Lingo Newydd Chwefror - Mawrth 2021

ffasiwn teledu bwyd cymru pobl newyddion 

LINGO 

100%MAG LINGO 

100%MAG 

Chwefror - Mawrth 2021 rhifyn 130 £2 

un o gyhoeddiadau 

LINGO NEWYDD 

100%MAG LINGO NEWYDD -0.40BWR 

100%MAG -0.40BWR 

newydd 

Dod i 

nabod y 

Welsh 

Whisperer 

John Rees a 

dathlu cariad 

Steve 

Backshall yn 

dysgu Cymraeg

Helo, bawb! 

Mae llawer o bobl yn dysgu iaith newydd 

yn ystod y cyfnod clo ac mae llawer o 

bobl yn dewis Cymraeg! 

Yn y gyfres newydd, Iaith ar Daith, ar S4C, mae 

Steve Backshall, yr anturiaethwr a’r cyflwynydd 

teledu, yn dechrau dysgu Cymraeg. Roedd e’n 

dod i Gymru ar wyliau pan oedd e’n blentyn ac mae e 

wedi derbyn swydd darlithydd gwadd ym Mhrifysgol 

Bangor. Mae e eisiau dysgu’r iaith achos mae e eisiau 

siarad Cymraeg gyda’r myfyrwyr. Mae e’n sôn am ei 

brofiadau ar dudalen 16. 

Mae Tiffany Argumedo yn dysgu Cymraeg hefyd. Mae 

hi’n dod o’r Unol Daleithiau yn wreiddiol ond mae hi’n 

astudio ym Mhrifysgol Aberystwyth nawr. Ar dudalen 14, 

mae hi’n dweud pam mae hi’n hoffi Cymru – a cherdded 

yn y glaw! 

Yn ystod y pandemig, mae’n bwysig cael awyr iach ac 

ymarfer corff. Mae Ramblers Cymru isie i bobl fynd allan 

i gerdded a siarad. Mae llawer o syniadau am sut i wneud 

hyn ar dudalen 10. 

Cerdded a seiclo ydy rhai o hoff bethau’r canwr gwlad, 

y Welsh Whisperer. Mae e’n hoffi mynd i’r bar am beint 

ar y ffordd hefyd! Ewch i dudalen 6 i ddarllen am rai o’r 

pethau eraill mae e’n hoffi. 

Mae Dydd San Ffolant ar fin cyrraedd ond, ar dudalen 5, 

mae John Rees yn edrych ar ddathlu cariad yng Nghymru. 

A beth am ddathlu Dydd Crempog? Mae Scott Davies yn 

cynhyrchu mêl a surop masarn Hilltop yn y Drenewydd. 

Mae e’n dweud beth mae e’n hoffi ar ei grempogau ar 

dudalen 12. 

Cariad neu grempog, mwynhewch! 

Geiriau 

cyfnod clo – lockdown 

anturiaethwr – adventurer 

derbyn – (to) accept 

darlithydd gwadd – guest lecturer 

myfyriwr, myfyrwyr – student,-s 

profiad,-au – experience,-s 

yr Unol Daleithiau – the United States 

canwr gwlad – country singer 

Dydd San Ffolant – Valentine’s Day 

ar fin cyrraedd - about to arrive 

dathlu – (to) celebrate 

cynhyrchu – (to) produce 

surop masarn – maple syrup 

Chwefror - Mawrth 2021 

2 Helo, bawb! 

3 Eich tudalen chi – eich llythyrau chi 

5 Trysorau Cymru – John Rees a’r ffordd 

Gymreig o ddathlu cariad 

6 ‘Dw i’n hoffi...’ – Andrew Walton, 

y cyflwynydd a’r canwr gwlad, 

y Welsh Whisperer 

8 Crefftwyr Crefftus – Dawn Wilks o 

Sir Ddinbych a’i gwaith crefft 

10 Blwyddyn Awyr Agored 

– cerdded a siarad 

12 Bwyd a rysáit – Scott Davies 

a mêl Hilltop 

14 Dros y Byd – Tiffany Argumedo 

o’r Unol Daleithiau 

15 Natur gyda Bethan Wyn Jones 

– blodau canhwyllau Mair 

16 Ar y bocs – Steve Backshall a dysgu 

Lliwiau lingo newydd Mae cod lliwiau i’ch helpu chi i ddarllen lingo newydd. 

1 

Cymraeg yn Iaith ar Daith 

18 Cyfoes – ymgyrch Yes Cymru 

19 Croesair ac idiom Mumph 

Geiriau 

trysor,-au – treasure,-s 


cyflwynydd – presenter 


crefftwr, crefftwyr – 

craftsperson, craftspeople 

crefftus – skilful 

Darllenwch y 

darnau melyn 

os dych chi’n 

dechrau dysgu. 

2 

Darllenwch y 

darnau gwyrdd 

os dych chi’n fwy 

profiadol. 

n Dyma liw geiriau’r De. n Dyma liw geiriau’r Gogledd. 

Cyhoeddiad gan gwmni 

lingo newydd, d/o Golwg, Blwch Post 4, Llanbedr Pont Steffan, 

Ceredigion. SA48 7LX ( 01570 423529 ( 01570 423538 

* e-bost: lingonewydd@golwg.com 

Cyfranwyr: Bethan Lloyd, Dylan Iorwerth, Ela Mars, Mumph, 

Bethan Wyn Jones, John Rees 

6 

awyr agored – open air 

mêl – honey 

byd – world 

yr Unol Daleithiau – the United 

States 

canhwyllau Mair – crocuses 

ymgyrch – campaign 

3 

8 

12 

Lliwiau lingo newydd 

5 

Darllenwch y 

cyfan os dych 

chi’n brofiadol 

iawn. 

n Mae’r lliw yma i bawb. 

2 

dau 

Llun y clawr: Welsh Whisperer

Nofio gwyllt 

Annwyl lingo newydd, 

Wnes i fwynhau darllen yr erthygl am Siân 

Richardson a’r “Bluetit Chill Swimmers” yn 

rhifyn 125 y llynedd ac felly ro’n i’n meddwl 

y byddwn i’n rhoi cynnig ar nofio gwyllt. 

Dw i bob amser yn mwynhau her, felly 

ro’n i’n meddwl y byddwn i’n dechrau 

hyfforddi ar gyfer nofio gwyllt am gyfnod hir 

yn Llyn Windermere, yn Ardal y Llynnoedd. 

Oherwydd y cyfnod clo a’r ffaith bod fy 

nghanolfan hamdden leol wedi cau, prynais 

i bwll nofio Intex ar gyfer fy ngardd. Ro’n 

i’n nofio yn erbyn rhaff elastig oedd wedi’i 

gosod ar y wal. Bob wythnos byddwn 

i’n treulio mwy a mwy o amser yn y pwll, 

gan gryfhau’n araf. 

Ar ôl sawl wythnos, dechreuais i fynd i 

afon yn agos at fy nghartref, Afon Nene yn 

Waddenhoe, i nofio am gyfnodau hirach. 

Ro’n i’n nofio ychydig ymhellach bob 

tro. Erbyn canol mis Awst, ro’n i’n gallu 

nofio hyd at 8 milltir ac ro’n i’n teimlo’n 

barod am yr her! 

Digwyddodd yr her fawr ar benwythnos 

olaf mis Awst. Roedd gen i ffrindiau a 

theulu mewn dau gaiac diogelwch bob ochr 

i mi, i wneud yn si[r fy mod i’n ddiogel. 

Roedden nhw’n rhoi bwyd i fi bob awr 

hefyd. Dechreuon ni o Ambleside a nofio i’r 

de. Ar ôl deg milltir a hanner, a chwech awr 

a hanner o nofio, wnes i fynd allan ym mhen 

deheuol y llyn yn Fell Foot. 

Er fy mod i wedi blino’n fawr ac ychydig 

yn oer, ro’n i’n teimlo’n hapus iawn fy mod 

i wedi cyflawni fy nod. Wnaethon ni godi 

£780 tuag at Gymorth Canser Macmillan 

hefyd! 

Y noson honno, wnes i fwynhau 

plataid enfawr o bysgod a sglodion am fy 

ymdrechion. Diolch i Siân Richardson am 

fy ysgogi a dw i’n gobeithio y galla i ddod i 

nofio ym Mhorth Mawr yn y dyfodol. 

Ed Moncrief 

Market Harborough, Swydd 

Gaerloyw, Lloegr 

Dych chi’n nofio’n 

wyllt weithiau? 

Beth am ddweud yr hanes 

wrth lingo newydd? 

Ble mae’ch hoff le i nofio? 

Mewn llyn neu mewn afon? 

Geiriau 

rhoi cynnig ar – (to) try something, (to) give 

something a go 

hyfforddi – (to) train 

cryfhau – (to) grow stronger 

cyflawni’r nod – (to) achieve one’s goal 

ymdrech,-ion – effort,-s 

ysgogi – (to) motivate, inspire 

tri tri 

3 3

Cath ddu 

lwcus! 

Llun: rawpixel, CC BY 2.0 

Annwyl lingo newydd, 

Mae teulu newydd wedi symud i 

mewn i d] yn ein stryd ni. Maen 

nhw wedi dod â thair cath efo 

nhw – un ddu, un wen ac un 

hanner a hanner. 

Yn anffodus, ar ôl sawl 

wythnos, diflannodd y gath 

ddu. Roedd y teulu i gyd yn 

poeni amdani hi. Aethon nhw o 

gwmpas yr ardal i chwilio am y 

gath a rhoi posteri bob man. 

Ond lwyddon nhw ddim i ddod 

o hyd iddi hi. 

Dych chi wedi gwneud 

rhywbeth anarferol i gadw’n 

heini ac iach yn ystod y gaeaf? 

Dych chi wedi seiclo, nofio 

neu gerdded efallai? 

Neu ... 

... dych chi wedi codi arian 

at achos da drwy wneud 

rhywbeth gwahanol? 

Geiriau 

cysylltu – (to) get in touch, contact 

anarferol – unusual 

codi arian – (to) raise money 

achos da – good cause 

drwy wneud rhywbeth – by doing something 

gwahanol – different 

aton ni – to us 

Yn ddiweddar, pan o’n 

i’n cerdded ar hyd y llwybr 

cyhoeddus i gyfeiriad Ffos y 

Gerddinen (Nelson), gwelais i 

fenyw yn cerdded ata i gyda dau 

gi ar dennyn, un Alsatian ac un 

daeargi. Roedd cath ddu yn eu 

dilyn nhw. 

Roedd y gath yn edrych yn 

union fel y gath ar y posteri. 

“Dw i wedi ffeindio’r gath,” 

meddyliais i. 

Ar ôl cerdded heibio’r fenyw, 

wnes i fynd i godi’r gath. 

Cysylltwch! 

Beth am anfon llythyr aton 

ni? 

Dyma’r cyfeiriad 

lingo newydd, 

d/o Golwg, 

Blwch Post 4, 

Llanbedr Pont Steffan, 

Ceredigion, 

SA48 7LX 

Gwaeddodd y fenyw: 

“Esgusodwch fi, ga i’ch helpu chi? 

Fy nghath i ydy hon. Mae hi’n 

dod am dro gyda ni.” Roedd y 

ddynes yn credu fy mod i’n mynd 

i herwgipio’r gath. 

“Mae’n ddrwg ’da fi,” dywedais 

i ac eglurais i’r stori am y gath 

ddu oedd ar goll. 

“A,” dywedodd y fenyw, “dw i 

wedi gweld y posteri o gwmpas 

y dref. Digwyddodd yr un peth 

i’r gath yma. Un noson, bedair 

blynedd yn ôl, ro’n i’n cerdded 

ar hyd y llwybr gyda’r Alsatian, 

pan ddechreuodd y ci gyfarth ar 

rywbeth dan y llwyni. Es i i weld 

beth oedd yno a ffeindio’r gath 

fach dan y llwyni. Roedd hi’n 

wlyb, yn oer ac yn frwnt ac yn 

llwglyd iawn. 

Es i â hi adre, ei bwydo hi a’i 

golchi hi. Roedd yr Alsatian yn 

ein gwylio ni drwy’r holl broses 

ac, ar ôl i fi orffen, aeth y ci a’r 

gath i wely’r ci – a chysgodd y 

ddau gyda’i gilydd drwy’r nos. 

Maen nhw wedi cysgu gyda’i 

Geiriau 

diflannu – (to) disappear 

dod o hyd i – (to) find 

yn ddiweddar – recently 

llwybr cyhoeddus – public 

footpath 

menyw = dynes / merch 

– woman 

tennyn – lead 

daeargi – terrier 

yn union – exactly 

herwgipio – (to) kidnap 

gilydd byth ers hynny.” 

Ro’n i’n sefyll wrth ochr y ci 

ac yn ei anwesu fe. Roedd e’n 

gyfeillgar iawn. 

“Mae’r ci yn ofalgar iawn o’r 

gath,” dywedodd y fenyw. “Dyna 

pam rhybuddiais i chi i adael 

llonydd i’r gath. Rhag ofn ...” 

“Mae hi’n gath ddu lwcus,” 

dywedais i. 

Dafydd lwcus hefyd, meddyliais i. 

Dafydd Jones, 

Mynwent y Crynwyr, 

Rhondda Cynon Taf 

Oes stori am 

anifail ’da chi? 

Oes cath neu gi ’da 

chi? 

Ydyn nhw’n 

ffrindiau hefyd? 

Pa anifail ydy’ch 

hoff anifail chi? 

Dych chi’n cadw 

anifail anarferol? 

yr un peth – the same thing 

cyfarth – (to) bark 

llwyn,-i – bush,-es 

llwglyd – hungry 

mynd â – (to) take 

byth ers hynny – ever since 

anwesu – (to) stroke 

gofalgar – mindful, caring 

rhybuddio – (to) warn 

gadael llonydd i – (to) leave 

(something/someone) alone 

4 

pedwar

Dathlu 

cariadon 

Cymru 

Mae John Rees yn arbenigwr ar hen bethau. 

Yma, mae e’n siarad am ddathlu cariad... 

Mae dechrau’r 

flwyddyn yn adeg i 

ddathlu cariad. 

Dych chi’n hoffi anfon a 

derbyn cardiau ac anrhegion 

ar Ddydd San Ffolant? 

Mae Dydd San Ffolant ar 

Chwefror 14. 

Mae rhai pobl yn anfon a 

derbyn cardiau ac anrhegion 

ar Ionawr 25. Dyma Ddydd 

Santes Dwynwen. 

Pwy ydy Santes Dwynwen? 

Nawddsant cariadon Cymru. 

Ond pwy oedd hi ...? 

Santes Dwynwen 

Roedd Dwynwen yn 

dywysoges yn y 5ed ganrif. 

Roedd hi’n caru dyn o’r enw 

Maelon, ond roedd ei thad isie 

iddi hi briodi dyn arall. 

Roedd Maelon yn flin iawn 

a threisiodd e Dwynwen. 

Aeth Dwynwen i’r goedwig 

ac, yno, daeth angel i weld 

Dwynwen pan oedd hi’n cysgu. 

Rhoiodd yr angel ddiod iddi 

hi i’w helpu hi i anghofio am 

Maelon. Cafodd Maelon ei 

droi yn lwmp o rew. 

Rhoiodd yr angel dri 

dymuniad i Dwynwen. 

• Yn gyntaf, roedd hi isie i 

Maelon gael ei ddadlaith. 

• Yn ail, roedd hi isie i Dduw 

ddod â breuddwydion 

cariadon yn wir. 

• Yn drydydd, doedd hi byth 

isie priodi. 

Daeth y tri dymuniad yn 

wir a rhoiodd Dwynwen ei 

bywyd hi i Dduw. 

Roedd hi’n byw fel lleian ar 

Ynys Llanddwyn, ar Ynys Môn. 

Sefydlodd hi eglwys ar Ynys 

Llanddwyn. 

Dros y blynyddoedd 

diwetha, mae Dydd Santes 

Dwynwen wedi dod yn 

boblogaidd fel g[yl y 

cariadon. 

Geiriau 

arbenigwr – expert 


tywysoges – princess 

canrif – century 

blin – angry 

treisio – (to) rape 

tri dymuniad – three wishes 

dadlaith = dadmer – (to) thaw 

breuddwyd,-ion – dream,-s 

lleian – nun 

sefydlu – (to) establish 

Llwyau caru 

Cyn anrhegion fel siocled a blodau, 

roedd pobl mewn sawl rhan o’r byd 

yn rhoi llwy bren yn arwydd o gariad. 

Dechreuodd hyn yn yr Almaen, 

efallai, ond mae llwyau caru mwya 

enwog y byd yn dod o Gymru lle 

roedd dynion yn cerfio llwy i’w cariad. 

Mae’r rhai mwya cynnar yn dod o’r 

17eg ganrif ac maen nhw’n unigryw. 

Mae’r patrymau a’r siapiau ar y 

llwyau’n gymhleth iawn – dyma ffordd y 

dyn o ddangos ei sgiliau i deulu ei gariad. 

Mae ystyr i’r patrymau: 

• peli mewn cawell: mae nifer y 

peli’n dangos faint o blant mae’r 

dyn isie cael 

• clo: dyma arwydd o ddiogelwch 

• cloch: mae cloch yn golygu 

priodas 

• croes: mae croes yn cynrychioli 

ffydd. 

Geiriau 

arwydd – sign 

cerfio – (to) carve 

unigryw – unique 

cymhleth – 

complicated 

cawell – cage 

nifer – number 

clo – lock 

Ionawr - Dych chi’n gwybod ...? 

Mae Dydd Santes Dwynwen ar 

Ionawr 25. 

Pwy ydy Santes Dwynwen? 

Nawddsant cariadon Cymru. 

Roedd hi’n byw ar Ynys 

Llanddwyn, ger Niwbwrch, ar 

Ynys Môn, yn ôl y stori. 

Mae olion eglwys Santes 

Dwynwen ar Ynys Llanddwyn 

heddiw. 

Dathlu 

Mae rhai pobl yn anfon cerdyn i’w 

cariad ar Ddydd Santes Dwynwen. 

Mae rhai pobl yn rhoi blodau neu 

diogelwch – 

security 

golygu – (to) 

mean 

cynrychioli – (to) 

represent 

ffydd – faith 

anrheg fach. 

Roedd y cardiau Dwynwen 

cyntaf yn y 1960au. 

Mae Dydd Santes Dwynwen yn 

boblogaidd heddiw. 

Geiriau 

nawddsant – patron saint 

Niwbwrch – Newborough 

yn ôl – according to 

olion – remains 


anrheg – present 

cyntaf – first 

poblogaidd – popular 

pump 

5

Andrew Walton ydy’r Welsh Whisperer 

– mae e’n ganwr gwlad ac mae e’n cyflwyno rhaglenni ar y radio a’r teledu... 

Dw i’n hoffi... 

gyda’r Welsh Whisperer... 

Welsh Whisperer, beth ydy..? 

...dy hoff ffilm? 

Dw i ddim yn eistedd i lawr 

i wylio ffilm yn aml iawn 

ond pan dw i yn gwylio 

ffilm, dw i’n mwynhau. Dw 

i’n hoffi ffilmiau comedi 

a ffilmiau ‘action’ lle 

mae llawer o bethau yn 

digwydd! Yn ddiweddar, 

wnes i wylio’r clasur Full 

Metal Jacket am filwyr 

America yn rhyfel Fietnam. 

...dy hoff sioe 

deledu? 

Dw i yn gwylio’r teledu 

ond, i fi, does dim llawer o 

raglenni’n ddigon diddorol 

i wylio am amser hir. 

Ond wnes i wylio cyfresi 

Narcos ar Netflix i gyd. 

Ro’n i’n hoffi’r straeon 

am fywyd lliwgar iawn 

Pablo Escobar; ro’n i’n 

hoffi’r gerddoriaeth ... a’r 

mwstashis! 

Geiriau 


cyflwyno – (to) present 

si[r o fod = mae’n siwr 

– probably 

safonol – standard 

angerddol – passionate 

...dy hoff ddillad? 

Os dych chi wedi fy ngweld 

i’n canu neu’n cyflwyno ar y 

teledu, dych chi wedi sylwi, 

si[r o fod, fy mod i’n hoffi 

fy nghap stabl a denim! Dw 

i’n gwisgo double denim yn 

aml a dw i’n hoffi crysau 

safonol. Dw i byth yn prynu 

crysau tenau achos … beth 

ydy’r pwynt!? 

...dy hoff ffordd 

o ymlacio? 

Er mwyn ymlacio dw i’n 

hoffi cerdded, darllen, 

gwrando ar gerddoriaeth 

a hefyd mynd i’r dafarn 

am sgwrs dda a chwpwl o 

beints. Dw i’n angerddol 

dros dafarndai’r wlad 

ac mae gallu mynd i 

gymdeithasu wrth y bar yn 

bwysig i fi. 

cymdeithasu – (to) socialize 

cyflwr – condition 

er hynny – however 

curo – (to) beat 

ar hyd – along 

...dy hoff fwyd? 

Dw i’n hoffi llawer o 

wahanol fathau o fwyd, 

ond oherwydd bod gen 

i’r cyflwr ‘Crohn’s disease’, 

rhaid i fi fod ychydig bach 

yn ofalus beth dw i’n bwyta. 

Dw i’n hoffi bwyd Eidalaidd 

fel pasta a hefyd bwyd 

Indiaidd os dydy e ddim 

yn rhy boeth! Er hynny, 

mae’n anodd curo brechdan 

bacwn weithiau! 

...dy hoff ffordd 

o gadw’n heini 

ac iach? 

Diddordeb newydd i fi 

ydy seiclo. Do’n i ddim 

wedi reidio beic yn iawn 

ers blynyddoedd ond, yn 

2020, ces i feic newydd. Ers 

hynny, dw i wedi bod yn 

seiclo tipyn; mae’n ffordd 

dda o weld y wlad a dych 

chi’n gallu mynd yn eitha 

pell, yn bellach na beth 

faswn i’n gallu rhedeg! 

Mae’n handi gallu galw i 

mewn i’r bar am beint ar 

hyd y ffordd hefyd! 

...dy hoff lyfr? 

Dw i’n hoffi llyfrau ffeithiol neu fywgraffiadau 

yn hytrach na ffuglen mewn nofel. Mae’r 

llyfr dw i’n darllen ar hyn o bryd yn sôn am 

ryfel yr IRA a’r fyddin Brydeinig. Does dim 

diddordeb da fi mewn hanes militaraidd go 

iawn ond mae’r frwydr am Iwerddon unedig 

yn ddiddorol i fi. Mae Bandit Country: South 

Armagh and the IRA gan Toby Harnden yn 

adrodd yr hanes o’r ddwy ochr. 

Ar nodyn ysgafnach, dw i wedi mwynhau 

llyfr Doreen Lewis Merch o’r Wlad, yn 

ddiweddar, hefyd. Mae Doreen yn gantores 

canu gwlad a dw i’n ei hedmygu hi’n fawr. 

6 chwech

...dy hoff olygfa? 

Dw i’n dod o bentref bach o’r enw Cwmfelin 

Mynach, yn Sir Gaerfyrddin. Mae’r olygfa o’r 

t] lle ces i fy magu, sy’n edrych dros y dyffryn 

i fferm Esgairddaugoed (enw da!), yn un bydda 

i’n ei chofio am byth. 

...dy hoff wyliau? 

Dw i wedi bod yn ddigon ffodus i deithio 

i sawl gwlad dros y blynyddoedd. Fy hoff 

wyliau yn ddiweddar oedd y daith i Nashville, 

Tennessee. Ces i’r cyfle i weld un o fy hoff 

fandiau canu gwlad, sef Ricky Skaggs a 

Kentucky Thunder yn y Grand Ole Opry 

(neuadd canu gwlad yn Nashville). Ar ben 

hynny, ces i docyn i weld Fleetwood Mac yn y 

Nashville Bowl pan o’n i yno hefyd. 

...dy hoff air Cymraeg? 

Mae hwnna’n gwestiwn anodd! 

Beth am annibyniaeth? 

Geiriau 

bywgraffiad,-au – biography, biographies 

yn hytrach na – rather than 

unedig – united 

adrodd – (to) recount, tell 

edmygu – (to) admire 

annibyniaeth – independence 

Dyma’r Welsh Whisperer 

Mae’r Welsh Whisperer yn ganwr gwlad 

a gwerin ac yn gyflwynydd ar y radio a’r 

teledu. 

Mae e’n dod o bentref Cwmfelin 

Mynach, yn Sir Gaerfyrddin. 

Mae e’n hoffi canu am bethau fel byd 

ffermio, cwrw a bara brith! 

Mae e’n canu caneuon doniol. 

Dyma rai o’i ganeuon poblogaidd: 

Ni’n Beilo Nawr, Bois y JCB a 

Loris Mansel Davies. 

Mae e’n perfformio llawer o sioeau 

mewn neuaddau cefn gwlad a gwestai. 

Mae’r Welsh Whisperer wedi recordio 

sawl albwm fel Y Dyn o Gwmfelin 

Mynach, Dyn y Diesel Coch a 

Cadw’r Slac yn Dynn. 

Mae e wedi bod ar raglenni teledu fel 

Heno, Noson Lawen a Ffermio ac 

mae e wedi cystadlu ar Fferm Ffactor 

ar S4C. 

Mae e’n bragu lager ‘Gwd Thing’ gyda 

chwmni bragu Bluestone o Sir Benfro. 

Mae llawer o bobl cefn gwlad 

Gorllewin Cymru yn dweud ‘gwd thing’! 

Geiriau 

canwr gwlad a gwerin 

– country and 

folk singer 

cyflwynydd – 

presenter 

cân, caneuon – song,-s 

doniol – funny 

poblogaidd – popular 

beilo – (to) bale 

(hay or straw) 

cefn gwlad – 

countryside 

bragu – (to) brew 

saith 

7

CREFFTWYR CREFFTUS 

Troi papur 

yn waith celf 

Mae Dawn Wilks yn byw yn Llansannan, yn Sir Ddinbych. Mae hi’n hoffi gwneud pob math 

o grefftau. Mae hi’n defnyddio papur i wneud modelau 3D bach iawn. Mae hi’n gymhorthydd 

dosbarth mewn ysgol gynradd hefyd. Yma, mae hi’n ateb cwestiynau lingo newydd... 

Ers pryd dach chi’n 

gwneud crefftau? 

Fedra i ddim cofio pryd wnes 

i ddechrau creu pethau. Dw 

i wedi mwynhau erioed. 

Pan o’n i’n blentyn, un o fy hoff 

bethau oedd tynnu lluniau a chreu 

cardiau pen-blwydd i’r teulu. 

Roedd lluniau ohonyn nhw ar 

y cardiau. Roedd Mam yn dda 

iawn am brynu llyfrau i fi ar sut i 

arlunio a thrio pethau gwahanol. 

Dim ond fi oedd â diddordeb 

mewn celf. Dan ni’n deulu 

cerddorol ar ochr Dad, gyda 

phawb o Deulu Hendre Llan 

(Nain a Taid) yn chwarae offeryn 

cerdd ac yn canu. 

Dw i wrth fy modd yn mynd 

ar gyrsiau a gweithdai er mwyn 

dysgu sgiliau a chrefftau newydd. 

Does ’na ddim llawer dw i heb 

drio. Dw i wedi bwcio dau gwrs 

eleni yn barod, cwrs printio 

efo’r artist Marian Haf yng 

Ngheredigion a’r un arall efo gof 

yn nes at adre. Wnes i fynd i’r 

brifysgol fel myfyriwr aeddfed i 

astudio darlunio ar gyfer llyfrau 

plant. Mae hyn wedi cael dylanwad 

mawr ar y gwaith dw i’n wneud. 

Sut fasech chi’n 

disgrifio’ch gwaith celf? 

Mae’r gwaith celf dw i’n greu yn 

amlgyfrwng. Dw i’n creu placiau 

pren wedi eu haddurno efo papur, 

rhubanau a botymau ond, yn fwy 

diweddar, dw i’n defnyddio papur 

i greu modelau 3D bach iawn. 

Weithiau, bydda i’n paentio’r 

papur efo paent gouache. Mae 

papur mor hyblyg ac amlbwrpas, 

mae’n gyfrwng perffaith i greu 

modelau 3D. Mae gen i ychydig o 

obsesiwn efo papur a dw i’n hoffi 

creu pethau sy’n gyfarwydd ond 

ar faint lot yn llai. 

O le mae’r syniadau’n 

dod? 

Mae’r syniadau’n dod o amryw 

lefydd, er enghraifft wrth hel 

atgofion am fy mhlentyndod, 

teganau, bywyd ar y fferm, t] 

Nain a’r hen ddreser oedd gynni 

hi. Dw i’n hoff o bethau vintage 

neu retro. Dw i’n hoffi’r syniad o 

greu stori mewn un darlun. Er ei 

fod o’n un darn llonydd, dw i’n 

hoffi creu’r teimlad bod ’na rywun 

newydd adael yr olygfa. 

Pam dach chi’n cael eich 

adnabod fel Dawn Bach? 

Dawn ydy fy enw i a dw i’n fach 

– dim ond pum troedfedd! Felly, 

mae Dawn Bach yn fy siwtio i i’r 

dim. Hefyd enw ein t] ni ydy Tai 

Bach a dw i wedi galw’r gweithdy 

yn Cwt Bach. 

Geiriau 

crefftwyr crefftus – skilful 

craftspeople 

celf – art 

cymhorthydd dosbarth – 

classroom assistant 

ysgol gynradd – primary school 

gof – blacksmith 

aeddfed – mature 

dylanwad – influence 

amlgyfrwng – multimedia 

amlbwrpas – multipurpose 

hyblyg – flexible 

cyfarwydd – familiar 

hel atgofion – (to) reminisce 

i’r dim – perfectly 

8 wyth

O le dach chi’n dod yn wreiddiol 

a lle dach chi’n byw r[an? 

Dw i’n dod o Lansannan, Sir Dinbych, yn 

wreiddiol. Dw i’n byw ar y fferm lle ces i fy 

magu ond mewn t] gwahanol. Ces i fy magu 

yn Priddbwll efo Mam, Dad a fy mrawd, 

Darryl. Ar ôl i mi briodi Martyn, oedd 

yn y fyddin, aethon ni i fyw yn yr Almaen 

am ychydig ac yna Tidworth yn Wiltshire, 

De Lloegr. Pan ddechreuon ni deulu 

bach symudon ni yn ôl i Lansannan i fyw. 

Penderfynon ni adnewyddu hen d] ar y fferm. 

Dan ni wedi setlo yma ers 16 mlynedd erbyn 

hyn efo tri o feibion – Tomos sy’n 26, Dafi 

Jon sy’n 24, a Joseff, y babi, sy’n 20 oed. 

Dach chi’n gymhorthydd 

dosbarth mewn ysgol gynradd, 

- dach chi’n mwynhau’r gwaith? 

Dw i’n mwynhau gwaith cymhorthydd 

dosbarth yn fawr iawn. Dw i’n cymryd 

dosbarthiadau o flwyddyn 3 i 6 a dw i’n dysgu 

celf a chrefft, felly dw i wrth fy modd. Dan 

ni’n cael lot o hwyl! 

Dach chi’n gweithio mewn 

cwt bach yn yr ardd – ydy 

o’n lle braf i weithio? 

Mae’r Cwt Bach yn lle hynod o braf i weithio, 

mae’n gynnes neis yma yn y gaeaf ac mae gen 

i ffenestri mawr efo golygfa odidog. Dw i’n 

cael digon o lonydd yma, sy’n bwysig iawn. 

Dw i’n ymgolli yn y gwaith a dyna pryd mae’r 

syniadau gorau’n dod. Weithiau, mae rhywun 

o’r t] yn dod draw efo snac bach a phaned o 

de i mi. 

Geiriau 

byddin – army 

adnewyddu – (to) restore, 

refurbish 

cymhorthydd dosbarth – 


ysgol gynradd – primary school 

cwt – hut 

hynod o braf – exceptionally 

good 

golygfa – view 

Mae Dawn Wilks yn gwerthu ei gwaith 

ar Etsy, Facebook ac Instagram. 

godidog – outstanding, 

exceptional 

llonydd – peace and quiet 

ymgolli – (to) lose oneself 

Dyma Dawn Wilks 

Beth dach chi’n gwneud? 

Dw i’n gwneud gwaith celf o bapur. Dw i’n 

gwneud modelau 3D bach iawn o bapur. Dw 

i’n plygu ac yn torri’r papur i wneud y modelau. 

Lle dach chi’n byw? 

Dw i’n byw yn Llansannan, yn Sir Ddinbych. 

Dw i’n byw ar y fferm lle ces i fy magu. Dw 

i’n byw yno efo fy ng[r, Martyn, a’n tri mab. 

Lle dach chi’n gweithio? 

Dw i’n gweithio mewn ysgol gynradd fel 

cymhorthydd dosbarth. Dw i’n gwneud celf 

a chrefft efo’r plant. 

Dach chi wedi bod ar y teledu? 

Ydw, ro’n i yn y gyfres Y Stiwdio Grefftau 

ym mis Tachwedd llynedd – a dw i wedi bod 

ar Prynhawn Da hefyd, yn dangos sut i 

wneud crefftau syml. 

Geiriau 

celf – art 

plygu – (to) fold 

efo = gyda – with 

lle ces i fy magu – 

where I was brought 

up 

ysgol gynradd – 

primary school 

cymhorthydd 

dosbarth – 


cyfres – series 

(y) llynedd – last 

year 

syml – simple 

naw 

9

Mae Ramblers Cymru ac Amser i Newid Cymru yn annog pobl i fynd allan i gerdded 

a siarad am eu hiechyd meddwl. Sut? Mae Brân Devey o Ramblers Cymru yn esbonio... 

Iechyd meddwl 

a’r awyr agored 

Mae problemau iechyd meddwl yn 

effeithio ar un o bob pedwar person 

ond mae llawer o bobl yn ofni siarad 

am hyn. Mae cerdded yn ffordd berffaith 

o gael sgwrs gyda phobl eraill a siarad am 

broblemau iechyd meddwl hefyd. 

Mae gwneud ymarfer corff a chysylltu 

gyda natur a phobl eraill yn gallu bod yn dda 

i’ch iechyd meddwl ac i’ch lles. 

Felly, mae Ramblers Cymru ac ymgyrch 

Amser i Newid Cymru wedi dod at ei 

gilydd. Maen nhw isie stopio’r stigma am 

iechyd meddwl. Maen nhw isie annog pobl i 

gerdded a siarad. 

Roedd y cyfle cynta ar Chwefror 4 eleni 

gyda Diwrnod Amser i Siarad. Thema’r 

Diwrnod yn 2021 oedd P[er y Pethau 

Bychain – y neges oedd, ‘Mae sgwrs fach am 

iechyd meddwl yn gallu gwneud gwahaniaeth 

mawr’. 

Sut i ddechrau sgwrs 

am iechyd meddwl 

1. Gofynnwch, ‘Sut ydych chi?’. Os dych chi’n 

meddwl bod rhywun yn cael problemau 

iechyd meddwl gofynnwch y cwestiwn eto 

i ddangos eich bod chi’n gwrando’n ofalus. 

2. Weithiau, mae’n haws siarad ochr yn ochr 

gyda rhywun yn lle wyneb yn wyneb – 

dyna pam mae mynd am dro yn ffordd dda 

o ddechrau sgwrs. 

3. Mae gofyn cwestiynau yn ffordd bwysig o 

ddeall mwy am broblemau iechyd meddwl 

rhywun. Peidiwch â bod yn rhy bersonol 

os ydy’r sgwrs yn gwneud i’r person arall 

deimlo’n anghyfforddus. 

4. Mae bod yn agored ac yn onest gyda 

phobl eraill yn gallu eu helpu nhw i rannu 

eu problemau. 

Bran Devey yn cerdded yn y 

mynyddoedd cyn y cyfnod clo 

Geiriau 

iechyd meddwl 

– mental health 

annog – (to) encourage 

esbonio – (to) explain 

cysylltu – (to) connect 

lles – well-being 


gwahaniaeth mawr 

– a big difference 

haws – easier 

ochr yn ochr 

– side by side 

yn lle – instead of 

anghyfforddus – uncomfortable 

10 deg

Fy mhrofiad i... 

Fel llawer o bobl eraill, dw i wedi cael 

rhai profiadau da a drwg yn fy mywyd. 

Mae hi wedi cymryd tipyn o amser i fi 

ddysgu sut i ymdopi pan dydy pethau ddim 

bob amser yn mynd yn iawn. Un o’r pethau 

pwysica i fi ydy mynd allan yn yr awyr 

agored a bod ynghanol byd natur. 

Rhieni yn gwahanu 

Pan o’n i yn fy arddegau ac yn byw ym 

Methesda, yn Eryri, gwahanodd fy rhieni. 

Roedd hyn yn sioc fawr ac ro’n i’n teimlo 

ar goll ac yn isel iawn. Yn ffodus, roedd gen 

i ffrindiau da, ac roedd mynd allan i’r awyr 

agored i gerdded, neu jest eistedd wrth 

ochr afon, yn help mawr. Roedd fy nhad i’n 

hoffi’r awyr agored hefyd ac roedd o’n fy 

annog i i fynd allan i ymarfer corff, mynydda 

a syrffio. 

Cyfnod o ddiweithdra 

Yn fy arddegau hwyr, wnes i symud i fyw i 

Flaenau Ffestiniog lle roedd fy nhad i’n byw. 

Wnes i benderfynu aros yno am dipyn ond 

roedd hi’n anodd iawn cael swydd. Chwiliais 

i am waith am chwe mis. Er mwyn aros 

yn bositif wnes i ddechrau cerdded yn y 

bryniau. Ro’n i’n cerdded ym mhob tywydd 

ac roedd hyn yn rhoi hwb a hyder i fi. 

Dod yn rhiant am y tro cyntaf 

“Does dim byd yn gallu’ch paratoi chi at fod 

yn rhiant” – dyna neges ffrind agos cyn i fy 

merch gael ei geni yn 2018. Roedd fy ffrind 

i’n iawn. Roedd cael babi bach newydd yn 

sioc fawr i’r system ac yn sialens. 

Roedd pethau’n anodd hefyd gan fod fy 

merch wedi cael colig am bum mis cyntaf ei 

bywyd. Felly, bob bore, cyn gwaith, ro’n i’n 

mynd â hi am dro i Barc y Rhath, Caerdydd, 

yn agos at ble dw i’n byw. 

Roedd cerdded a bod ynghanol y coed a’r 

adar yn help i fy merch a fi ymlacio. Pan mae 

pethau’n anodd rydyn ni’n dal i fynd i’r parc 

a llefydd gwyrdd eraill yn lleol. 

Y cyfnod clo 

Yn ystod y cyfnod clo, dw i’n trio mynd am 

dro yn lleol gyda fy mhartner, neu weithiau 

dw i’n ffonio ffrind pan dw i’n cerdded. 

Pan fydd hi’n saff i ni wneud, dw i’n edrych 

ymlaen at fynd i’r bryniau neu’r arfordir 

gyda fy nheulu bach i fwynhau. 

Am syniadau am lefydd i fynd am dro, ewch i: 

www.ramblers.org.uk/go-walking 

Am fwy o wybodaeth am iechyd meddwl 

ewch i: www.timetochangewales.org.uk 

Geiriau 

ymdopi – (to) cope 

ar goll – lost 

gwahanu – (to) 

separate 

hwb – boost 

rhiant – parent 

gan fod – as, since 

cyfnod clo – lockdown 

Siarad a cherdded 

Mae Ramblers Cymru yn gweithio gydag 

Amser i Newid Cymru i annog pobl i fynd 

am dro ac i siarad. 

Ymgyrch ydy Amser i Newid Cymru – 

yr ymgyrch genedlaethol gynta i stopio’r 

stigma am iechyd meddwl. Maen nhw isie 

cael chwarae teg i bobl gydag afiechyd 

meddwl. 

Mae dwy elusen yn rhan o’r ymgyrch 

– Hafal a Mind Cymru. 

Geiriau 

annog – (to) 

encourage 


cenedlaethol – 

national 

cynta – first 

iechyd meddwl – 

mental health 

chwarae teg – fair 

play 

afiechyd meddwl – 

mental illness 

elusen – charity 

un deg un 

11

Mae bywyd 

yn felys! 

Scott Davies ydy perchennog Hilltop, 

busnes yn y Drenewydd ym Mhowys. 

Yno, mae o’n cynhyrchu mêl – ac mae o wedi 

dechrau gwneud surop masarn… 

Mae Dydd Mawrth Crempog ar 

Chwefror 16 eleni. 

Dach chi’n hoffi bwyta crempog? 

Dach chi’n hoffi cael mêl neu surop masarn 

ar eich crempog chi? Os felly, Scott Davies 

ydy’r dyn i chi. 

Dechreuodd o fusnes cynhyrchu mêl yn 

2011 ac, erbyn heddiw, mae o wedi dechrau 

cynhyrchu surop masarn hefyd. Yma, mae o’n 

ateb cwestiynau lingo newydd ... 

Beth oeddech chi’n wneud cyn 

cynhyrchu mêl? 

Wnes i ddechrau gweithio yn syth ar ôl gadael 

yr ysgol. Wnes i hyfforddi i fod yn friciwr. Ond 

ar ôl y credit crunch daeth y diwydiant adeiladu 

i stop bron dros nos. Wnes i fynd i weithio i 

werthwr glo ar ôl hynny. 

Ond wnes i anafu fy nghefn, ac ro’n i 

allan o waith. Ces i gwch gwenyn yn anrheg 

ben-blwydd. Ro’n i wrth fy modd efo 

gwenyn. Wnes i ddechrau gwerthu mêl i fy 

ffrindiau ac mewn siopau lleol. Mae’r busnes 

wedi tyfu lot ers hynny. 

12 

un deg dau 

Beth ddigwyddodd wedyn? 

Ar ôl dwy flynedd, wnes i ddechrau 

gwerthu’r mêl mewn siopau fferm a delis ar 

draws y wlad. 

Roedd y busnes yn tyfu cymaint roedd 

rhaid i fi wneud penderfyniad – cadw’r 

gwenyn oedd gen i a chario mlaen i werthu’n 

lleol neu dyfu’r brand a chael mwy o 

gyflenwyr mêl i fy helpu i? 

Ro’n i’n byw gyda fy rhieni ar y pryd a 

phenderfynais i greu busnes go iawn allan o fy 

hobi. Wnes i gyflogi aelod o staff i fy helpu i. 

Geiriau 

bywyd – life 

perchennog – owner 

cynhyrchu – (to) 

produce 


surop masarn – 

maple syrup 

os felly – if so 

hyfforddi – (to) train 

briciwr – bricklayer 

diwydiant – industry 

bron – almost 

anafu – (to) injure 

cwch gwenyn – 

beehive 

cymaint – so much 

cyflenwyr – suppliers 

cyflogi – (to) employ 

Faint o fêl dach chi’n 

cynhyrchu? 

Mae Hilltop yn gallu cynhyrchu 

850,000 o jariau o fêl bob mis. 

Lle dach chi’n 

gwerthu’r mêl? 

Dan ni’n gwerthu Hilltop mewn 

siopau fel Sainsbury’s, Holland & 

Barrett a Selfridges ac ar Amazon ac 

Ocado. 

Sut dach chi’n hoffi bwyta 

eich mêl a surop masarn? 

Bob bore dydd Sadwrn, i frecwast, 

dw i’n cael surop masarn ar fy 

nghrempog gyda bacwn a rhesins! 

Dw i’n hoffi cael mêl efo caws neu 

dw i’n hoffi rhoi mêl ar fy uwd hefyd. 

Geiriau 


crempog – pancake

Pa fath o fêl dach chi’n 

cynhyrchu? 

Dan ni’n gwneud mêl pur a naturiol. Does dim 

byd wedi’i ychwanegu a dim byd wedi’i dynnu 

allan. 

Wnaethon ni ddechrau cynhyrchu gwahanol 

fathau o fêl, fel diliau mêl, mêl organig a mêl 

Manuka. Mae blas ac arogl pob un yn wahanol. 

Hilltop oedd y cwmni cynta i ddechrau 

gwerthu mêl masnach deg ac organig. 

R[an dach chi wedi dechrau 

cynhyrchu surop masarn. Pam? 

Ro’n i wastad isio arallgyfeirio. Roedd o jest yn 

fater o benderfynu ar yr amser iawn i wneud 

hynny. Dydy’r broses o wneud surop masarn 

ddim mor wahanol i wneud mêl. Mae’r blas, 

y lliw a’r arogl yn newid o dymor i dymor. 

Mae galw mawr am y mêl a’r surop masarn 

yn ystod y pandemig. Mae pobl isio rhywbeth 

naturiol, dw i’n credu, ac maen nhw isio prynu 

cynnyrch o Gymru. 

Cynhwysion 

100g o flawd plaen 

2 wy mawr 

300ml o lefrith 

1 llwy fwrdd o olew cnau coco 

Mêl neu surop masarn 

Geiriau 

blawd – flour 

llefrith = llaeth 

– milk 

olew cnau coco 

– coconut oil 


surop masarn – 

maple syrup 

Rysáit 

Crempogau perffaith 

popeth – 

everything 

cytew – batter 

llyfn – smooth 

gadael – (to) 

leave 

gwres canolig – 

medium heat 

Dull 

1. Rhowch bopeth ond yr 

olew cnau coco a’r mêl 

mewn powlen a’u chwisgio 

nhw’n gytew llyfn. 

2. Os oes amser, gadewch y 

cytew am tua hanner awr. 

3. Ffriwch y crempogau, dros 

wres canolig, mewn olew 

cnau coco. 

4. Rhowch fêl neu surop 

masarn dros y crempogau. 

Geiriau 

diliau mêl – honeycomb 

masnach deg – fair trade 

arallgyfeirio – (to) diversify 

Os dach chi isio gweld mwy am Hilltop, 

ewch i’w gwefan nhw: lovehilltop.com 

Dach chi’n 

gwybod? 

Mae mwy nag un enw am 

grempog yn Gymraeg. 

Gair y Gogledd ydy “crempog”. 

Mewn rhai ardaloedd yn y De, 

mae pobl yn dweud “pancws”. 

Mewn rhai ardaloedd, yr enw 

ydy “ffroes”. 

Yr hen enw yn y De-ddwyrain 

ydy “cramwyth”. 

Pa un ydy’ch hoff enw chi? 

Geiriau 

crempog – pancake 

rhai – some 

ardal,-oedd – area,-s 

un deg tri 13

Dros y Byd 

Mae Tiffany Argumedo 

yn dod o’r Unol Daleithiau. 

Mae hi’n astudio ym 

Mhrifysgol Aberystwyth ac 

mae hi’n dysgu Cymraeg ... 

O ble dych chi’n dod yn 

wreiddiol? 

Dw i’n dod o Palmdale, yn Ne 

Califfornia, yn yr Unol Daleithiau. 

Mae’r ddinas tuag awr a hanner o 

Los Angeles, ond dw i’n byw yn 

Aberystwyth nawr. 

Pam dych chi yng 

Nghymru nawr? 

Tua phum mlynedd yn ôl, wnes 

i ddod i Gymru i gystadlu yn yr 

Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol 

yn Llangollen gyda chôr. Dw i 

wedi dod yn ôl i Gymru sawl 

gwaith ers hynny. Ro’n i’n drist 

iawn ar ôl gadael, felly wnes i 

benderfynu gwneud gradd Meistr 

mewn Astudiaethau Gwybodaeth 

a Llyfrgellyddiaeth ym Mhrifysgol 

Aberystwyth! 

Pam dych chi’n dysgu 

Cymraeg? 

Wnes i ddechrau dysgu Cymraeg 

pan o’n i yn yr Unol Daleithiau. 

Ar ôl symud i Gymru, wnes i 

weld hysbyseb yn gofyn am bobl 

i ddysgu Cymraeg yn y cynllun 

“Byddwch yn Un o’r Miliwn”. 

Dyn ni’n sgwrsio gyda phobl leol i 

ymarfer ein Cymraeg. Medi ydy fy 

nhiwtor i ac mae hi’n lot o hwyl! 

Beth ydy’ch hoff lefydd 

yn yr Unol Daleithiau? 

Dw i’n hoffi New Orleans. Mae’r 

bwyd yn anhygoel, mae’r bobl 

yn gyfeillgar ac mae’r ddinas yn 

ddiddorol iawn. Dw i’n gobeithio 

mynd i Massachusetts nesa achos 

mae fy ffrind gorau i’n byw yno ac 

mae gen i ddiddordeb yn hanes y 

dalaith. 

Pa fath o fwyd dych 

chi’n bwyta yno? 

Yng Nghaliffornia, mae llawer o 

ddewis o fwydydd. Dw i’n caru 

Pho a bwyd Indiaidd. Mae fy 

rhieni i’n dod o Costa Rica ac 

El Salvador felly mae bwydydd 

Sbaenaidd yn bwysig yn fy mywyd. 

Un o fy hoff lefydd ydy bwyty 

Y Sunday Night Singers yn Eisteddfod Llangollen, 2016 - cystadleuaeth canu gwerin 

bach mewn garej lle maen nhw’n 

gwneud tacos Mecsicanaidd. 

Beth dych chi’n hoffi 

wneud yn eich amser 

sbâr? 

Dw i wrth fy modd yn cerdded, 

yn enwedig yn y glaw! Dw i’n 

mwynhau darllen a chanu opera 

hefyd. Cerddoriaeth oedd fy 

ngradd gynta. 

Beth dych chi’n hoffi am 

Gymru? 

I fi, mae Cymru yn berffaith. Dw i 

wastad wedi mwynhau’r glaw ond 

dw i hefyd yn gwerthfawrogi’r 

heulwen. Yng Nghaliffornia, mae’r 

gwres a’r haul yn ormod weithiau, 

felly mae Cymru wedi gwneud 

i fi werthfawrogi pob math o 

dywydd. Dw i’n hoffi bod pobl 

leol mor barod i gael sgwrs hefyd! 

Beth ydy’r cynllun 

“Byddwch yn un o’r 

miliwn”? 

Mae’r cynllun “Byddwch yn un 

o’r miliwn” yn rhoi cyfle i bobl 

Hoff fwyd cartref Tiffany - Holle Carne 

- bwyd o Costa Rica 

ddysgu Cymraeg er mwyn helpu 

yn yr Eisteddfod Genedlaethol. 

Geiriau 

gradd – degree 

cynllun – scheme 

cyfeillgar – friendly 

talaith – state 

yn enwedig – especially 

gwerthfawrogi – (to) appreciate 

mor barod – so ready 

cyfle – opportunity 

Dyma Tiffany 

Mae Tiffany Argumedo yn dod 

o Dde Califfornia yn yr Unol 

Daleithiau. 

Mae hi’n astudio ym 

Mhrifysgol Aberystwyth ac 

mae hi’n dysgu Cymraeg. 

Mae hi’n hoffi New Orleans 

yn fawr. Mae hi’n hoffi’r bwyd, 

y bobl a’r ddinas. 

Mae Cymru yn berffaith i 

Tiffany achos mae hi’n mwynhau 

cerdded yn y glaw! 

Geiriau 

Yr Unol Daleithiau – the United States 

astudio – (to) study 

dinas – city 

perffaith – perfect 

14 

un deg pedwar

Canhwyllau 

Mair 

Natur 

gyda Bethan 

Wyn Jones 

Mae Bethan yn edrych ar flodau 

o’r enw canhwyllau Mair – maen nhw’n 

tyfu ar ddechrau’r gwanwyn... 

Enw arall ar y saffrwn 

neu’r crocws ydy 

canhwyllau Mair. 

Dyna enw hyfryd! Mae’r 

blodau’n edrych fel 

canhwyllau bach. 

Ar Ynys Creta, tua 

phedair mil o flynyddoedd 

yn ôl, roedd y Minoaid 

yn tyfu canhwyllau Mair. 

Dyna ble roedd y blodyn 

yn tyfu’n wyllt gynta, mae’n 

debyg. Roedden nhw’n tyfu 

mewn gerddi hefyd. 

Piws neu oren ydy 

blodau canhwyllau Mair 

yn ein gerddi ni. Mae’r 

tri stigma a thair colofn 

yn amlwg iawn – maen 

nhw’n gwthio allan o 

ganol y blodyn ac yn lliw 

oren-goch cyfoethog iawn. 

Mae ’na ffresgo enwog 

Merch ifanc yn casglu saffrwn, 

1500 CC 

iawn o balas Knossus ar 

Ynys Creta, o gyfnod y 

Minoaid. Mae’r ffresgo’n 

dangos merched yn casglu’r 

stigmâu o’r saffrwn ac yn 

eu rhoi nhw i dduwies. 

Enw’r ffresgo ydy ‘Y 

Casglwyr Saffrwn’. 

Dan ni’n defnyddio 

stigma’r blodau i wneud 

sbeis saffrwn a dyma’r 

sbeis druta yn y byd! 

Mae angen tua 150,000 

o flodau i gynhyrchu 

cilogram o saffrwn! 

Wrth roi saffrwn mewn 

d[r, mae’r d[r yn troi’n 

lliw oren-felyn llachar 

– felly roedd hi’n bosib 

defnyddio’r blodau i roi 

lliw i wisgoedd merched 

pwysig hefyd. 

Yn yr Iliad, mae Homer yn 

cyfeirio at y krokos, ond 

saffrwn ydy enw’r sbeis 

erbyn heddiw – mae’r enw yn 

dod, mae’n debyg, o’r Arabeg 

za’fran, sef bod yn felyn. 

Os dach chi’n tyfu’r blodyn 

yma mewn gardd, mae 

rhai’n credu ei fod o’n denu 

cariad. Mae o’n blanhigyn 

affrodisaidd, medden nhw, ac 

roedd Zeus, yn ôl pob sôn, 

yn cysgu ar wely o saffrwn. 

Llun: Steven Jackson Photography, CC BY 2.0 

Geiriau 

Geiriau 

cannwyll, canhwyllau – 

candle,-s 

tyfu – (to) grow 

Ynys Creta – the Isle of 

Crete 

colofn – column 

amlwg – obvious 

cyfnod – period 

duwies – goddess 


wrth roi ... – as ... is / was 

put 

Roedd Rhufeiniaid cyfoethog 

yn rhoi stigmâu’r saffrwn ar 

eu gwely priodas. Mewn sawl 

gwlad, melyn ydy fêl neu 

benwisg priodasferch. 

Ond wyddoch chi be’? 

Dim ots sut maen nhw’n 

cael eu defnyddio heddiw, 

neu yn y gorffennol, beth 

dw i’n hoffi ydy gweld y 

blodau’n brigo drwy’r lawnt 

ar ddechrau’r gwanwyn 

– ac mae’n well gen i’r enw 

canhwyllau Mair na’r un 

enw arall. 

yn ôl pob sôn – apparently 

fêl – veil 

penwisg – headdress 

Wyddoch chi be’? – You know what? 

brigo – (to) sprout, branch 

Canhwyllau Mair 

Dach chi’n hoffi gweld crocws, neu 

saffrwn, yn tyfu ar y lawnt ar ddechrau’r 

gwanwyn? 

Enw arall ar y blodau ydy canhwyllau 

Mair. Mae Bethan yn hoffi’r enw. 

Mae’n enw da achos mae’r blodau’n 

edrych fel canhwyllau bach piws neu oren. 

Mae sbeis o’r enw saffrwn yn dod o 

stigma’r blodau. Mae’n troi bwyd yn lliw 

oren-felyn llachar a dyma’r sbeis druta yn 

y byd. 

Mae’n debyg bod pobl yn defnyddio 

saffrwn ym Mesopotamia, dros 5,000 o 

flynyddoedd yn ôl. Mae pobl yn tyfu ac yn 

defnyddio saffrwn o Sbaen i India erbyn 

hyn. 

Un peth arall – mae rhai pobl yn dweud: 

mae tyfu’r blodyn yn yr ardd yn denu 

cariad. 

Geiriau 

cannwyll, canhwyllau – candle,-s 

tyfu – (to) grow 

llachar – bright 

druta – most expensive 

mae’n debyg bod – apparently 

erbyn hyn – by now 

denu – (to) attract 

un deg pump 

15

ar y bocs 

Mae Steve Backshall, yr anturiaethwr a’r cyflwynydd, yn dechrau dysgu Cymraeg. 

Mae o’n dysgu yn y gyfres newydd o Iaith ar Daith ar S4C... 

Steve Backshall 

ar antur i ddysgu 

Cymraeg 

Dych chi wedi gweld Steve Backshall 

ar y teledu? 

Fel arfer, mae o’n teithio o 

gwmpas y byd, yn ffilmio anifeiliaid gwyllt – 

a pheryglus – ar gyfer rhaglenni fel Deadly 

60 a Blue Planet Live. 

Ond r[an, mae o wedi dod i Gymru – ac 

mae o isio dysgu Cymraeg. Mae o’n un o 

chwe seleb yn y gyfres newydd o Iaith ar 

Daith ar S4C. 

Mae gynno fo ddau reswm dros ddysgu 

Cymraeg: 

• Roedd o’n arfer dod i Gymru ar wyliau 

pan oedd o’n blentyn. 

• Mae o wedi derbyn swydd fel 

darlithydd gwadd ym Mhrifysgol 

Bangor ac mae o isio medru siarad 

Cymraeg efo’r myfyrwyr. 

Bydd o’n cael help i ddysgu’r iaith gan Iolo 

Williams, y naturiaethwr a’r cyflwynydd 

teledu a radio. Mae o’n enwog am raglenni 

natur Cymraeg ac am fod ar raglenni fel 

Spring Watch ac Autumn Watch. 

Yma, mae Steve Backshall yn ateb 

cwestiynau lingo newydd am ei antur 

ddiweddara... 

Lluniau: S4C 

Geiriau 

antur – adventure 

anturiaethwr – adventurer 

cyflwynydd – presenter 

darlithydd gwadd – guest lecturer 

isio = isie – (to) want 

medru = gallu – (to) be able to 

16 un deg chwech

Steve, beth ydy’ch atgofion 

chi o Gymru? 

Dw i wedi bod wrth fy modd efo Cymru ers 

pan o’n i’n fachgen ifanc iawn. Mae naws wyllt 

yn perthyn i Gymru. Mae gan Gymru hanes, 

bywyd gwyllt ac arfordir anhygoel. 

Pan o’n i’n ifanc, dw i’n cofio fy rhieni yn 

pacio’r car ac yn gyrru’n syth i’r Cymoedd a 

Bannau Brycheiniog neu i Eryri. Mae llawer o 

fy atgofion i fel plentyn yn dod o’r nosweithiau 

yna yng Nghymru, mewn pabell, gyda lefel y 

d[r yn codi’n uwch na’r llawr a ninnau’n nofio i 

ffwrdd ar ein airbeds! 

Pam dych chi wedi 

penderfynu dysgu Cymraeg? 

Pan dw i’n ymweld â gwledydd eraill, dw i bob 

tro yn astudio’r iaith. Mae Cymru wedi bod yn 

rhan fawr iawn o fy mywyd i ond dw i ddim yn 

siarad yr un gair o Gymraeg. Dydy hyn ddim yn 

iawn ac felly, dyma fy nghyfle i wneud yn iawn 

am hyn. 

R[an, dw i wedi derbyn swydd fel darlithydd 

gwadd ym Mhrifysgol Bangor ac mae gen i hyd 

yn oed fwy o resymau dros ddysgu’r iaith. Dw 

i’n meddwl bod yr amser wedi dod i mi fedru 

siarad â fy myfyrwyr yn iaith ardal Bangor. 

Mae Iolo Williams yn eich helpu 

chi i ddysgu’r iaith. Beth ydy’r her 

gynta dach chi’n gwneud? 

Yr her gynta oedd dod i wybod yr enwau 

Cymraeg ar adar gwyllt yn ardal Llyn Fyrnwy. 

Ro’n i wrth fy modd efo’r enwau fel cnocell y 

coed, titw penddu a ji-binc. 

Yn un o’r tasgau eraill, roedd rhaid i mi 

ddysgu Iolo i gan[io – yn Gymraeg – ym Mhlas 

y Brenin, Capel Curig. 

Dw i’n caru Cymru hyd yn oed yn fwy 

r[an. Dw i’n deall Cymru tipyn bach yn 

well r[an. Dw i wrth fy modd yn siarad 

Cymraeg a dw i wrth fy modd efo 

geiriau Cymraeg. Mae’r iaith yn 

ddiddorol ac yn hardd iawn. 

Geiriau 

naturiaethwr – naturalist 

atgof,-ion – memory, 

memories 

naws wyllt – a wild 

feeling 

perthyn i – (to) belong to 

yr un gair – a single word 

gwneud yn iawn am – 

(to) make up for 

cnocell y coed – 

woodpecker 

titw penddu – coal tit 

ji-binc – chaffinch 

Dyma Steve Backshall 

Pwy ydy Steve Backshall? 

Mae o’n anturiaethwr ac mae o’n 

gyflwynydd teledu. 

Beth mae o’n cyflwyno ar y 

teledu? 

Fel arfer, mae o’n cyflwyno rhaglenni fel 

Deadly 60 a Blue Planet Live. 

Ar y rhaglenni yma, mae o’n cael 

anturiaethau mawr. Mae o’n chwilio am 

anifeiliaid peryglus ac yn nofio efo siarcod, 

er enghraifft. 

O ble mae o’n dod? 

Mae o’n dod o Bagshott yn Surrey yn 

wreiddiol. 

Beth mae Steve Backshall yn 

wneud yng Nghymru? 

Mae o’n dysgu Cymraeg – yn y gyfres Iaith 

ar Daith ar S4C. 

Pam mae o isio dysgu Cymraeg? 

Roedd o’n dod i Gymru ar wyliau pan oedd 

o’n blentyn. 

Mae o wedi cael swydd fel darlithydd 

gwadd ym Mhrifysgol Bangor ac mae o isio 

siarad Cymraeg efo’r myfyrwyr. 

Ydy o’n siarad iaith arall? 

Ydy. Mae o’n siarad Japanaeg a Sbaeneg. 

Pan mae o’n mynd i wlad newydd, mae 

o’n dysgu am yr iaith. R[an, mae o’n dod i 

Gymru ...felly, mae o’n dysgu’r iaith. 

Pwy sy’n helpu Steve i ddysgu 

Cymraeg? 

Mae Iolo Williams yn helpu 

Steve efo’r iaith. Mae Iolo yn 

naturiaethwr a chyflwynydd 

teledu. Mae o’n helpu Steve 

i ddysgu enwau adar. Mae’r 

ddau’n hoffi byd natur. 

Mae’r bobl ar Iaith ar Daith yn 

wynebu sialensiau. Beth ydy 

sialensiau Steve? 

Mae’r sialensiau’n siwtio Steve ac Iolo. Mae 

Steve yn dysgu enwau Cymraeg am adar yn 

ardal Llyn Fyrnwy, ardal Iolo Williams. Yna, 

mae o’n dysgu Iolo i gan[io yn Gymraeg – 

heb siarad Saesneg! 

Beth mae Iolo Williams yn dweud 

am Steve? 

“Mae o wedi dysgu’n gyflym! Dim ond 

ers mis mae o’n dysgu ac mae ei eirfa’n 

anhygoel.” 

Beth mae Steve Backshall yn 

dweud? 

“Dw i’n caru Cymru hyd yn oed yn fwy r[an!” 

Geiriau 

anturiaethwr – 

adventurer 

cyflwynydd – 

presenter 

cyflwyno – (to) 

present 

anturiaeth,-au – 

adventure,-s 

peryglus – 

dangerous 

er enghraifft – for 

example 

wedi cael – has had 

swydd – job 

felly – so, therefore 

naturiaethwr – 

naturalist 

ardal – area 

sialens,-iau – 

challenge,-s 

dim ond ers mis 

– it’s only a month 

since 

anhygoel – incredible 

hyd yn oed – even 

r[an = nawr – now 

Iaith ar Daith, 

Nos Sul, Mawrth 7, 8yh, S4C 

Is-deitlau Saesneg 

un deg saith 

17

Cymru annibynnol? 

Mae YesCymru isie Cymru annibynnol ac mae llawer o bobl yn ymuno â’r mudiad... 

Mudiad ydy YesCymru ac maen nhw 

isie annibyniaeth i Gymru. Ers y 

Covid, mae llawer mwy o bobl yn 

ymuno â’r mudiad. Flwyddyn yn ôl, roedd gan 

y mudiad tua 2,000 o aelodau, nawr mae gan 

y mudiad 17,000. 

Dyma rai o’r rhesymau tymor byr am hynny: 

• Sut mae Cymru a Lloegr yn delio gyda’r 

pandemig. 

• Mae pobl yn poeni am effaith Brexit. 

• Os ydy’r Alban yn cael annibyniaeth 

ac Iwerddon yn uno, bydd Cymru ar 

drugaredd Lloegr. 

• Mae Llywodraeth San Steffan yn 

cymryd rhai pwerau’n ôl o Gymru. 

Siôn Jobbins – Rali YesCymru, Caerdydd 2019 

Beth dych chi’n feddwl? 

Geiriau 

annibynnol – independent 

ymuno â – (to) join 

mudiad – movement 

tymor byr – short-term 

uno – (to) join 

ar drugaredd – at the mercy of 

YesCymru 

Mudiad ydy YesCymru. 

Mae YesCymru isie annibyniaeth i 

Gymru. 

Y llynedd, roedd 2,000 o bobl yn y 

mudiad. 

Eleni, mae 17,000 o bobl yn y mudiad. 

Mae Plaid Cymru a’r Blaid Werdd yn 

cefnogi annibyniaeth ac mae un pôl piniwn 

yn dangos: mae 33% o bobl yn cefnogi 

annibyniaeth i Gymru. 

Ond, ar yr ochr arall, mae rhai pobl yn 

dweud: “Dyn ni ddim isie Senedd Cymru.” 

Geiriau 

mudiad – 

movement 

annibyniaeth – 

independence 

y llynedd – last 

year 

eleni – this year 

annibyniaeth – 

independence 

cefnogi – (to) 

support 

pôl piniwn – 

opinion poll 

yr ochr arall – the 

other side 

Holi’r Cadeirydd 

Siôn Jobbins ydy Cadeirydd 

YesCymru. Dydy YesCymru 

ddim yn perthyn i un blaid a 

dydyn nhw ddim yn dweud, 

“Dyn ni ar y chwith” neu 

“Dyn ni ar y dde.” Nod y 

mudiad ydy cael annibyniaeth i 

ddechrau. 

Yma, mae Siôn Jobbins yn 

ateb rhai cwestiynau... 

Pam dych chi isie 

Cymru annibynnol? 

Dyn ni’n credu bydd Cymru 

yn gwneud gwell job o reoli’r 

wlad na San Steffan. Bydd 

economi a chymdeithas 

Cymru yn well. 

Dyn ni isie cael llywodraeth 

dyn ni’n pleidleisio drosti bob 

tro – dydy Cymru erioed wedi 

pleidleisio dros lywodraeth 

Dorïaidd. 

Oes gennych chi 

enghraifft o hyn? 

Yn y 1960au, roedd GNP (holl 

gynnyrch economaidd) Cymru 

ddwy waith GNP Iwerddon. 

Heddiw, mae GNP Iwerddon 

bedair gwaith yn fwy na 

Chymru. 

Mae economi Prydain 

wedi cael ei lywio tuag at 

dde-ddwyrain Lloegr. Fydd 

cymunedau Cymru byth yn 

flaenoriaeth i San Steffan. 

Does gan Senedd Cymru ddim 

grym i wneud y newidiadau 

mawr sy eu hangen. 

Gydag annibyniaeth, bydden 

ni’n gallu amrywio trethi, 

benthyg arian, buddsoddi, 

cynhyrchu arian ein hunain, 

gyda banc canolog. Does gan 

Lywodraeth Cymru mo’r 

pwerau llawn i allu gwneud 

gwir wahaniaeth. 

Yn ystod y pandemig, 

sut byddai Cymru 

annibynnol wedi 

gwneud pethau’n 

wahanol? 

Roedd y firebreak ym mis 

Hydref a Thachwedd yn 

rhy fyr ond doedd gan 

Lywodraeth Cymru mo’r 

YesCymru, Gorffennaf 2019 

arian i dalu busnesau i gau am 

gyfnod hir. Llywodraeth San 

Steffan sy â’r arian i dalu am 

hynny. 

Bydden ni wedi gallu cau’r 

ffiniau’n well. Bydden ni wedi 

gallu cael ffyrlo pan oedden 

ni isie ffyrlo a chael rheolaeth 

dros brynu offer diogelwch. 

Geiriau 

nod – aim 

pleidleisio – (to) vote 

llywio – (to) steer 

blaenoriaeth – priority 

grym – power 

amrywio – (to) vary 

treth,-i – tax,-es 

buddsoddi – (to) invest 

ffin,-iau – border,-s 

Llun: Llywelyn2000, CC BY-SA 4.0 

18 

un deg wyth

Cofiwch – un llythyren 

ydy ll a ch. 

Mae rhai o’r atebion yn y rhifyn yma o lingo newydd. 

1 2 3 4 5 

6 

7 8 

9 10 

11 12 

13 14 

15 

16 17 18 

19 20 

21 22 

Mae’r atebion ar y gwaelod. 

Ar draws 

1. Pili-_ _ _ _ - glöyn byw. (4) 

3. Dyn o’n gwlad ni. (5) 

6. Nid nhw. (2) 

7. Mae dafad neu fuwch 

yn _ _ _ _ yn y cae 

– gair arall am “fwyta”. (4) 

8. Anifail – ar hwn aeth 

Iesu i Jerwsalem. (5) 

9. Yn debyg i. (3) 

11. Amserlen yn dweud pwy 

sy’n gwneud beth, 

a phryd. (4) 

13. Mae hon yn dodwy. (3) 

14. Awel ysgafn, o awyr iach 

efallai. (3) 

15. Mae Hilltop yn gwerthu 

hwn. (3) 

16. S[n sy’n dychryn. (2) 

18. Afon Machynlleth. (4) 

20. Dod â dau beth at ei 

gilydd. (3) 

21. Codi gwydrau a 

dymuno _ _ _ _ _ da 

– llwncdestun! (5) 

22. Dych chi’n yfed hon. (4) 

I lawr 

1. Dych chi’n ysgrifennu ar 

hwn. (5) 

2. Creadur – mae Steve Backshall 

wedi gweld 60 peryglus! (7) 

4. Enw arall ar Chwefror 

– mae’n dweud beth ydy ei 

faint! (3, 3) 

5. Mae hwn yn prancio yn y 

gwanwyn. (3) 

10. Braster – ar gyfer coginio. (4) 

12. Dwynwen ydy santes hyn. (6) 

15. S[n buwch. (2) 

16. “Siwan dorrodd y ffenest nid 

fi – ei _ _ _ hi ydy e!” (3) 

17. Dweud dim, methu siarad. (3) 

18. Gadael a chyrraedd – mynd 

a _ _ _. (3) 

19. I + eich (yn fyr!) (1’1) 

Geiriau 

dodwy – (to) lay (an egg) 

llwncdestun – toast 

(celebratory) 

Daw haul 

ar fryn 

Dych chi’n teimlo’n 

ddiflas yn y pandemig 

yma? 

Peidiwch â phoeni! 

Dyma idiom gan Mumph 

i godi’ch calon chi... 

Os dych chi ar ynys bell 

ac yn methu gadael, 

mae’r idiom yn help i 

chi hefyd. Mae’n dweud 

bod haul (neu long!) ar y 

ffordd ... mae pethau’n 

mynd i wella! 

Geiriau 

daw – will come 

codi’ch calon chi – (to) raise 

your spirits 

ynys bell – faraway island 

methu – (to) be unable 

gadael – (to) leave 

gwella – (to) improve 

Atebion 

Ar Draws: 1. Pala; 3. Cymro; 6. Ni; 7. Pori; 8. Asyn; 9. Fel; 11. Rota; 

13. Iâr; 14. Chwa; 15. Mêl; 16. Bw; 18. Dyfi; 20. Uno; 21. Iechyd; 22. Diod. 

I Lawr: 1. Papur; 2. Anifail; 4. Mis bach; 5. Oen; 10. Lard; 

12. Cariad; 15. Mw; 16. Bai; 17. Mud; 18. Dod; 19. I’ch. 

un deg naw 

19

£4.99 

Llyfrau arbennig i 

ddysgwyr Cyrmaeg! 

Lefel Mynediad 

£7.99 £6.95 £4.99 

Lefel Sylfaen 

£5.99 

Dewis mawr o lyfrau i 

ddysgwyr Cymraeg ar 

bob lefel. 

Am restr gyflawn, ewch i: 

www.ylolfa.com/dysgwyr 

A wide range of books 

for Welsh learners at 

every level. 

For a full list, go to: 

www.ylolfa.com/learners 

Llyfrau dros Gymru 

Oes plant bach yn eich teulu chi? 

Ydyn nhw’n siarad Cymraeg? 

Ydyn nhw’n blino bod gartref? 

Dyma’r ateb perffaith... 

Rhifyn Chwefror o 

WCW a’i ffrindiau 

CHWEFROR 2021 

Rhif 287 

Cylchgrawn i blant Cymru 

a’i ffrindiau 

Posau, 

straeon, 

jôcs 

a hwyl! 

£2.50 

Storïau i’w darllen... 

Posau i’w gwneud... 

Jôcs er mwyn chwerthin... 

A chystadleuaeth fawr. 

Mae tudalennau i helpu 

oedolion sy’n dysgu 

Cymraeg hefyd – fersiwn 

Saesneg o’r cylchgrawn 

i gyd. 

Dych chi’n gallu 

prynu WCW yn y siop, 

neu tros y We 

GOLWG LTD 

DECEMBER/JAN ISSUE 

100%MAG -0.40BWR 

GOLWG LTD 

FEBRUARY ISSUE 

100%MAG -0.40BWR 

£2.50 yn y siopau neu 

tanysgrifiwch dros y we 

a’i dderbyn yn syth i 

garreg y drws. 

GOLWG LTD 

MARCH/APRIL ISSUE 

100%MAG -0.40BWR 

https://360.cymru/tanysgrifio/wcw/ 

ISSN 1369-6149 

ISSN 1369-6149 

12 

ISSN 1369-6149 

cyhoeddiad 

02 

03 

9 771369 614054 

9 771369 614061 

9 771369 614054 

GOLWG LTD 

MAY ISSUE 

100%MAG -0.40BWR 

GOLWG LTD 

JULY/AUGUST ISSUE 

100%MAG -0.40BWR 

GOLWG LTD 

JUNE ISSUE 

100%MAG -0.40BWR 

ISSN 1369-6149 

ISSN 1369-6149 

05 

ISSN 1369-6149 

06 

07 

9 771369 614061 

9 771369 614061 

9 771369 614054 

GOLWG LTD 

MED ISSUE 

100%MAG -0.40BWR 

GOLWG LTD 

OCTOBER ISSUE 

100%MAG -0.40BWR 

GOLWG LTD 

NOVEMBER ISSUE 

100%MAG -0.40BWR 

ISSN 1369-6149 

ISSN 1369-6149 

09 

ISSN 1369-6149 

10 

11 

9 771369 614061 

9 771369 614061 

9 771369 614061

Lingo Newydd Chwefror - Mawrth 2021

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?