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786<br />

du client . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204<br />

du consommateur . . . . . . . . . . . . . . . . 129–130, 137<br />

équité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

éthique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814<br />

étude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568<br />

grille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 762–763<br />

impulsif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />

rationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129<br />

routinier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />

Comptabilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

ducroire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384<br />

règles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362–363, 369–370<br />

Comptabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46, 60, 341, 362<br />

analytique d’exploitation . . 47, 346, 348, 358, 403,<br />

405–406<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406<br />

budgétaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

commerciale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

deniers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47, 344<br />

des charges<br />

par nature . . . . . . . . . . . . . . . . 47, 346, 405–406<br />

par sections . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47, 346, 407<br />

par unités d’imputation . . . . . . . . . . 47, 346, 407<br />

des coûts et prestations . . . . . . . . . . . . . . . . 343, 346<br />

en partie double . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

externe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47<br />

financière . . . . . . . . . . . 47, 343, 348–349, 403, 406<br />

générale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47<br />

interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47<br />

Compte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

courant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

d’actif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

négatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381, 383<br />

de passif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

de résultat . . . . . . . . . . . . . . 344, 363, 366, 368–369<br />

par fonction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368<br />

par nature . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368<br />

prévisionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366<br />

des coûts absorbés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407<br />

provisoire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375<br />

Comptes<br />

annuels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350–352<br />

principe de prudence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />

clôture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />

créditeurs<br />

échéance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

rotation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

débiteurs<br />

échéance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

rotations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

reddition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47–48, 341<br />

Computer Integrated Manufacturing . . . . . . . . 324–325


Index 839<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Concentration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798<br />

d’entreprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />

Concept<br />

de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 734<br />

des parties prenantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 52<br />

marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />

publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

contrôle d’efficacité . . . . . . . . . . . 215, 220–221<br />

Conception<br />

assistée par ordinateur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />

de l’être humain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568, 597<br />

Concession . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184, 359<br />

Concurrence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 780<br />

atomique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194, 199<br />

monopolistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />

oligopolistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199<br />

parfaite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />

polypolistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />

restrictions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

Concurrents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53<br />

Conditions<br />

de paiement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

de transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597–598<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

Conflit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654, 672, 682<br />

d’objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734<br />

minimisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 696<br />

solution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549<br />

Congé sabbatique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

Congruence des échéances . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

Connaissances . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33, 60<br />

Conseil d’administration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794<br />

Consommateur, comportement . . . . . . . . 129–130, 137<br />

Consommation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />

biens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

de valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365, 379<br />

Consortium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

d’émission . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

de crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

Constitution de réserves <strong>la</strong>tentes . . . . . . . . . . . . . . . 386<br />

Construction modu<strong>la</strong>ire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317<br />

Contraintes de capacité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

Contrat<br />

d’achat couplé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

de fourniture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

de licence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93<br />

Contrôle . . . . . . . . . . 44, 342, 506, 721, 731, 744–745,<br />

747–748, 753<br />

axé sur <strong>la</strong> branche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744<br />

axé sur les col<strong>la</strong>borateurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744<br />

d’efficacité du concept publicitaire . . 215, 220–221<br />

de <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 748<br />

des ressources humaines . . . . . . . . . . . . . . . . 572<br />

stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 748<br />

de l’exécution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523<br />

Contrôle (suite)<br />

de l’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523<br />

de <strong>la</strong> rentabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523<br />

des mesures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746<br />

des méthodes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574<br />

des objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746<br />

des prémisses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746, 805<br />

des processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746<br />

des progrès . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 805<br />

des ressources . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746<br />

des résultats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523, 574, 746<br />

domaines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746<br />

du comportement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747<br />

du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747<br />

financier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

fonction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

historique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 744<br />

instruments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746<br />

par un tiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 745<br />

principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747<br />

processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 745<br />

système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 748<br />

total de <strong>la</strong> qualité . . . . . . . . . . . . 296, 720, 728–729<br />

Contrôleur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 745<br />

Convention de travail <strong>à</strong> <strong>la</strong> pièce par équipe . . . . . . . 622<br />

Conversion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127, 488<br />

dé<strong>la</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

droit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

rapport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

Coopération . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183–184, 251, 802<br />

Coopérations interentreprises . . . . . . . . . 79, 82–84, 91<br />

Coopérative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76, 184<br />

Coordination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 748, 791<br />

fonction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

Corporate finance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />

Corporate identity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 791, 804<br />

Corrections de valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361, 379<br />

forfaitaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />

Courbe<br />

d’apprentissage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784<br />

d’expérience . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784–786<br />

de Pareto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />

des sa<strong>la</strong>ires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617<br />

du coût . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

Cours<br />

d’émission . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455, 488<br />

de bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

en bourse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

Courtier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174<br />

Coût . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292, 404<br />

baisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784<br />

courbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

d’acquisition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

d’opportunité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186, 419<br />

de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186


840 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Coût (suite)<br />

de possession du stock . . . . . . . . . . . . . . . . 263, 272<br />

de rupture de stock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

de substitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

de transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

dégressivité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152, 304, 784<br />

domination globale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797<br />

facteurs déterminants . . . . . . . . . . . . . . . . . 412–413<br />

fixe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417<br />

d’un lot de fabrication . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

moyen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

marginal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410, 418<br />

minimisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186, 241–242<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

points critiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

potentiel de réduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786<br />

proportionnel <strong>à</strong> <strong>la</strong> taille du lot de fabrication . . . 304<br />

social . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />

total . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

unitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407<br />

variable moyen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

Coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404–405<br />

autres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

calcul comparatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527–530<br />

catégories . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527<br />

de base . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

dégressifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

des capitaux étrangers . . . . . . . . . . . . . . . . 417, 500<br />

dimension . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418<br />

directs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405<br />

discontinus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />

financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501, 527<br />

fixes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />

non utilisés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416<br />

utilisés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416<br />

incorporables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404–405<br />

indirects . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405<br />

permanents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />

potentiels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

progressifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

proportionnels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

régressifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

rémanence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416–417<br />

semi-proportionnels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415<br />

supplétifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404–405, 501<br />

variables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

Couverture des besoins de capitaux . . . . . . . . . . . . . 476<br />

Couverture des immobilisations . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

Créanciers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360<br />

capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427<br />

protection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342, 353, 356<br />

Création de postes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674–675, 677<br />

Création de valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 726<br />

Crédibilité . . . . . . . . . . . . 754, 766, 791, 794, 819–823<br />

stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820<br />

Crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

<strong>à</strong> découvert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

-bail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492, 494<br />

financier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493<br />

opérationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493<br />

bancaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

d’escompte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

de rembours . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />

de signature . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />

en b<strong>la</strong>nc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

en compte courant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />

fournisseur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476–477<br />

garanti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

lombard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

par acceptation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479–480<br />

p<strong>la</strong>fond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />

Créneaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798<br />

Crises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />

Critères facultatifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97<br />

Critères impératifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97<br />

Critical path method . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

Croissance . . . . . . . . . . . . . . . . . 79, 112, 158, 802, 806<br />

du marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783–784, 788<br />

externe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

naturelle ou organique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

Crowdfunding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431<br />

Culture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52, 757<br />

d’entreprise . 723, 749–754, 756, 770, 775, 791, 804<br />

d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 756<br />

de métier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757<br />

du processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 752<br />

du risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 752<br />

nationale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 756<br />

visée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754<br />

Current ratio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

Curriculum vitae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

Customer care center . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155<br />

Customer Lifetime Value . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126<br />

Cycle d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 425<br />

financier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 425<br />

fonctions du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44<br />

matériel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 425<br />

Cycle de vie de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

Cycle de vie du produit . . . . 51, 88, 158–161, 218, 787<br />

écologique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51


Index 841<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

D<br />

Date<br />

d’achèvement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

de début . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

optimale de commande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

Débiteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361, 479<br />

douteux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />

échéance des comptes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

perte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367, 383<br />

rotation des comptes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

Débouché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128, 675<br />

Décaissements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364<br />

Déca<strong>la</strong>ge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230<br />

Décideurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738<br />

Décision 44, 342, 411, 680, 721, 731, 738–739, 753, 791<br />

acte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739<br />

centralisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

compétence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

constitutive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61, 94<br />

critères . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739<br />

d’achat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522<br />

de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740<br />

décentralisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

délégation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

domaine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739<br />

fonction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

make or buy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279, 292<br />

originaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 765<br />

outils . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739<br />

participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

pouvoir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

préparation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731<br />

processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519, 739<br />

types . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739<br />

valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549<br />

Décompte d’exploitation . . . . . . . . . . 47, 346, 403, 405<br />

Décote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488<br />

Déficit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365<br />

Définancement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394, 429<br />

Dégeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702<br />

Degré<br />

d’autofinancement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

d’autonomie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

d’internationalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92–93<br />

d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671–672<br />

de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />

de liquidité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

de saturation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135<br />

de service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289<br />

de spécialisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598<br />

Dégressivité des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152, 784<br />

de fabrication en série . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

Dé<strong>la</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 665<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

d’échange . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

de commande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

de conversion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

de détermination des besoins . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

de livraison . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

de mise sur le marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />

de réception de <strong>la</strong> marchandise . . . . . . . . . . . . . 273<br />

de récupération . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534<br />

de souscription . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

de transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

respect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290<br />

surveil<strong>la</strong>nce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324<br />

Délégation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738, 760<br />

Délocalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642<br />

Demande . . . . . . . . . . 29, 128, 198, 221, 249, 280, 660<br />

é<strong>la</strong>sticité-prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192–193<br />

satisfaction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193<br />

Démarchage <strong>à</strong> domicile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

Démembrement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

Démission . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645<br />

Département . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 659<br />

central . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657, 684, 687<br />

Départs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578<br />

Dépendance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652<br />

Dépense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364<br />

Description de poste . . . . . 581–582, 667, 669, 738, 741<br />

Design . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

Désinvestissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429<br />

Détail<strong>la</strong>nt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174, 183<br />

Détermination du résultat d’exploitation . . . . . . . . . 406<br />

Deutscher Corporate-Governance-Kodex . . . . . . . . 794<br />

Développement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />

de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161–163, 796<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633, 637<br />

organisationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699, 701<br />

Diagramme<br />

de fonctions . . . . . . . . . . . . 667, 670, 738, 741, 743<br />

de Gantt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328, 667<br />

de <strong>la</strong> courbe de rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

de processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741<br />

de réseau . . . . . . . . . . . . . . . 331, 333–335, 667, 741<br />

<strong>à</strong> flèches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333<br />

<strong>à</strong> nœuds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333<br />

Différenciation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798<br />

de prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202–204<br />

horizontale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201–202<br />

verticale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202–203<br />

des taux de sa<strong>la</strong>ire . . . . . . . . . . 611–612, 616–617<br />

retardée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279<br />

Dilemme de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification des processus . . 236, 312,<br />

665<br />

Dilution du capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455, 490<br />

Direct costing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410


842 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Direction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44, 717, 765<br />

des affaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450<br />

Dirigeants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760<br />

Discounted cash flow (DCF) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558<br />

Disponibilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104<br />

Dispositions<br />

de <strong>la</strong> comptabilité commerciale . . . . . . . . . . . . . 356<br />

régissant <strong>la</strong> structure du compte de résultat . . . . 366<br />

Dissolution de réserves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />

<strong>la</strong>tentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387<br />

Distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80, 165<br />

canal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165, 167, 172, 204<br />

chaîne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267<br />

circuit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

commerciale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

coût . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

degré . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167<br />

logistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166, 185–186, 236<br />

organe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

Diversification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157, 796–797<br />

horizontale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157, 797<br />

investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

verticale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157, 797<br />

Dividende<br />

aligné sur le bénéfice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474<br />

droit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

en nature . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473<br />

en numéraire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473<br />

politique de distribution . . . . . . . . . . . . . . . 456, 473<br />

stabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474<br />

-titre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473<br />

Division . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152, 683, 687<br />

du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651–652<br />

Documentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48<br />

Domaine d’activité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783<br />

stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787<br />

Domaines de l’environnement . . . . . . . . 48–49, 51, 725<br />

Dossiers de candidature . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

Double sourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252<br />

Droit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

au dividende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

cambiaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

d’option . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

de conversion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

de gage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

impératif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71<br />

préférentiel de souscription . . . . . . . . . . . . 456–457<br />

privé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

public . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

supplétif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71<br />

Droite d’isoprofit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

Du Pont, schéma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446–447<br />

Ducroire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361, 379, 383<br />

comptabilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384<br />

risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

Dumping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203<br />

Durée<br />

d’utilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470<br />

de stockage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />

Dynamique environnementale . . . . . . . . . . . . . . . . . 726<br />

E<br />

E-business . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182<br />

Ecart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347, 748, 789–790, 805<br />

Echange<br />

d’actifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365<br />

d’informations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

dé<strong>la</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

Echantillon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142, 144<br />

Echantillonnage<br />

aléatoire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

par quotas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

probabiliste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

Echéance des comptes<br />

créditeurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

débiteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

Echéances<br />

congruence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

parallélisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

Echelle<br />

cardinale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

nominale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

ordinale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

E-clients . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182<br />

Ecole des re<strong>la</strong>tions humaines . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />

Ecologie<br />

déchets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107, 291–292<br />

émissions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107, 291–292<br />

pollution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />

E-commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181–183<br />

Economic value added . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559<br />

Economie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29–30<br />

Economies d’échelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81, 89<br />

Economies d’envergure ou de gamme . . . . . . . . . . . . 81<br />

Ecrémage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200–201<br />

Ecriture de redressement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361<br />

E-entreprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182<br />

Effectif du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293<br />

Effet<br />

d’extension de <strong>la</strong> capacité . . . . . . . . . . . . . 468–470<br />

de commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479–480<br />

de levier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491, 499–500<br />

Lohmann-Ruchti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468–470<br />

multiplicateur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800<br />

Effets externes négatifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />

Efficacité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108, 752<br />

de <strong>la</strong> publicité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220


Index 843<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Efficience . . . . . 108, 651, 654, 734, 744, 747, 752, 824<br />

E<strong>la</strong>rgissement des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599<br />

E<strong>la</strong>sticité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

-prix de <strong>la</strong> demande . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192–193<br />

publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221<br />

Eléments d’ouvrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

Eliminer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

Emancipation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263–264<br />

Embal<strong>la</strong>ge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

Emergence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />

Eminence grise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 683<br />

Emission . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

au-dessous du pair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488<br />

au-dessus du pair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488<br />

cours . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455, 488<br />

d’actions dans le public . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

Emprunt<br />

<strong>à</strong> option . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430, 490–491<br />

<strong>à</strong> taux flottant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

convertible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430, 489<br />

obligataire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

ordinaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

Encaisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

Encaissements . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364<br />

Endossement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

Engagements<br />

conditionnels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />

fictifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386<br />

Enjeux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55–56<br />

Enquête . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140, 144<br />

en ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />

exhaustive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

face <strong>à</strong> face . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />

omnibus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />

par questionnaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />

par téléphone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />

partielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

qualitative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

quantitative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

Enrichissement des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599<br />

Entrées dans le fonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389<br />

Entrepôt de données . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127<br />

Entrepreneurs sociaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

Entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 37, 72<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 767, 769, 775<br />

commune . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87, 89, 93<br />

culture . . . . . 723, 749–754, 756, 770, 775, 791, 804<br />

cycle d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39–40<br />

cycle de vie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

de services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65, 68<br />

destruction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642<br />

en croissance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

environnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 54<br />

établie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

éthique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 811–813, 817<br />

Entreprise (suite)<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547–550<br />

familiale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

fermeture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642<br />

finance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />

forme juridique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71<br />

gouvernance . . . . . . . . 721, 768, 771, 793–794, 816<br />

grande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66, 68<br />

imp<strong>la</strong>ntation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 91<br />

individuelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72<br />

management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724<br />

moyenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112, 465, 768–769<br />

petite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

philosophie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734<br />

politique . . . . . . . . . . . 723, 765, 769–770, 775, 795<br />

principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 718, 736<br />

productrice de biens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65, 68<br />

propriétaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

rachat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

reprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

stratégie . . . . . . . . . . . . . . . 465, 768–769, 771, 795<br />

taille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66, 145, 465<br />

valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

virtuelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 691<br />

Entreprises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

concentration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />

d’économie mixte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35–36<br />

fusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 84, 464<br />

privées . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

publiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

sociales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

typologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

Entretien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297<br />

d’embauche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

directif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />

non directif (libre) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />

préliminaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

semi-directif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141<br />

Enveloppe marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

Environnement<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 767, 769, 772<br />

de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 54<br />

<strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

incidence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

préservation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

sphères . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48–49, 51, 725<br />

Epanouissement personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608<br />

Equipe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694<br />

de travail semi-autonome . . . . . . . . . . . . . . 318, 600<br />

rotation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606, 695<br />

Equipement, biens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136


844 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Equité<br />

de comportement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

des exigences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

du rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

par rapport au marché des ressources humaines 611<br />

par rapport aux résultats de l’entreprise . . . . . . . 611<br />

sociale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

Escompte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476, 479<br />

crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

limite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />

p<strong>la</strong>fond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />

taux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

E-shopping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183<br />

Espaces-boutiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

Espèces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355<br />

Esprit<br />

d’équipe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 753<br />

de clocher . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401<br />

Estimation subjective . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258<br />

Estime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608<br />

Etat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53<br />

Etat-major . . . . . . . . . . . 657–658, 682, 692–693, 738<br />

Etats prévisionnels de liquidité . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

Ethique<br />

appliquée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 813<br />

descriptive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812<br />

normative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812<br />

Ethique d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . 811–813, 817<br />

Ethos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812<br />

Etre humain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597<br />

conceptions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568<br />

Etude de marché . . . . 122, 124, 128, 137–139, 145, 147<br />

Coût . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . 247–248<br />

méthodes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138–139<br />

primaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

secondaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

Etude du comportement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568<br />

Evaluation<br />

360° . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

corrections . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547–550<br />

de <strong>la</strong> performance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624<br />

de <strong>la</strong> stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 795, 805<br />

de poste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583<br />

des actifs et des passifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611–613, 617<br />

du besoin de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

du rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617–618<br />

méthode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

moyenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

par les pairs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

par les super-bénéfices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557<br />

p<strong>la</strong>fond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

p<strong>la</strong>nchers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

Evénement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

Eventail de subordination . . . . . . . . . . . . 662–663, 678<br />

Eviter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

Exécution, contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523<br />

Exigences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583<br />

équité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

profil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583–584<br />

types . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580<br />

Expansion<br />

investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515, 530<br />

Exploitation, phase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />

Exportations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93<br />

Expositions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227<br />

Extension de <strong>la</strong> capacité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />

effet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468–470<br />

Externalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292, 705<br />

Externalités négatives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50<br />

F<br />

Fabrication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> chaîne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> pièce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71, 131, 307<br />

artisanale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311<br />

cadencée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315<br />

avec manutention . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316<br />

de masse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131, 308<br />

en plusieurs exemp<strong>la</strong>ires . . . . . . . . . . . . . . . 71, 308<br />

en série . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304, 309<br />

grande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />

petite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />

entièrement automatique . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316<br />

lot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303–305, 309<br />

mixte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />

modes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262, 285, 307–308<br />

par lots . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />

par séries homogènes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />

personnalisation de masse . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />

pour le stock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />

procédé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286, 310, 319, 330<br />

simultanée de produits simi<strong>la</strong>ires . . . . . . . . . . . . 309<br />

sur commande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />

synchronisée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330<br />

temps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326<br />

valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

Facteur<br />

d’actualisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537–539, 552<br />

de capitalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538<br />

de récupération . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544<br />

de valeur actuelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538<br />

Facteurs<br />

d’hygiène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609<br />

d’imp<strong>la</strong>ntation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94–95, 97<br />

de motivation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609<br />

de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 41, 70, 567<br />

combinaison . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41


Index 845<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Facteurs (suite)<br />

de succès . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 808<br />

des valeurs actuelles de rente . . . . . . . . . . . . . . . 538<br />

déterminants du coût . . . . . . . . . . . . . . . . . 412–413<br />

potentiels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 41, 469, 567<br />

répétitifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 41, 60, 469<br />

Factory outlets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

Fair presentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344, 352<br />

Familles de pièces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

Fidélisation de <strong>la</strong> clientèle . . . . . . . . . . . . 121, 155, 206<br />

Filiale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93, 675, 686<br />

Finance d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />

Financement . . . . . . . . . . . . . . . . . 59, 81, 425, 428, 432<br />

adapté au risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

combinaison . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507<br />

d’acquisitions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428<br />

des ventes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189–190, 482<br />

extérieur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429<br />

externe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394–395<br />

hybride . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394–395, 430, 467<br />

mezzanine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432<br />

opérations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />

optimal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497<br />

par apport personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

par constitution de provisions . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

par contre-valeurs d’amortissements . . . . . 467–468<br />

par création de trésorerie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468<br />

par l’emprunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431<br />

par le crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />

par participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

participatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431<br />

processus de résolution des problèmes . . . . 432–433<br />

règle d’or . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

règles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503<br />

horizontales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503<br />

verticales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503<br />

souplesse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505<br />

subordonné . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

Finances<br />

besoins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436–437<br />

calcul des besoins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436–437<br />

contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

<strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />

p<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436, 439, 442<br />

<strong>à</strong> court terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439–440<br />

<strong>à</strong> long terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439, 441<br />

ratios de <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

situation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />

Fiscalité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97<br />

Fixation<br />

de dé<strong>la</strong>is<br />

vers l’amont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

vers l’aval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

des prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195, 205, 412<br />

des sa<strong>la</strong>ires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616<br />

Flexibilisation du temps de travail . . . . . . . . . . . . . . 602<br />

Flexibilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242, 290, 733<br />

Flottement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

Foires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139, 227<br />

Fonction<br />

d’intermédiation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175–176<br />

de contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

de coordination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400, 732<br />

de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

de <strong>la</strong> publicité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

de médiation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549<br />

de motivation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

de prise en charge du risque . . . . . . . . . . . . . . . . 176<br />

de service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176<br />

de transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

diagramme . . . . . . . . . . . . . 667, 670, 738, 741, 743<br />

re<strong>la</strong>tive <strong>à</strong> <strong>la</strong> marchandise . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176<br />

valeur totale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615<br />

Fonctions<br />

du commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175, 250<br />

du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104, 731<br />

transversales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60, 724<br />

Fonctions mathématiques<br />

fonction économique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

fonction prix-réponse . . . . . . . . . . . . . . . . . 191–192<br />

Fondation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />

Fonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388–389<br />

de roulement net . . . . 389–391, 393, 397–398, 443<br />

entrée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389<br />

modifications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389, 393<br />

sorties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389<br />

Forfaitage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481, 484<br />

taux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

Formation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 804<br />

assistée par Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 638<br />

assistée par ordinateur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 638<br />

continue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578, 636<br />

de base . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636<br />

des fournisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633<br />

en cours d’emploi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636<br />

en ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 638<br />

Formes<br />

de communication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210<br />

de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />

de sociétés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72–78<br />

juridiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 71<br />

Fournisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53, 249, 251, 293<br />

caractéristiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248<br />

crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476–477<br />

formation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

re<strong>la</strong>tions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241–242<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251<br />

Frais financiers incorporables . . . . . . . . . . . . . . . . . 405<br />

Franchisage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93, 169–170<br />

Franchisé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170<br />

Franchiseur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170–171


846 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Free cash flow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558<br />

Fringe benefits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627<br />

Frustration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629<br />

Fusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39, 84, 464<br />

par absorption . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />

par combinaison . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />

G<br />

Garantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481, 498<br />

capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

de continuité et d’existence . . . . . . . . . . . . . . . . 450<br />

taux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482<br />

Génériques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

Gestion<br />

contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 748<br />

de crises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />

de l’information et des connaissances . . . . . . . . . 60<br />

de <strong>la</strong> chaîne logistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

de trésorerie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440<br />

des administrations par objectifs . . . . . . . . . . . . . 36<br />

des enjeux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55–57<br />

des parties prenantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

des réc<strong>la</strong>mations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155<br />

des ressources humaines . . . . . . . . . . . . . . . 571–572<br />

du bénéfice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398<br />

environnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />

ratios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

holding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568, 686<br />

information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

totale de <strong>la</strong> qualité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296, 729<br />

Gestion d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />

découpages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />

par <strong>la</strong> valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558<br />

spéciale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

Gestion des stocks . . . . . . . . . . . . . . 237–238, 243, 249<br />

p<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

sur calendrier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277–278<br />

sur point de commande . . . . . . . . . . . . . . . 277–278<br />

système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243, 249<br />

techniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />

Gestion matières . . . . . . . . . . . . . . . . . 60, 237–239, 241<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237, 241<br />

processus de résolution des problèmes . . . . . . . . 237<br />

transports . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238<br />

Gestionnaire indépendant de rayons . . . . . . . . . . . . 180<br />

Global sourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />

Going private . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462<br />

Going public . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461, 464–465<br />

Goodwill . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263, 548, 553<br />

d’origine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554<br />

dérivatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554<br />

méthode de <strong>la</strong> durée abrégée de rente . . . . . . . . 557<br />

Gouvernance d’entreprise 721, 768, 771, 793–794, 816<br />

Gouvernance mondiale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817<br />

Gradation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263–264<br />

Grande entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66, 68<br />

Grandes surfaces spécialisées . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

Grands magasins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

Graphe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

Grille de comportement . . . . . . . . . . . . . . . . . . 762–763<br />

Grossiste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174<br />

Groupe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90, 568, 686<br />

de clients . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204<br />

de produits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151, 158, 160<br />

de projet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695<br />

informel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

Groupements d’achats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184<br />

H<br />

Haute technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70<br />

Hiérarchie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658<br />

Ho<strong>la</strong>cratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 711<br />

Holding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

de <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568, 686<br />

financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 686<br />

Homo oeconomicus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 823<br />

Homogénéité du marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />

Honorabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500<br />

Horaires de travail<br />

aménagement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602, 606<br />

mobiles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602<br />

Humanisation du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598<br />

Hygiène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 609<br />

Hypothèque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

conventionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

directe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

indirecte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

I<br />

Ilots de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

Image . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749<br />

financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450<br />

Imitabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 801<br />

Immobilisation, taux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

Immobilisations<br />

corporelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359, 361<br />

financières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />

incorporelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />

taux de couverture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

Impératif catégorique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817<br />

Imp<strong>la</strong>ntation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63, 91<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91, 94<br />

choix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97<br />

facteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94–95, 97<br />

Impondérables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521


Index 847<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Impôt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367, 456<br />

sur le bénéfice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />

sur les gains immobiliers . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />

Incitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

catégories . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606<br />

collective . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624<br />

immatérielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

matérielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

monétaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605–606, 610<br />

non monétaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605–606, 629<br />

système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606, 624<br />

Indépendance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293<br />

Influenceurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129, 226<br />

Information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41, 51<br />

complète . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544<br />

du public . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343<br />

incomplète . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552<br />

système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 804<br />

Informations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33, 60<br />

de <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358<br />

échange . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630<br />

Ingénierie de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />

Ingénierie des procédés de fabrication . . . . . . . . . . . 296<br />

Initial public offering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461<br />

Initiatives multipartites . . . . . . . . . . . . . . . . . . 816–817<br />

Innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800<br />

de processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822<br />

de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822<br />

sociale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822<br />

Input . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

Inspection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297<br />

Instance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581, 657<br />

Instruments<br />

d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654, 667, 741<br />

de contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746<br />

de <strong>la</strong> politique d’approvisionnement . . . . . 247, 254<br />

de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 722, 746<br />

de marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124, 128, 230<br />

Intégration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 802<br />

ascendante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82, 797<br />

descendante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82, 797<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596<br />

verticale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784<br />

Intensité capitalistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783<br />

Interaction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 725<br />

thèmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 725<br />

Intermédiaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129, 251<br />

Internal rate of return . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

Internalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705<br />

International Financial Reporting Standards (IFRS) 353<br />

Internationalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757<br />

degrés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92–93<br />

stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91, 93<br />

Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178, 182<br />

Inventaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377<br />

Investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59, 428, 513–515<br />

besoins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396<br />

biens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99, 412, 525<br />

catégories . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514<br />

contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523<br />

d’expansion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515, 530<br />

de diversification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

de rationalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

de reconversion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

de renouvellement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 522<br />

différentiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531, 545<br />

financier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89<br />

méthodes de calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525–527<br />

moyens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

objet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514, 547<br />

opérations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394–395<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518<br />

problèmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516<br />

processus de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

processus de résolution des problèmes . . . 517–518<br />

proposition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521<br />

retour . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799<br />

taux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

Investisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435<br />

protection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />

re<strong>la</strong>tions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507<br />

ISO 9000 <strong>à</strong> 9004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729<br />

Isoprofit, droite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302<br />

Issue management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />

J<br />

Jalons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333<br />

Jeu d’écritures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

Job<br />

en<strong>la</strong>rgement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599<br />

enrichment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599<br />

rotation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600<br />

sharing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

Joint-venture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87, 89, 93<br />

Journal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370<br />

Juste-<strong>à</strong>-temps<br />

approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255<br />

production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329, 728


848 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

K<br />

Kaizen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

Kanban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330, 728<br />

L<br />

Lean management . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720, 727–728<br />

Lean production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 727<br />

Leasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492<br />

Legal compliance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

Légis<strong>la</strong>tion fiscale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

Légitimation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 791<br />

Lettre de change . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

Leveraged<br />

buy-out . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462<br />

management buy-out . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462<br />

Levier, effet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491<br />

Libération<br />

date . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

obligation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

Licence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93, 359<br />

Licenciement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645<br />

Ligne<br />

de crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

de production . . . . . . . . . . . . . . . . 71, 310, 313, 315<br />

de produits . . . . . . . . . . . . . 151–152, 158, 162, 205<br />

Limite d’escompte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />

Liquidation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />

valeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516, 551<br />

Liquidité . . . . . . . . . . 103–104, 242, 443, 498, 502, 748<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390–391<br />

degré . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

prévisionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />

re<strong>la</strong>tive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

totale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

Liste d’opérations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

Livraisons<br />

capacité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187, 240<br />

dé<strong>la</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187, 273<br />

fiabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

Logistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185<br />

de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

système interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

Lohmann-Ruchti, effet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468–470<br />

Loi<br />

d’équilibre de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . 300<br />

Sarbanes-Oxley . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794<br />

sur les cartels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

Lot de fabrication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303, 309<br />

coût<br />

fixe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

proportionnel <strong>à</strong> <strong>la</strong> taille . . . . . . . . . . . . . . . . . 304<br />

journalier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329<br />

taille optimale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303–305<br />

M<br />

Macro-niveau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 816<br />

Magasins<br />

<strong>à</strong> succursales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

d’exposition des produits du catalogue . . . . . . . 178<br />

de proximité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

discounts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

grands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

minimarge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

soldeurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

spécialisés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

Maintenance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297<br />

Maison-mère . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

Maîtrise statistique des processus . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

Management . . . . . . . . . . . . . . 44, 53, 60, 717, 723–724<br />

agile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 710<br />

buy-out . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462<br />

d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724<br />

de <strong>la</strong> re<strong>la</strong>tion client . . . . . . . . . . . . . . . 121, 125–126<br />

décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740<br />

des idées . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628<br />

des organisations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654<br />

dimension<br />

horizontale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662<br />

verticale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 663<br />

environnemental . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291–292<br />

erreurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 793<br />

fonctions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104<br />

instruments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 722, 746<br />

interculturel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755, 757<br />

lean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720, 727–728<br />

nouveau modèle de management de l’université de<br />

Saint-Gall . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49, 724–726<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103–104, 110, 768<br />

organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721<br />

par exception . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 719<br />

par objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400, 719<br />

philosophie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778<br />

principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 677, 718, 736<br />

qualité et continuité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />

roue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45<br />

stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 748, 766<br />

style . . . . . . 104, 606, 635, 663, 723, 758–761, 763<br />

système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 678, 727<br />

techniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 718, 745<br />

Manuel d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667<br />

Manufacturing engineering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292<br />

Manufacturing Resource P<strong>la</strong>nning . . . . . . . . . . . . . . 325<br />

Marchandises . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176<br />

commerciales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236<br />

dé<strong>la</strong>i de réception . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

Marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128, 783<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249, 772<br />

caractéristiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />

c<strong>la</strong>ssification morphologique . . . . . . . . . . . 194–195<br />

croissance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783–784, 788<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . 49, 247–249


Index 849<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Marché (suite)<br />

débouché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />

des capitaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

des valeurs mobilières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

développement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 796<br />

du crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

entrée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 780<br />

étude . 122, 124, 128, 137–139, 145, 147, 247–248<br />

évolution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293<br />

formes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />

homogénéité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />

hypothécaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

monétaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

parfait . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190–191, 194<br />

part . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134, 784, 786<br />

re<strong>la</strong>tive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 788<br />

partenaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129, 194<br />

pénétration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 796<br />

position . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

potentiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134–135<br />

saturé . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 781<br />

segmentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131–133<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />

-test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

transparence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130, 191, 212<br />

variables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134<br />

vendeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120<br />

volume . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134–135<br />

Marge<br />

bénéficiaire brute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />

contributive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301, 409, 748<br />

calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302, 410<br />

niveaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

par unité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />

Market value added . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560<br />

Marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60–61, 119<br />

concept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124–125<br />

contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . 238, 247<br />

des biens d’équipement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

des biens de consommation . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

des ressources humaines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572<br />

des services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

en ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121, 127<br />

enveloppe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

évaluation des résultats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />

<strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

instruments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124, 128, 230<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122, 218<br />

orientation<br />

sur l’environnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121<br />

sur <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />

sur <strong>la</strong> vente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120<br />

sur le marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120<br />

processus de résolution des problèmes . . . . 122–123<br />

re<strong>la</strong>tionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

Marketing (suite)<br />

stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122–123<br />

stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

téléphonique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

Marketing-mix . . . . . . . . . . . . . . . . . 124, 218, 229–231<br />

Marque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

de distributeur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

de fabricant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

Matières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 235, 238<br />

auxiliaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 235<br />

calcul du besoin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245, 258<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243<br />

premières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 235<br />

produits d’entretien et de fonctionnement . . . . . 236<br />

Matrice<br />

croissance de marché/part de marché . . . . . 788, 799<br />

du portefeuille achats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247<br />

produit-marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 796<br />

Mécénat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225<br />

Médias<br />

en ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />

hors ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />

publicitaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 216–217<br />

sociaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

Médiation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549<br />

Mégatendances . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />

Ménages . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

privés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33–34<br />

Mentor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596<br />

Mentorat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639<br />

Message publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215, 587<br />

affectif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215<br />

cognitif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215<br />

Méta-éthique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 813<br />

Méthode<br />

d’évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

de l’annuité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543<br />

de l’évaluation moyenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556<br />

de <strong>la</strong> durée abrégée de rente du goodwill . . . . . . 557<br />

de <strong>la</strong> valeur actuelle nette . . . . . . . . . . . . . . 540–541<br />

de <strong>la</strong> valeur de rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555<br />

de vente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

des potentiels Metra . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331, 333<br />

du chemin critique . . . . . . . . . . . . . . . 333, 336–337<br />

du portefeuille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784<br />

du taux de rentabilité interne . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

par points . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615–616<br />

Méthodes<br />

contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574<br />

d’amortissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />

d’étude de marché . . . . . . . . . . . . . . . 138–139, 147<br />

d’évaluation par les super-bénéfices . . . . . . . . . 557<br />

de calcul d’investissement . . . . . . . . . . . . . 525–526<br />

dynamiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526<br />

statiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525, 527<br />

de prévision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732<br />

de prévisions des ventes . . . . . . . . . . . . . . . 144–145


850 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Metra potential method . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331, 333<br />

Mezzanine, financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

Minimisation<br />

des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186, 241–242<br />

de possession du stock . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />

des temps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 665<br />

Minimum vital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617<br />

Mise au courant<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596<br />

période . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596<br />

Missions, attribution . . . . . . . . . 44, 721, 731, 740–742<br />

Mobilisation des capitaux . . . . . . . . . . . . . . . . 436, 438<br />

Modalités de souscription . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

Modèle<br />

de management<br />

de Zurich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720<br />

intégré . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 720, 722<br />

des 4 P . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124<br />

EFQM d’excellence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729<br />

PIMS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783–784<br />

Modes de fabrication . . . . . . . . . . . . 262, 285, 307–308<br />

Modification<br />

de <strong>la</strong> taille de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314<br />

du produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />

Modu<strong>la</strong>r sourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252<br />

Modu<strong>la</strong>risation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280<br />

Moment d’ordre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 726<br />

Mondialisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88, 91<br />

Monnaie scripturale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425<br />

Monopole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194, 249<br />

de l’offre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249, 252<br />

Monotonie du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652, 674<br />

Morale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812<br />

Motivation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588, 609, 741, 753<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

au rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

contenus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

dynamique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608<br />

fonction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624<br />

Moving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702<br />

Moyenne arithmétique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />

Moyenne entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

Moyenne mobile ou glissante . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />

Moyenne-haute technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70<br />

Moyens<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425, 516<br />

publicitaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 216, 587<br />

MRP II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325<br />

Multimédia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />

Multiple sourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252<br />

Mutation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 644<br />

N<br />

Négociation, pouvoir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 782<br />

Net operating profit after tax . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559<br />

Net working capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

Net-économie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182<br />

Niche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798<br />

Niveau<br />

d’activité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414, 642<br />

d’alerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278<br />

de sa<strong>la</strong>ire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610<br />

de stock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />

hiérarchique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658<br />

Nomenc<strong>la</strong>ture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261<br />

décomposition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />

No-name products . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

Non-dilution, c<strong>la</strong>use . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

Norme de rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612<br />

Normes stratégiques . . . . . . . . . . . . . . . . . 788, 799–800<br />

Nouveau modèle de management de<br />

l’université de Saint-Gall . . . . . . . . . . . 49, 724–726<br />

Nouvelle <strong>gestion</strong> publique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />

Numérisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57, 140, 168<br />

O<br />

Objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 740<br />

complémentaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

concurrents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

contenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102<br />

contradictoires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517<br />

d’organisation . . . . . . . . . . . 103–104, 110, 654, 768<br />

de bénéfice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . 112, 465, 768–769<br />

de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> matières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241<br />

de management . . . . . . . . . . . . . . 103–104, 110, 768<br />

de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

de maximisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

de profit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 63<br />

de rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103, 110, 768<br />

de résultat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102, 107<br />

de satisfaction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

définition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

dimension . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

organisationnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111–112<br />

temporelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111–112<br />

du financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432<br />

échelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

environnementaux . . . . . . . . . . . 103, 105, 107, 291<br />

extrêmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

financiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103, 110, 768<br />

fixation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />

formels . . . . . . . . . . . . . . . . 102, 107, 237, 241, 287<br />

individuels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />

inférieurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115


Index 851<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Objectifs (suite)<br />

intermédiaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122, 218<br />

matériels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102–103, 241, 286<br />

orientation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />

portée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

primaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

publicitaires . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 215, 218, 220<br />

rapports . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113–114<br />

réalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111<br />

re<strong>la</strong>tion indifférente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

re<strong>la</strong>tion neutre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114<br />

ressources . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107<br />

ressources humaines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571<br />

risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107<br />

sa<strong>la</strong>riés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105<br />

secondaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

sectoriels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />

sociaux . . . . . . . . . . . . . . . . 103, 105, 107, 110, 768<br />

société . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105<br />

supérieurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115<br />

système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />

Objet publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 215<br />

Obligation<br />

de caisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

de libération . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

de recours . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

de versement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

Observation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

en <strong>la</strong>boratoire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

sur le terrain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

Obstacles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 753, 780<br />

Offre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128, 249<br />

monopole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249, 252<br />

oligopole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249, 252<br />

publique d’échange . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

Offres auto-payantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222<br />

Offreur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128, 130<br />

Oligopole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194–195, 249<br />

de l’offre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249, 252<br />

Opération . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

durée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336<br />

fictive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335<br />

liste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332<br />

Opérations<br />

ayant une influence sur le fonds . . . . . . . . . . . . . 391<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394–395<br />

de désinvestissement . . . . . . . . . . . . . . . . . 394–395<br />

de financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394<br />

externe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394–395<br />

interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394–395<br />

Opinion fondée de <strong>la</strong> situation économique . . . . . . . 357<br />

Opportunité<br />

côut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242, 552<br />

Optimum de l’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672<br />

Option . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

certificat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

droit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

emprunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490–491<br />

prime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491–492<br />

Ordonnancement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310<br />

Organe<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250<br />

de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165, 204<br />

Organes de vente du commerce . . . . . . . . . . . . . . . . 175<br />

Organigramme . . . . . . . . . . . . . . . . . 667–669, 741, 743<br />

Organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60, 652<br />

axée sur <strong>la</strong> tâche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658<br />

axée sur les personnes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658<br />

de <strong>la</strong> distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 737<br />

de projet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692<br />

en état-major . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692–693<br />

matricielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693–694<br />

pure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693–694<br />

degré . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671–672<br />

des processus . . . . . . . . . . . 654, 656, 661, 664–667<br />

des structures . . 654, 656, 661–662, 664, 666–667<br />

divisionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 683–685<br />

du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721<br />

en ateliers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71, 310–311<br />

en centres<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685<br />

de coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685<br />

de profit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685<br />

en chantier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312<br />

en équipes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694<br />

en ligne de production . . . . . . . . . 71, 310, 313, 315<br />

en réseau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689, 692<br />

excès . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672<br />

fonctionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 681<br />

pure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 681<br />

formelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653<br />

formes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662, 680, 697<br />

informelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653<br />

instruments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654, 667, 741<br />

manque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672<br />

manuel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667<br />

matricielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 688–689<br />

mesures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654<br />

mixte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 682–683<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . 103–104, 110, 654, 768<br />

optimale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 678<br />

optimum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672<br />

principe de substitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671<br />

principe fondamental . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

processus de résolution des problèmes . . . 654–655<br />

règles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667, 671<br />

scientifique du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119<br />

virtuelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 691


852 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Organisations<br />

<strong>à</strong> but lucratif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

non gouvernementales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />

sans but lucratif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63–64<br />

Organiser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652<br />

Orientation<br />

sur les moyens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />

sur les objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220<br />

Orientations stratégiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 802<br />

Outil légal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342<br />

Outp<strong>la</strong>cement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645<br />

Output, maximisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107<br />

P<br />

Pacte mondial des Nations unies . . . . . . . . . . . 816–817<br />

Panel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />

de commerce de détail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />

de ménagères . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />

Parallélisme des échéances . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

Parasitisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624<br />

Pareto, courbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266<br />

Part de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . 134, 783–784, 786<br />

re<strong>la</strong>tive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 788<br />

Partage des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

Participants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />

Participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84, 760<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

acquisition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

au capital . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 625<br />

aux bénéfices . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450, 606<br />

aux résultats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

bon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453, 461, 626<br />

financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

minoritaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89<br />

tacite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626<br />

Parties prenantes . . . . . 48, 52–53, 101–102, 113, 121,<br />

343, 349, 725, 766, 791, 793–794<br />

-clés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

externes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53<br />

<strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

internes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53<br />

satellites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

Passerelle de Fayol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 678<br />

Passifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354–355, 361<br />

anticipés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

transitoires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376<br />

Patrimoine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427–428<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104<br />

optimale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497<br />

Pauses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602<br />

réglementation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

Pay back . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534<br />

Pénétration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

Pensée globale et en réseaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

Performance<br />

critères re<strong>la</strong>tifs au comportement . . . . . . . . . . . . 623<br />

critères re<strong>la</strong>tifs au résultat . . . . . . . . . . . . . . . . . 623<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624<br />

période . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623<br />

Période d’amortissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534<br />

Personnalisation de masse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />

Personnalité juridique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

Personne morale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

Personnel<br />

Voir aussi Ressources humaines<br />

affectation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595<br />

ajustement du besoin . . . . . . . . . . . . . . . . . 641, 643<br />

besoin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579<br />

brut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575–576, 579<br />

net . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575–576<br />

qualitatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580<br />

quantitatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577, 579<br />

couverture<br />

excédentaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576<br />

insuffisante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577<br />

développement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633, 637<br />

effectif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635<br />

formation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633<br />

intégration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596<br />

mise au courant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574, 610, 633<br />

recherche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585, 587<br />

recrutement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

externe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

rotation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578<br />

sélection . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

Perte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365–366, 370<br />

sur débiteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367, 383<br />

Pertes de diffusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214<br />

Petite entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

Phase<br />

d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />

de fondation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />

de liquidation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />

de mise au courant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586<br />

Philosophie<br />

d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778<br />

de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778<br />

Pièces détachées . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

Pilotage de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . 295, 321–322<br />

P<strong>la</strong>cement de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225<br />

P<strong>la</strong>fond<br />

d’acceptation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />

d’escompte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480<br />

d’évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

de rentabilité de l’exploitation . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

du crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478<br />

P<strong>la</strong>inte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

antitrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89


Index 853<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

P<strong>la</strong>n<br />

cafétéria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

comptable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372<br />

général . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374<br />

d’action . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 803<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

d’options sur titres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625–626<br />

de <strong>gestion</strong> des stocks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

de projet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 803<br />

financier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436, 439, 442<br />

<strong>à</strong> court terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439–440<br />

<strong>à</strong> long terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439, 441<br />

P<strong>la</strong>nchers d’évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357<br />

P<strong>la</strong>nificateurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732<br />

P<strong>la</strong>nification . . . . 44, 342, 574, 721, 731, 733, 748, 803<br />

bottom-up . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736<br />

centralisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737<br />

concept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 734<br />

d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734, 736<br />

de carrière . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586, 633–634, 636<br />

de l’affectation du personnel . . . . . . . . . . . . . . . 597<br />

de l’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . 238, 272<br />

de l’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . 295, 321–322<br />

de projets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735<br />

décentralisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737<br />

degré de détail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735<br />

des besoins de matières . . . . . . . . . . . . . . . 258, 265<br />

des capacités . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327, 331<br />

des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331<br />

des dé<strong>la</strong>is du processus de production . . . . . . . . 330<br />

des processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323<br />

dilemme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236, 312, 665<br />

des quantités <strong>à</strong> commander . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

des ressources humaines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574<br />

des stocks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238, 272, 276<br />

des structures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331–332<br />

des temps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327, 331, 336<br />

détaillée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735<br />

du programme de production . . . . . . . . . . . . . . . 299<br />

et pilotage de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436<br />

glissante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737<br />

globale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735<br />

loi d’équilibre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300<br />

niveau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735<br />

opérationnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735–736<br />

organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 737<br />

outils . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732<br />

par blocs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737<br />

périmètre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734<br />

période . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735<br />

principes généraux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732<br />

processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 736<br />

révision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736<br />

sectorielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735–736<br />

P<strong>la</strong>nification (suite)<br />

stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735–736<br />

système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 734, 748<br />

tactique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735<br />

top-down . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736<br />

P<strong>la</strong>teforme en ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . 165, 169, 174<br />

Point de coût critiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

Point de rentabilité optimale des coûts . . . . . . . . . . 419<br />

Point mort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197<br />

Points de vente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

Politique<br />

d’affaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247<br />

instruments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247, 254<br />

d’entreprise . . . . . . . . . 723, 765, 768–770, 775, 795<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518<br />

de communication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209–210<br />

de conditions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

de l’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . 253<br />

de distribution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

du dividende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456, 473<br />

de fabrication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262<br />

de prix . . . . . . . . . . . . . . . . . 189–190, 200, 253, 786<br />

écrémage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200–201<br />

pénétration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149, 156–158<br />

de remise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189, 206<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574, 610, 633<br />

Portefeuille<br />

achats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245–247<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787<br />

de produits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787<br />

méthode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784<br />

Position<br />

de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

stratégiques de succès . . . . 766–767, 771, 775, 803<br />

Poste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657–658, 662, 664<br />

création . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674–675, 677<br />

d’encadrement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657<br />

d’exécution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657<br />

de <strong>la</strong> ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738<br />

dénomination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581<br />

description . . . . . . . . . 581–582, 667, 669, 738, 741<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583<br />

Potentiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589<br />

d’acquisition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />

de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134–135<br />

de réduction des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . 786, 797<br />

Pouvoir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742, 763<br />

de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680<br />

de négociation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 782<br />

exécutif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />

judiciaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />

légis<strong>la</strong>tif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />

Préparation du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296, 577


854 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Préservation de l’environnement . . . . . . . . . . . . . . . . 57<br />

Prestations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404<br />

annexes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149, 155<br />

de service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355<br />

matérielles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355<br />

sociales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606, 626–627<br />

Prestige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />

Prêt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367, 485<br />

hypothécaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486<br />

partiaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485<br />

Prête-noms . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

Prévisions des ventes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144–145<br />

<strong>à</strong> court terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

<strong>à</strong> long terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144<br />

méthodes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144–145<br />

heuristiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145<br />

Primauté du secteur critique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300<br />

Prime<br />

d’émission . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454<br />

d’option . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491–492<br />

de niveau d’allure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622<br />

de qualité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622<br />

de rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622<br />

en dedans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488<br />

en dehors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488<br />

en espèces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628<br />

pour économies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622<br />

Primes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794<br />

Principe<br />

brut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361<br />

d’aménagement organisationnel . . . . . . . . . . . . . 673<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254<br />

d’opportunité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242, 552<br />

de l’attribution des missions . . . . . . . . . . . . . . . . 742<br />

de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 718, 736<br />

de l’éventail de subordination . . . . . . . . . . . . . . 678<br />

de l’interdiction de <strong>la</strong> compensation entre actifs<br />

et passifs ainsi qu’entre charges et produits . 352<br />

de l’optimum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108<br />

de l’unité de commandement . . . . . . . . . . . . . . . 678<br />

de l’utilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198<br />

de <strong>la</strong> continuité dans <strong>la</strong> présentation et<br />

l’évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />

de liquidité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />

de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . 677, 718, 736<br />

de prévention . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291–292<br />

de prudence<br />

bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />

comptes annuels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351<br />

de sincérité du bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

de substitution de l’organisation . . . . . . . . . . . . 671<br />

du maximum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107, 191<br />

du minimum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108<br />

économique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107<br />

éthique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817<br />

fondamental de l’organisation . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

Principes heuristiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231<br />

Privatisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />

Prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194<br />

accord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85, 200<br />

comportement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786<br />

critère . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

d’une ligne de produits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

de conversion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

de dumping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203<br />

de <strong>la</strong> branche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199<br />

de luxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

de revient<br />

calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407, 411<br />

définitif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

global . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

moyen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

prévisionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411<br />

différenciation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201–204<br />

évolution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />

fixation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195, 205, 412<br />

hausse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193<br />

imposition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

dans le sens horizontal . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

dans le sens vertical . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86<br />

indicatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199<br />

leadership . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

mécanisme de formation . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />

optimal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />

payé par pièce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />

p<strong>la</strong>ncher<br />

<strong>à</strong> court terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196<br />

<strong>à</strong> long terme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . 189–190, 200, 253, 786<br />

écrémage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200–201<br />

pénétration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

promotionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200<br />

théorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />

Problèmes<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

approche heuristique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231<br />

description . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />

identification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />

processus de résolution . . . . . 41, 44, 104, 146, 732<br />

résolution collective . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721<br />

Procédé de fabrication . . . . . . . . . . . 286, 310, 319, 330<br />

Procédures de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

Processus<br />

-clés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 706–707<br />

d’apprentissage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 704<br />

d’attribution des missions . . . . . . . . . . . . . . . . . 741<br />

d’échange . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362<br />

de contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 745<br />

de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519<br />

de p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 736


Index 855<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Processus (suite)<br />

de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285, 323, 330<br />

de rationalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672<br />

diagramme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741<br />

dilemme de <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . 236, 312, 665<br />

linéaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38<br />

maîtrise statistique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

organisation . . . . . . . . . . . . 654, 661, 664, 666–667<br />

Processus de résolution de problèmes . . . . . 41–42, 44,<br />

104, 146, 732<br />

de l’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517–518<br />

de l’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654–655<br />

de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />

de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> matières . . . . . . . . . . . . . . . . . 237, 239<br />

de <strong>la</strong> production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286–288<br />

des ressources humaines . . . . . . . . . . . . . . . 571, 573<br />

du financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432–433<br />

du marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122–123<br />

phases . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41, 122<br />

politique d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 765<br />

stratégiques . . . . . . . . . . . . . . . . . 724, 765, 767, 769<br />

Product engineering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />

Production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36, 60–61, 80<br />

biens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

capacité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293<br />

défaut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

écologique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290<br />

facteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 41, 70, 567<br />

<strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288<br />

îlots . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318<br />

juste-<strong>à</strong>-temps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329, 728<br />

moyens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32<br />

pilotage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295, 322<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . 288, 295, 321–323<br />

des dé<strong>la</strong>is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330<br />

processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323, 330<br />

processus de résolution des problèmes . . . . 286–288<br />

programme . . . . . . . . . . . . . 258, 285, 299–300, 412<br />

quantité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

stades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

Productivité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108, 651, 783<br />

de <strong>la</strong> surface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

des machines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109<br />

du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109, 611<br />

Produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167, 293<br />

<strong>à</strong> problème . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 789<br />

amélioration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />

anonyme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

assortiment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

caractéristiques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130, 150<br />

chef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689<br />

cœur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

complémentaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

conception . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

cycle de vie . . . . . . . . . . . 51, 88, 158–161, 218, 787<br />

Produit (suite)<br />

de marque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153–154<br />

de substitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 782<br />

développement . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161–162, 796<br />

différenciation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />

diversification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

horizontale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

verticale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

élimination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158<br />

en phase d’introduction . . . . . . . . . . . . . . . 789, 799<br />

évolution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />

fini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 317<br />

stocks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236<br />

groupe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151, 158, 160<br />

hétérogénéité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />

idée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162<br />

ingénierie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />

innovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157, 822<br />

<strong>la</strong>ncement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162<br />

lié . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151–152, 158, 162<br />

maintien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />

marqué . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

modification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156<br />

nature . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

numérique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157, 168<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103<br />

personnalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

physique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168<br />

p<strong>la</strong>cement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149, 156–158<br />

processus de développement . . . . . . . . . . . 162–163<br />

qualité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784<br />

re<strong>la</strong>nce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159<br />

remp<strong>la</strong>cement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

sans nom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154<br />

semi-ouvré . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 236, 317<br />

stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

structure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261–262<br />

type . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151<br />

utilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

variante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151, 158<br />

Produits . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364–365<br />

d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367–368<br />

exceptionnels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368<br />

hors exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367–368<br />

Profil<br />

d’exigences . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583–584<br />

de valeurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778–779<br />

des capacités . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584<br />

Profit<br />

objectif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34, 63<br />

réalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

Profitabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108–109, 241, 824<br />

Programmation linéaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301, 303


856 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Programme<br />

de production . . . . . . . . . . . 258, 285, 299–300, 412<br />

des ventes . . . . . . . . . . . . . . 149, 151, 258, 299–300<br />

Progrès technologique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159, 161<br />

Project Evaluation and Review Technique (PERT) . 331<br />

Projet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692, 803<br />

chef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689<br />

groupe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695<br />

organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692<br />

en état-major . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692<br />

matricielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693–694<br />

pure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693–694<br />

p<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 803<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735<br />

tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692<br />

Promotion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634<br />

des ventes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222–223<br />

Proposition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

Propriétaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53, 102<br />

Propriété industrielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />

Protection<br />

de l’environnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107, 291<br />

des créanciers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342, 353, 356<br />

des investisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />

Prototype . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163<br />

Provisions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356, 384–385, 449<br />

catégories . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384<br />

constitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430<br />

de garantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384<br />

pour charges fiscales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385<br />

pour poursuites et procédures . . . . . . . . . . . . . . . 384<br />

Publicité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212, 214–215, 220<br />

budget . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 219<br />

cible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210, 212–214<br />

concept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

efficacité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215, 220–221<br />

fonction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

information<br />

affective . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />

cognitive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216<br />

lieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213<br />

médias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 216–217<br />

message . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 215<br />

moyens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 216, 218<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 215, 218, 220<br />

objet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

période . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 218<br />

sujets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

supports . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213, 216–218<br />

témoignage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226<br />

Pyramide des besoins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607<br />

Q<br />

Qualification<br />

excédentaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584<br />

insuffisante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584<br />

Qualité<br />

assurance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296<br />

cercle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

contrôle total . . . . . . . . . . . . . . . . 296, 720, 728–729<br />

du produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784<br />

<strong>gestion</strong> totale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296, 729<br />

système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

totale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256<br />

Qualités de chef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 743<br />

Quantité<br />

de commande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274–276, 278<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272<br />

de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285<br />

de travail acceptable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />

optimale de commande . . . . . . . . . . . . . . . 274, 276<br />

Quick ratio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

R<br />

Rachat d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />

Rack-jobbing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180<br />

Raison sociale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

Rangement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613<br />

Rapport de financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

Rapports . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447, 742<br />

Rationalisation<br />

investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

processus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672<br />

Rationalité<br />

économique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824<br />

socio-économique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824<br />

technique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824<br />

Ratios<br />

de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442<br />

de liquidité 1, 2, 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443<br />

Réalisation de réserves <strong>la</strong>tentes . . . . . . . . . . . . . . . . 387<br />

Recette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364<br />

Recherche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81<br />

de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585, 587<br />

documentaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

sur le terrain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138<br />

Recherche et développement . . . . . . . . . 60, 70, 81, 294<br />

Réc<strong>la</strong>mations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155<br />

Recommandations re<strong>la</strong>tives <strong>à</strong> <strong>la</strong> présentation<br />

des comptes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354<br />

Récompense . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628<br />

Reconnaissance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />

Reconversion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515<br />

Recours, obligation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479


Index 857<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Recrutement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

de cadres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 588<br />

de personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

externe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

en ligne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587<br />

Reddition des comptes . . . . . . . . . . . . . . . . . 47–48, 341<br />

Redondance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708<br />

Réduction du temps de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . 644<br />

Réduire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

Références . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590<br />

Refreezing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702<br />

Regeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702<br />

Registre<br />

des actions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451–452<br />

du commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

foncier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451<br />

Règle d’or<br />

du bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

du financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504<br />

Règles<br />

d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667, 671<br />

de comptabilisation . . . . . . . . . . . . . . 362, 369–370<br />

pour les comptes du bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . 363<br />

pour les comptes du compte de résultat . . . . 369<br />

de financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503<br />

horizontales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503<br />

verticales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503<br />

Regroupement du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664<br />

Re<strong>la</strong>is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129, 174<br />

Re<strong>la</strong>tion client, management . . . . . . . . . . 121, 125–126<br />

Re<strong>la</strong>tions<br />

avec les fournisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241–242<br />

avec les investisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . 435, 507<br />

Re<strong>la</strong>tions humaines, école . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />

Re<strong>la</strong>tions publiques . . . . . . . . . . . . . 210, 222, 466, 820<br />

Rémanence des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416–417<br />

Remboursement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41, 475<br />

de valeur nominale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473<br />

Remise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206<br />

bonus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204<br />

de quantité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204, 206<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189, 206<br />

sur le prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206, 223<br />

systèmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206–207<br />

Rémunération . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605<br />

effective . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

Rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450, 583<br />

diagramme de <strong>la</strong> courbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420<br />

du chiffre d’affaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

equité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617–618<br />

-minute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />

Rendement (suite)<br />

norme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103, 110, 768<br />

valeur . . . . . . . . . . . . . . . . 456, 552–553, 555–556<br />

Rentabilité . . . 108–109, 112, 242, 445, 498–499, 506,<br />

533, 748, 780, 806<br />

calcul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533<br />

contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523<br />

des capitaux propres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

du capital total . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

p<strong>la</strong>fond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

point de – optimale des coûts . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

seuil de – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419, 532<br />

de l’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

des prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421<br />

Réorganisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642, 699<br />

Réparation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298<br />

Répartition<br />

des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598<br />

du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654, 664<br />

Représentant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

Représentations <strong>à</strong> l’étranger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93<br />

Reprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550<br />

amicale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

inamicale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

Réputation financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507<br />

Requête . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

Réseau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689<br />

de succursales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675<br />

diagramme . . . . . . . . . . . . . 331, 333–335, 667, 741<br />

dynamique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 691<br />

externe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 690–691<br />

interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689<br />

organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689, 692<br />

stable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 691<br />

stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89<br />

Réserve légale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

Réserves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449<br />

dissolution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />

<strong>la</strong>tentes . . . . . . . . 356, 385–386, 430, 450, 456, 508<br />

constitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386<br />

dissolution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387<br />

réalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387<br />

ouvertes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450<br />

Respect des dé<strong>la</strong>is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290<br />

Responsabilité . . . . . . . . . . . . . 450, 659–660, 669, 678<br />

causale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822<br />

inhérente <strong>à</strong> <strong>la</strong> capacité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822<br />

inhérente au rôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 821<br />

sociétale des entreprises (RSE) . . . . . . . . . . . . . 105<br />

Ressources . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 769<br />

financières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293<br />

gaspil<strong>la</strong>ge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400<br />

origine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389, 393, 395<br />

utilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389, 393, 395


858 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Ressources humaines . . . . . . . . . . . . . . . . . 59, 514, 567<br />

Voir aussi Personnel<br />

contrôle de <strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572<br />

<strong>gestion</strong> des informations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572<br />

marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571<br />

processus de résolution des problèmes . . . . 571, 573<br />

secteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572<br />

Restrictions commerciales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89<br />

Résultat<br />

contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523, 574<br />

d’achat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221<br />

d’audience . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221<br />

d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46, 407<br />

de mémorisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221<br />

mise en commun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87<br />

objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102, 107<br />

participation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625<br />

Retour sur investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

Return on investment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

Rigidité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 753<br />

Risque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104, 450<br />

de change . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

de crédit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />

de ducroire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464<br />

de transfert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

lié <strong>à</strong> l’achat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246<br />

politique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

répartition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />

Rotation<br />

des capitaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445<br />

des comptes<br />

créditeurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

débiteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448<br />

des équipes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578<br />

taux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444, 578<br />

Roue du management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45<br />

Rupture<br />

de stock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241, 263, 273<br />

de trésorerie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502<br />

S<br />

S.A.R.L. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73, 75<br />

Sa<strong>la</strong>ire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> pièce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />

en unités monétaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />

en unités temporelles . . . . . . . . . . . . . . 620–621<br />

<strong>à</strong> prime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622<br />

au temps . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619<br />

catégories . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

courbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617<br />

Sa<strong>la</strong>ire (suite)<br />

de référence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614<br />

différenciation des taux . . . . . . . . . . . 611, 616–617<br />

fixation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616<br />

formes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 618<br />

lié aux performances . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623<br />

minimum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622<br />

niveau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610<br />

Sa<strong>la</strong>riés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53, 102<br />

Satisfaction au travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608–609<br />

Sauvegarde de <strong>la</strong> substance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474<br />

Savoir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705<br />

Savoir-faire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89, 113, 293, 800<br />

études de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145<br />

Schéma Du Pont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446–447<br />

Scrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 709<br />

Sécurité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 607, 630<br />

du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

Segmentation du marché . . . . . . . . . . . . . . . . . 131–133<br />

Sélection<br />

de candidats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 589<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585<br />

entretien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591<br />

Sensibilité sociale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 819<br />

Série homogène . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309<br />

Service<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> clientèle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155, 168, 190<br />

de livraison . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

degré . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289<br />

personnalisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

Services<br />

<strong>à</strong> forte intensité de connaissances . . . . . . . . . . . . 70<br />

entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68<br />

marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

Seuil de rentabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419, 532<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . 196–197, 528–529, 531<br />

de l’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419<br />

des prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421<br />

Single sourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252<br />

Situation financière . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465<br />

SIX Swiss Exchange . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353–354<br />

Skimming-pricing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201<br />

Socialisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705<br />

Société . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53, 72<br />

<strong>à</strong> responsabilité limitée . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73, 75<br />

anonyme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75, 79<br />

<strong>à</strong> actionnaire unique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

de type familial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

ouverte au public . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79, 466<br />

petite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79<br />

privée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462<br />

apparente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85<br />

coopérative . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76<br />

de capitaux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77


Index 859<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Société (suite)<br />

de l’information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181<br />

de personnes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />

en commandite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

par actions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

en nom collectif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75<br />

formes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72–78<br />

mixtes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />

mère . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 686–687<br />

occulte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84<br />

simple . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72, 87<br />

tacite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75, 485<br />

Solde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366<br />

Sole sourcing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252<br />

Solvabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103, 450, 500<br />

Sorties du fonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389<br />

Soumission d’offres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412<br />

Souplesse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401, 505–506<br />

Sources de données . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139<br />

Sous-activité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

Souscription<br />

dé<strong>la</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456<br />

droit préférentiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456–457<br />

modalités . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455<br />

Sphères de l’environnement . . . . . . . . . . 48–49, 51, 725<br />

Sponsoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224–225<br />

Sprints . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 710<br />

Stabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 753<br />

Stades de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65<br />

Stakeholders . . . . . . . . . . . . . . . . . 48, 52, 101, 121, 725<br />

Start-up . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69<br />

Statistical Process Control . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

Statistiques d’exploitation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347<br />

Stock options . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 626<br />

Stocks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166, 361<br />

anticipatifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

coût de possession . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263, 272<br />

coût de rupture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

d’entrées . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236<br />

de précaution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

de produits finis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236<br />

de sécurité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241, 257<br />

durée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />

fonction productive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258<br />

<strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . 237–238, 243, 249, 272<br />

intermédiaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236, 312, 315<br />

niveau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238, 272, 276<br />

rupture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241, 263, 273<br />

saisonniers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

spécu<strong>la</strong>tifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257<br />

types . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236<br />

vitesse de rotation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />

Stratégie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52<br />

concurrentielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . 780, 797–799<br />

d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . . . . . 245, 254<br />

d’écrémage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799<br />

d’entreprise . . . . . 465, 723, 768–769, 771, 795, 802<br />

d’internationalisation . . . . . . . . . . . . . . . 91, 93, 757<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799<br />

de concentration . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798<br />

de crédibilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 819–820<br />

de croissance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81, 796<br />

de désinvestissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799<br />

de différenciation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798<br />

de domination globale au niveau des coûts . . . . . 89<br />

de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205<br />

de survie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 796<br />

développement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 795<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 795, 805<br />

globale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 758<br />

internationale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757<br />

introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 795, 802–803<br />

marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122–123<br />

multinationale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757<br />

orientations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 802<br />

produit-marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 796<br />

transnationale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 758<br />

type . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799<br />

Stress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597<br />

Structure<br />

de l’actif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444, 504<br />

de produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261–262<br />

des capitaux propres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450<br />

des fournisseurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251<br />

du bi<strong>la</strong>n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360–361<br />

du capital . . . . . . . . . . . . . . 104, 444, 497, 499, 504<br />

du compte de résultat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366<br />

du marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49<br />

du patrimoine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104, 497<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331–332<br />

Structure d’organisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673, 803<br />

axée sur l’objet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674<br />

axée sur les opérations élémentaires . . . . . . . . . 674<br />

divisionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674<br />

fonctionnelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674<br />

régionale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675<br />

Style de management . . . . . . . 104, 606, 635, 663, 723,<br />

758–760, 763<br />

autocratique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760–761<br />

participatif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760–761<br />

situationnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760<br />

Subordination<br />

éventail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 663, 678<br />

multiple . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 679<br />

rapport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742<br />

Substituabilité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 801


860 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Substitution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671, 782<br />

produit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 782<br />

Succession . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81, 464<br />

Sug<strong>gestion</strong>s, système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606, 628<br />

Sujets de <strong>la</strong> publicité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212<br />

Super-bénéfice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557<br />

Supermarchés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177<br />

Supports publicitaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216–218<br />

Supra-niveau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817<br />

Suractivité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

Surendettement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498<br />

Survaloir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263, 548, 553–554<br />

Surveil<strong>la</strong>nce des dé<strong>la</strong>is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324<br />

Swiss GAAP RPC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354<br />

SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities,<br />

Threats) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122<br />

Synchronisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263–264<br />

Synergie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />

Synthèse<br />

des tâches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662, 664<br />

du travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664<br />

Système . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />

autonome . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />

client . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 703<br />

complexe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37, 42<br />

compliqué . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

d’incitations . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606, 624<br />

d’information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 804<br />

d’objectifs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110<br />

de budgétisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399<br />

de calcul des coûts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409<br />

de construction modu<strong>la</strong>ire . . . . . . . . . . . . . . . . . 317<br />

de contrôle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 748<br />

de <strong>gestion</strong> des stocks . . . . . . . . . . . . . . . . . 243, 249<br />

de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . 678, 727, 803<br />

de p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732, 734, 748<br />

de qualité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

de remise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206–207<br />

de sug<strong>gestion</strong>s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606, 628<br />

de transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243, 249<br />

dynamique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />

fonctionnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 679<br />

hiérarchique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 678–679, 682<br />

logistique interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

physique d’approvisionnement . . . . . . . . . . . . . 186<br />

PPP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321–322<br />

social . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749<br />

trivial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39<br />

T<br />

Tableau<br />

de bord prospectif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 806–808<br />

des flux de trésorerie . . . . 344, 388–390, 393–394,<br />

400, 442<br />

Tâches . . . . . . . . . . . . . . . 583, 656, 658–660, 663, 669<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661<br />

de projet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692<br />

é<strong>la</strong>rgissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599<br />

élémentaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662, 664<br />

enrichissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599<br />

ensemble . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657, 662<br />

évaluation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611–613, 617<br />

partage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

répartition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598<br />

rotation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600<br />

synthèse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662, 664<br />

Taguchi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 728<br />

Taille optimale d’un lot de fabrication . . . . . . . 303–305<br />

Taux<br />

d’actualisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537, 541–543<br />

d’autofinancement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

d’avance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482<br />

d’endettement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

d’escompte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537<br />

d’immobilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

d’intérêt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476–477, 487<br />

d’investissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444<br />

d’utilisation des capacités . . . . . . . . . . . . . . . . . 414<br />

de couverture des immobilisations 1, 2, 3 . . . . . 445<br />

de forfaitage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481<br />

de garantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482<br />

de l’escompte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476<br />

de rentabilité interne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542<br />

de rotation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444, 578<br />

du personnel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578<br />

de sa<strong>la</strong>ire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612, 616–617<br />

différenciation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611<br />

moyen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />

de service . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />

flottant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

Taxe sur <strong>la</strong> valeur ajoutée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />

Taxes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />

Techniques<br />

de collecte de données . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

de <strong>gestion</strong> des stocks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />

de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . 718–719, 745<br />

de transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />

Technologie<br />

de groupe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310, 317–318<br />

haute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70<br />

moyenne-haute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70<br />

Technologies de l’information et de<br />

<strong>la</strong> communication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60<br />

Télé-achat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182


Index 861<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Télétravail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

Témoignage publicitaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226<br />

Temps<br />

alloué . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />

de démarrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326<br />

de fabrication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326<br />

de transformation . . . . . . . . . . . . . . . . 289, 313, 329<br />

de travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606<br />

flexibilisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602<br />

réduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 644<br />

improductif . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312<br />

p<strong>la</strong>nification . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327, 331, 336<br />

Test . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143, 592<br />

batterie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592<br />

de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

de Rorschach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592<br />

marché-instrument de marketing . . . . . . . . . . . . 143<br />

prix-marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199<br />

produit-marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143<br />

situation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592<br />

Théorie<br />

des prix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191<br />

X . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569<br />

Y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569<br />

Time to market . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294<br />

Tiré . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

Tireur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

Titre hypothécaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

Titres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367<br />

Traite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479<br />

Traitement des commandes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />

Transparence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130, 793<br />

du marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191, 212<br />

Transports . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166, 237–238<br />

conditions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189<br />

coût . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94<br />

dé<strong>la</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273<br />

systèmes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243, 249<br />

techniques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249<br />

Travail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41<br />

<strong>à</strong> <strong>la</strong> pièce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620<br />

<strong>à</strong> temps partiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

ambiance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760<br />

aménagement<br />

de l’environnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

des horaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602, 606<br />

des instruments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

des procédures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580, 664<br />

conditions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597–598<br />

de nuit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

difficulté . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 613<br />

division . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651–652<br />

en équipe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 606, 695<br />

en groupe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />

Travail (suite)<br />

humain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

humanisation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598<br />

lieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601, 606, 658<br />

monotonie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652, 674<br />

par équipes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603<br />

préparation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296, 577<br />

productivité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109, 611<br />

quantité acceptable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631<br />

regroupement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664<br />

répartition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654, 664<br />

sécurité . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601<br />

synthèse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664<br />

Trésorerie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498<br />

<strong>gestion</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440<br />

rupture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502<br />

True and fair view . . . . . . . . . . . . . . 344, 352–353, 357<br />

True presentation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />

Types d’équipes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695<br />

Typologie de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

U<br />

Unfreezing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702<br />

Union européenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359<br />

directive sur les comptes annuels . . . . . . . . . . . . 359<br />

Unité d’affaires stratégique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787<br />

United States Generally Accepted Accounting<br />

Principles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353<br />

Unités<br />

d’imputation, comptabilité des charges . . . 346, 407<br />

de consommation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33<br />

de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

Université d’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637<br />

Université de Saint-Gall, nouveau modèle<br />

de management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49, 724–726<br />

Utilité<br />

fondamentale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

pour <strong>la</strong> clientèle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800<br />

supplémentaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153<br />

V<br />

Vaches <strong>à</strong> <strong>la</strong>it . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 788, 799<br />

Valeur<br />

actuelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538<br />

de rente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538–539<br />

facteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 538<br />

nette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537, 540–542<br />

ajoutée . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610<br />

comptable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356<br />

résiduelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381<br />

corrections . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361, 379<br />

forfaitaires . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383<br />

création . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 726


862 Index<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

Valeur (suite)<br />

d’acquisition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361, 551<br />

de cote en bourse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549<br />

de fabrication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

de l’entreprise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

de liquidation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516, 551<br />

de production . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361<br />

de remp<strong>la</strong>cement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

de rendement . . . . . . . . . . 456, 552–553, 555–556<br />

méthode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555<br />

de reproduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551<br />

moyenne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259<br />

nominale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487<br />

remboursement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473<br />

substantielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550, 552–554<br />

brute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554<br />

intégrale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

nette . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554<br />

partielle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553<br />

Valeurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749, 778<br />

communes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 808<br />

Valoriser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291<br />

Variables du marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134<br />

Variations saisonnières . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263<br />

Vente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41, 223<br />

automatique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

directe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167–168<br />

domiciliaire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179<br />

en entrepôt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

indirecte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167, 169<br />

lieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

méthode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

par correspondance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178<br />

Ventes<br />

financement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189–190, 482<br />

prévision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144–145<br />

programme . . . . . . . . . . . . . 149, 151, 258, 299–300<br />

promotion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222–223<br />

Vitesse de rotation du stock . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240<br />

Voie hiérarchique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661, 678<br />

Voies<br />

d’information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

de codécision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661<br />

de commandement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661<br />

de communication . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660, 678<br />

de décision . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

de recours . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

de transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660<br />

Volonté<br />

accomplissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721<br />

formation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721<br />

Volume de marché . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134–135<br />

W<br />

Warrant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490<br />

Web 2.0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218<br />

Weighted average cost of capital . . . . . . . . . . . . . . . 559<br />

Z<br />

Zéro défaut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256, 289, 728


863<br />

.............................................................................................................................................................................<br />

L’auteur<br />

<strong>Jean</strong>-<strong>Paul</strong> <strong>Thommen</strong>, docteur en économie<br />

publique, est professeur <strong>à</strong> l’European Business<br />

School International University (Allemagne),<br />

professeur titu<strong>la</strong>ire <strong>à</strong> l’université de<br />

Zurich et professeur invité <strong>à</strong> l’université de<br />

Zagreb en Croatie. Il enseigne également<br />

dans le cadre de formations de management<br />

dans différentes universités suisses et allemandes<br />

ainsi que de formations continues<br />

organisées par des entreprises et des associations.<br />

Ses principaux domaines de recherche<br />

sont l’administration générale des affaires, <strong>la</strong><br />

<strong>gestion</strong> systémique, l’apprentissage organisationnel,<br />

le coaching et l’éthique des affaires. Il<br />

est l’auteur de plusieurs ouvrages faisant autorité<br />

dans le domaine de <strong>la</strong> <strong>gestion</strong> d’entreprise.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!