10.07.2015 Views

Philippe le Chancelier et son oeuvre : étude sur l'élaboration d'une ...

Philippe le Chancelier et son oeuvre : étude sur l'élaboration d'une ...

Philippe le Chancelier et son oeuvre : étude sur l'élaboration d'une ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

où <strong>Philippe</strong> compose ses conduits, montre l’actualité de c<strong>et</strong>te préoccupation au début duXIII e sièc<strong>le</strong>. L’idéal moral du rej<strong>et</strong> du monde <strong>et</strong> de ses péchés fait partie intégrante ducombat contre <strong>le</strong>s vices mené par <strong>le</strong>s intel<strong>le</strong>ctuels. L’enseignement moral des fidè<strong>le</strong>s, lalutte contre l’hérésie <strong>son</strong>t <strong>le</strong>s enjeux majeurs qui participent de l’affirmation d’unpouvoir séculier actif <strong>et</strong> puissant.Comparées à cela, <strong>le</strong>s proportions des conduits <strong>son</strong>t très réduites. En revanche,la mise en musique <strong>et</strong> <strong>le</strong>s caractéristiques du conductus font de c<strong>et</strong>te production uneproposition intéressante pour enrichir la diffusion de ce thème porteur <strong>et</strong> peut être pouraméliorer ou du moins chercher d’autres voies pour as<strong>sur</strong>er <strong>son</strong> efficacité dans la grandeentreprise de moralisation de la société médiéva<strong>le</strong>. En tant que prédicateur, <strong>Philippe</strong> <strong>le</strong><strong>Chancelier</strong> défend l’adoption de ce mépris comme un moyen de résister aux tentationsdu monde. Dans l’un de ses sermons modè<strong>le</strong>s, il dit clairement :« Mundo debemus contemptum. Quia enim bona eius mutabilia sunt <strong>et</strong> transitoria, nonpermanent : quia vana sunt: non satiant nec imp<strong>le</strong>nt nec substentant. quia mundana nec soluuntfelicitatem quam spondent : <strong>et</strong> ideo vilia <strong>et</strong> abiicienda. Quis enim credit <strong>et</strong> amat hominemmutabi<strong>le</strong>m <strong>et</strong> vanum <strong>et</strong> cotidie mendacem ? 132 »<strong>Philippe</strong> <strong>le</strong> <strong>Chancelier</strong> affectionne particulièrement ce thème <strong>et</strong> utilisevolontiers <strong>le</strong>s images traditionnel<strong>le</strong>s qui l’expriment dans ses conduits :Tab<strong>le</strong>au 18Le thème du contemptus mundi dans <strong>le</strong>s conduits moraux de <strong>Philippe</strong> <strong>le</strong> <strong>Chancelier</strong>IncipitExemp<strong>le</strong> de vers9 O labilis sortishumane status.11 Homo qui sempermorerisStr.1v.1-4refrainStr.1v.2-3Str.2 v.1Str.2v.6-7O labilis sortis humane status / egreditur ut flosconteritur /<strong>et</strong> labitur homo labori natus. / f<strong>le</strong>nsoritur vivendo moritur.Ha moriens vita luxu sopita /nos inficis fellitiscondita.qui diffluis quotidie / qui scis quod heri fuerisDic homo res instabilisquid te di<strong>le</strong>ctat fragilis / carnis <strong>et</strong> vitae vilitas.132 Sermon IX des Distinctiones super Psalterium, éd. Josse BADE, op. cit. Traduction : « Nous devonsmépriser <strong>le</strong> monde. Car en eff<strong>et</strong> ses biens <strong>son</strong>t changeants <strong>et</strong> transitoires <strong>et</strong> ne restent pas ; car ils <strong>son</strong>tvains ; ils n’apaisent ni ne rassasient ni ne sustentent. Car <strong>le</strong>s mondanités ne dissolvent pas <strong>le</strong> bonheurmais ne <strong>le</strong> garantissent pas ; <strong>et</strong> pour c<strong>et</strong>te rai<strong>son</strong> el<strong>le</strong>s <strong>son</strong>t vi<strong>le</strong>s <strong>et</strong> à rej<strong>et</strong>er. Qui en eff<strong>et</strong> croit <strong>et</strong> aimeun homme changeant <strong>et</strong> vain <strong>et</strong> menteur chaque jour ? »407

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!