Traduire

TRADUIRE… INTERPRÉTER
Il suffit de lire la traduction de quelques passages de Les mots "Kalémat" en
persan, successivement dans H. Djavahertchi et A.DJ.Aalam, la première et la
dernière traductions, pour mesurer l'intervalle qui sépare l'ancienne traduction de
l'œuvre de celle actuelle :
En Alsace, aux environs de 1850, un instituteur accablé d'enfants consentit à se
faire épicier. Ce défroqué voulut une compensation : puisqu'il renonçait à former
les esprits, un de ses fils formerait les âmes ; il y aurait un pasteur dans la
famille, ce serait Charles. Charles se déroba, préféra courir les routes sur la
trace d'une écuyère. On retourna son portrait contre le mur et fit défense de
prononcer son nom 1 .
جواھرچی:‏
در سال در ايالت ‏«آلزاس»‏ آموزگاری زندگی ميکرد که ساليان دراز عمر خود را صرف تعليم
و تربيت اطفال کرده بود.‏ سرانجام ضعف پيری و ناتوانی وی را ناگزير ساخت که بمنظور امرار معاش
و گذراندن زندگی تغيير شغل دھد لذا در صدد برآمد که دکه عطاری افتتاح کند.‏
با اينحال گاه و بيگاه که بفکر فرو ميرفت با خود چنين ميگفت«‏ حال که ردای معلمی را از پيکر خويش
دور می کنم بھتر انست که يکی از فرزندان من خرقه کشيشان را بر تن داشته باشد و روشنايی بخش
دلھای تيره و تار گردد تا بدين روش چراغ فضيلت و دانش ھمچنان روشنگر کاشانهٌ‏ من باشد.‏
‏«شارل»‏ فرزند بزرگ آموزگار عليرغم آرزوی پدر دلباخته رقاصه سيرک شد و در ھوای معشوق
گريزپا رھسپر و آواره بيابانھا گشت.‏ رفتار ناشايسته وی عکس العملی ناگوار در خانوادھاش بوجود
اورد.‏ حلت تصوير وارونه و نامبھمی را بخود گرفت که بديواری اويخته باشند.‏ نام وی بناچار از زبانھا
افتاد و بکلی منفور و مطرود گشت.‏
اعلم:‏
در آلزاس،‏ دور و برِ‏ سالِ◌ِ‏ 1850، آموزگاری از فشار بار عيال مندیِ‏ رضا داد خواربار فروش شود.‏
ولی او در عوض رھا کردن آموزگاری خواھان جبرانی بود : چون از تربيت کردن ذھنھا دست ميکشيد،‏
می بايست يکی از پسرھاش روح ھا را تربيت کند؛ می بايست کشيشی در خانواده باشد و او شارل خواھد
بود.‏ شارل گريخت،‏ ترجيح داد بيفتد به دنبال يک دختر سوارکار سيرک.‏ تصويرش را رو به ديوار بر
گرداندند و قدغن شد نامش برده شود
«
3
2
1850
«.
En théorie bien sûr une traduction doit refléter l'original aussi fidèlement que
possible. En pratique cependant, les opinions divergent sur ce que l'on doit
comprendre par "fidèlement". Les défenseurs de la forme y voient en priorité le
style, le choix des mots, les tournures, la construction grammaticale etc. d'un texte et
réclament que ces points soient reflétés avec soin dans la traduction.
Ce qui frappe le plus lorsque l'on feuillette la première traduction qui est
antérieure à notre époque, c'est le peu de souci de l'exactitude rigoureuse. Il semble
qu'aux yeux de ce traducteur, la parfaite conformité entre l'œuvre et la traduction ne
soit pas la principale affaire.
A la vérité, il forçait un peu sur le sublime : c'était un homme du xixe siècle qui se
prenait, comme tant d'autres, comme Victor Hugo lui-même, pour Victor Hugo. Je
tiens ce bel homme à barbe de fleuve, toujours entre deux coups de théâtre,
comme l'alcoolique entre deux vins, pour la victime de deux techniques
récemment découvertes : l'art du photographe et l'art d'être grand-père 4 .
جواھرچی
برتری بيش از حد را درخود حفظ ميکرد،‏ او انسان قرن نوزدھم و ھمانند معاصرين خود بود.‏ ھمانند ويکتور ھوگو
که خود را تنھا فردی می ديد که در اين دنيا بنام ھوگو وجود داشته باشد.‏
او با ريش انبوه و مواج خود کيفيت تغيير ناگھانی صحنه ھای تآتر و حالت مستان را در لحظات کوتاه دو باده پيمايی
داشت.‏
»
»
:
»
1 Sartre, Jean Paul. (1972), Les Mots, Folio, Version numérisée, p.1.
2 Djavahertchi, H. (1972), Kalémat, Tehéran, Éditions Kaveh, p.1-2.
3 Aalam, A. Dj. (2009), Kalémat, Téhéran, Éditions Niloufar, p. 11.
4 .Sartre, Jean Paul. (1972), op.cit., p.19
230