Tuarascáil Bhliantúil 2007 - The National Disability Authority

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007ClárRáiteas ón gCathaoirleach 4Réamhrá 7Forbhreathnú – Míchumas in Éirinn 2007 9Tosaíocht straitéiseach 1 13Tacú le gníomhú éifeachtach faoin Straitéis NáisiúntaMíchumaisTosaíocht straitéiseach 2 23Monatóireacht agus athbhreithniú ar an Straitéis NáisiúntaMíchumaisTosaíocht straitéiseach 3 27Ceisteanna a aithint a bhaineann le polasaí agus lecleachtais i leith daoine míchumasaithe agus comhairlea thabhairt fúthuTosaíocht straitéiseach 4 35Treoracha, caighdeáin agus cóid chleachtais a fhorbairtchun go mbeidh seirbhísí agus áiseanna ardchaighdeáinann do dhaoine míchumasaitheTosaíocht straitéiseach 5 39Dícheall a dhéanamh na tosaíochtaí straitéiseacha go léira bhaint amach agus feabhas a chur ar an gcumarsáidRáitisí airgeadais do 2007 45Aguisíní 731. Coistí ÚNM le linn 20072. Foireann ÚNM ar 31 Nollaig 20073. Ionadaíocht ÚNM ar chomhlachtaí seachtracha le linn 20074. Foilseacháin agus aighneachtaí ÚNM le linn 20073

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007RéamhráIs í seo an seachtú tuarascáil bhliantúil ag an Údarás NáisiúntaMíchumais. Sa tuarascáil seo tá cuntas ar dhul chun cinn atá déantai bhfeidhmeanna reachtúla agus gníomhaíocht faoin bPleanStraitéiseach 2007-2008. Aithnítear roinnt dúshlán maidir lemíchumas in Éirinn agus is iad seo a leanas na príomhphointí aéiríonn as na réimsí a bhfuil trácht orthu sa tuarascáil.Chuir ÚNM comhairle neamhspleách údarásach ar ranna agus aráisínteachtaí stáit mar gheall ar an Straitéis Náisiúnta Míchumais achur i grích ins na réimsí mar chumarsáid, fostaíocht, sláinte, cúrsaísóísialta agus iompair. Foilsíodh leabhrán eolais don phobal ar nahábhar chéanna. Laistigh den Straitéis tá reachtaíocht mhíchumais,clár ilbhliantúil infheistíochta do thosaíochtaí seirbhíse agusPleananna Earnála don mhíchumas i sé chinn de ranna stáit.Bhí bonn maith faoi dheachleachtas sa chóras bailiú sonraí agusforbairt eolais mar gheall ar an gcéad tuarascáil reachtúil ó ÚNMar lucht mhíchumais a bheith fostaithe san earnáil phoiblí.Cheap an ÚNM Príomhfeidhmeannach don chéad uair ar anLárionad Foirfeachta i nDearadh Uilíoch (CEUD). Is é seo anPríomhchomhlacht in Éirinn a bhfuil sé de dhualgas orthuprionsabail a chur chun cinn maidir le timpeallacht oiriúnach dochách, beag beann ar aois, ar airde agus ar mhíchumas.De réir taighde atá déanta ag ÚNM tuigtear dúinn go mbionn bacar dhaoine a bhfuil deacrachtai acu ó thaobh meabhairshláinte de,páirt iomlán cothrom a glacadh i sochaí na hÉireann. Chuireamarfeachtas náisiúnta ar bun i leith na faidhbe seo, idir raidió, telefísagus fógraíocht ag stadanna bus dar teideal “Challenging Attitudesto Mental Health”. Tá súil againn go dtiocfaidh athrú dá bharr armheon diúltach a bhíonn ag daoine maidir le meabhairshláinte.Trín scéim Rochtain den Scoth (EtA) aithnítear comhlachtaí poiblía mbíonn ardchaighdeán seirbhísí acu maidir le foirgintí agus le7

háiseanna, foilsiúcháin, suímh idirlín, seirbhís don chustaiméir,acmhainní daonna agus nósanna soláthair. Bronnadh gradaim i 2007ar thrí chinn déag de chomhlachtaí mar gheall ar an bhfeabhas sateacht a bhí ar a gcuid seirbhísí; orthu san bhí an chéad gradamriamh ag an leibhéal ab airde.Leantar den infheistíocht agus den bhforbairt in oiliúint foirne. Dáréir sin tá córas nua bainistíocht tionscnamh; feabhas ar an gCórasBainistíochta agus Forbartha Feidhmíochta, coiste páirtíochta;athbhreithniú ar struchtúir is ar chórais TE agus ar nósanna AD.8

• Obair atá déanta ag grúpa oibre san Fheidhmeannacht naSeirbhísí Sláinte (FSS) chun áiseanna cruinnithe a sholáthar dolucht míchumais i measc an phobail• Dul chun cinn mór maidir leis an Straitéis NáisiúntaMíchumais agus na Pleananna Earnála a chur i gcrích, goháirithe:• breis foirne, uaireanta cúraim agus áit cónaithe faoin gclármaoiniú ilbhliantúil• tús curtha le Cuid 2 den Acht um Mhíchumas 2005 maidirle leanaí faoi bhun 5 bliana d’aois• feabhas ar rátaí leasa shóisialaigh do mhíchumasaithe agusdo lucht a gcúraim, mar atá Liúntas Daoine Míchumasaitheagus Sochar Easláine ar €197.80 in aghaidh na seachtaineagus Pinsean Easláine ar €203 ó Eanáir 2008• scéim nua don Deontas Míchumais i leith teach a chur inoiriúint nó síneadh a chur leis• dul chun cinn maidir le bealach isteach i gcarráistí bus agustraenach a bheith oiriúnach• réamhobair ag údaráis áitiúla chun inúchadh, comhairliúagus forbairt a dhéanamh ar phleananna gníomhaíochta ileith sráideanna agus áiseanna comhairlí contae aguscathrach• maoiniú ón gCiste Sóisialta an AE do thionscnamh chun anclár páirtíochta sóisialta agus eacnamaíoch atá i bPleanEarnála ag an Roinn Gnóthaí Sóísialacha agus Teaghlaigh afhorbairt• Nósanna an Oireachtais a leasú chun go mbeidh aon tograínua os comhair an Rialtais ag teacht le polasaí míchumaisCeisteanna TábhachtachaBeidh saothar leanúnach ar siúl ag an ÚNM chun tacú leis anStraitéis Náisiúnta Míchumais a cur i gcrích go háirithe ins naréimsí seo a leanas:10

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007TosaíochtStraitéiseach 113

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Tacú le gníomhúéifeachtach faoinStraitéis NáisiúntaMíchumaisFeachtas eolaisI gcroílár an fheachtais ag an ÚNM faoin Straitéis NáisiúntaMíchumais bhí an leabhrán dar teideal Pleananna NuaMíchumais: a dtairbhe duitse agus do do chlann a cuireadhisteach i ngach teaghlach ar fud na tíre. Seoladh leaganachaspeisialta eile i bhformáid éagsúla chuig tithe altranais, institiúidícúraim agus chuig na príosúin.Sa leabhrán seo tá cursíos ar an dtionchar a bheidh ag an StraitéisNáisiúnta Míchumais ar shaol na ndaoine maraon le sonraí faoi nafoinsí eolais i réimsí mar shláinte, obair agus oiliúint, cúrsaí iompair,an comhshaol, cumarsáid, rialtas áitiúil agus cúrsaí leasa shóisialaigh.Bhí feachtas fógraíochta raidió chomh maith agus líne glaochoigilchun cabhrú leo siúd a mbeadh cóipeanna breise den leabhránuathu. Tháinig thart ar 600 glaoch chuig an uimhir sin le linnscaipeadh an leabhráin.Ról ComhairlitheachBíonn teagmháil idir ÚNM agus comhlachtaí eile chun tacú leis anStraitéis Náisiúnta Míchumais a cur i gcrích. Sa mhír seo tá napríomhgnhíomhaíochtaí dá leithéid a tharla le linn 2007.CumarsáidBhí baint ag ÚNM le comhairliúcháin faoi cheadúnais do theilifísdigiteach domhanda agus tugadh comhairle faoin dteicneolaíochtphíolóiteach chuici sin.15

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007gcainteoirí idirnáisiúnta bhí Dr Julie Beadle-Brown, Dr NancyThaler agus Ms Kathryn Stiles. Tá sé tábhachtach leas a bhaint astaithí idirnáisiúnta sa chomhthéacs seo.Tharla comhoibriú le linn 2006 leis an FSS, Inclusion Ireland, anCónaidhm Náisiúnta na gComhlachtaí Deonacha agus an BordTaighde Sláinte chun taighde a choimisiúnú ó chomhlachtidirnáisiúnta ar thorthaí agus ar chostas lóistín tacaithe do dhaoineata faoi mhíchumas intleachta. Bhi plé agus breithniú ar mhodhannachun measúnacht a dhéanamh ar chaighdeáin agus ar chostas aleithéid de sheirbhís chónaithe. Cuireadh deireadh leis an dtaighdele linn 2007 agus foilseofar na torthaí i 2008.Bhí baint freisin ag ÚNM le Grúpa Oibre FSS faoi Sheirbhísí Laed’Aosaigh agus leis an gCoiste Comhairleach Náisiúnta umMhíchumas ag an Roinn Sláinte agus Leanaí.Beifear in ann tógáil ar na tionscnaimh úd chun straitéis náisiúnta abhunú.Tithíocht agus an ComhshaolBall den ghrúpa oibre a bhunaigh An Roinn Comhshaoil,Oidhreachta agus Rialtais Áitiúil chun straitéis tithíochta do luchtmíchumais a bhunú is ea ÚNM. Dá bhrí sin bhí seisiún lesaineolaithe faoin dtithíocht agus meabhair-shláinte i mí Aibreáinagus cuireadh tuairisc uaidh sin faoi bhráid na Roinne agus anghrúpa oibre.I measc réimsí comhairle eile bhí:• Treoracha d’údaráis phleanála faoin bhforbairt tithíochta ónRoinn Comhshaoil, Oidhreachta agus Rialtais Áitiúil• Scéimeanna Nua Deontas Tithíochta do lucht míchumais• Caighdeáin dearaidh d’árasáin• An prótacal ag An Roinn Comhshaoil, Oidhreachta agusRialtais Áitiúil faoi riachtanaisí tithíochta do leanaí faoi bhun 5bliana d’aois• Measúnacht ar riachtanaisí tithíochta do lucht míchumais17

• Treoracha d’údaráis áitiúla ón Roinn Comhshaoil,Oidhreachta agus Rialtais Áitiúil – Meamram faoi dheontais ileith bóithre den dara grád• Páipéar Glas ar Leasú Rialtais ÁitiúilCúrsaí SóisialtaBhí ÚNM ag obair leis An Roinn Gnóthaí Sóisialacha agus Teaghlaighmar gheall ar chur chuige teagmhála san iarracht atá á dhéanamhpáirtíocht shóisialta agus eacnamaíoch a bhaint amach do luchtmíchumais. Ghlac an Ciste Sóisialta na h Eorpa leis an dtionscnamhi mí na Nollag.Tharla comhchomhairle ag an ÚNM i mí Iúil ar chostas míchumaisi dtreo polasaithe a leagadh síos sa todhchaí.Chuir ÚNM comhairle ar An Roinn Gnóthaí Sóisialacha agusTeaghlaigh faoi thaighde ar cheist an Liúntas Míchumais a íoc in aois16.Cúrsaí IompairBhí ÚNM ag obair i gcomhar leis An Roinn Iompair chun treorachaa fhorbairt do na grúpa úsáideoirí a bunaíodh faoin bPlean Earnáladon iompar bus, traenach, Luas, mara agus aeir.Ar an dul céanna bhí siad ag obair le rannóg na mara, trín bhFóramIompair Mara, chun feabhas a chur ar bhealach isteach do bháid, dolonga agus do chuanta. D’oibrigh siad freisin leis An gCoimisiún umRialáil Tacsaithe ar chaighdeáin feithiclí a fhorbairt.Dualgaisí reachtúla eile a chomhlíonadhDaoine faoi mhíchumas a fhostú sa tseirbhísphoiblíLe linn 2007 bhí ról reachtúil den chéad uair ag ÚNM imonatóireacht faoi Chuid 5 den Acht um Mhíchumas 2005. Faoinmhír sin tá dualgas ar chomlachtaí poblí tacú le fostaíocht luchtmíchumais; mar sprioc caithfidh 3% dá gcuid foirne a bheith armíchumas.18

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Ghlac an tAire le fíoraí an ÚNM chun monatóireacht a dhéanamhar an ngné seo faoi Alt 48(6) an Achta. D’oibrigh ÚNM go dlúth lecomhlachtaí poiblí agus leis na coistí reachtúla i ranna éagsúla stáit;mhol siad modhanna chun sonraí a bhailiú faoi chomhlíonadh.Aithnítear i dtuairisc ÚNM go bhfuil deachleachtas san earnáilpoiblí agus tugtar achoimre ar eolas ós na coistí monatóireachta.Aithnítear freisin go bhfuil sé rídheacair a bheith cruinn maidir lebailiú sonraí. Is fíor nach bhfuil an t-eolas a bhailítear go hiomláncruinn i gcónaí faoin méid a bheadh bainte amach. Deacrachtamháin is ea an ráta íseal freagartha ó shuirbhéanna foirne.Léirítear áfach gur shroich nó gur sháraigh 36% des naheagraíochtaí an sprioc. Maidir le 17% eile acu ba figiúir idir 2%agus 3% a bhí i gceist.Trí chinn as a deich a thuairisc nach raibh aonduine faoi mhíchumas ar an bhfoireann acu ach eagraíochtaí beagaab ea a bhformhór siúd (50 duine nó nios lú).Chun idéal an sprioc 3% a chur chun cinn rinne ÚNM taighde arnósanna agus ar chultúr ceannaireachta agus eagrúcháin. Foilseofartorthaí an taighde, a rinneadh i 2007, le linn 2008.Lárionad Foirfeachta i nDearadh UilíochBunaíodh An Lárionad Foirfeachta i nDearadh Uilíoch (CEUD) i míEanáir agus chuaigh an Príomhoifigeach i mbun dualgais i míAibreáin. Beidh tacaíocht ag an ionad ó shaineolaithe idteicneolaíocht an eolais agus cumarsáide (TEC), i dtimpeallachtthógtha agus i ndearadh tairgí/seirbhísí. Fostaíodh OifigeachSinsearach TEC roimh dheireadh na bliana 2007.D’fhoilsigh an CEUD bróisiúr chun aird a thabhairt ar a gcuid oibrei réimsí caighdeáin agus oideachais agus chun an coincheapDearadh Uilíoch a chur i láthair.Scaipeadh an bróisúir i measc ranna rialtais, comhlachtaí poiblí,eagraíochtaí gairmiúla, institiúidí tríú leibhéil agus tionscail áirithe.Comhdháil CEUDTharla an chéad comhdháil idirnáisiúnta, dar teideal “UniversalDesign for the 21st Century: Irish and International Perspectives”,19

i mBaile Átha Cliath mí Deireadh Fómhair. I láthair bhí oifigighshinsearacha rialtais, lucht ollscoile, teachtaí ó thionscail, óeagraíochtaí míchumais agus ó chomhlachtaí gairmiúla. Labhairsaineolaithe ós na Stáit Aontaithe, ón Eoraip, ón Ríocht Aontaitheagus ón dtír seo faoi ábhair éagsúla mar a leanas:• Teacht ar an Idirlíon: Caighdeáin agus polasaithe a chur igcrích trín gcleachtadh – an ról atá ag Dearadh Uilíoch maidirle teacht ar an Idirlíon• Domhan Uileghabhálach a dhearadh – an dúshlán atá annmaidir le caighdeáin agus le treoir a thabhairt do dearthóiríagus do cheannairí gnó; samplaí ó thionscnaimh a tharla ledéanaí faoi aird an phobail a dhíriú ar a leithéid• Dearadh Ulíoch agus an timpeallacht thógtha – taithí na StátAontaithe• Tacaíocht a thabhairt do thionscail faoin bhForbairt arDhearadh Uilíochch i gCuraclaim – an gá atá le treorachacomónta a chruthú i gcúrsaí múinteoireachtaAn timpeallacht thógthaLe linn 2002 d’fhoilsigh ÚNM Building for everyone: Inclusion,Access and Use. Scaipeadh breis is 5,000 chóip agus tá íoslódáildéanta ar bhreis is 1,000 eile. Ó cuireadh amach an doiciméad seotá mórán núála ann i nósanna tógála, in ábhair, i sonraíocht agus idteicneolaíocht. Dá bhrí sin chuaigh ÚNM i dteagmháil le lucht acheannaithe agus le húsáideoirí chun forbairt a dhéanamh a bheadhag tógaint ar a bhfuil de mhaith ann.Le linn 2007 lorg ÚNM athbhreithniú ar Building for Everyone,comhairliúchán agus forbairt sa réimse seo á gcur san áireamh.Beidh naoi gcinn de leabhráin faoin dtimpeallacht i gceist, idir ábhairspéise d’ailtirí, do dhearthóirí agus don phobal.Leantar i gcónai den teagmháil leis An Roinn Comhshaoil,Oidhreachta agus Rialtais Áitiúil faoi chaighdeáin oiriúnachatithíochta a fhorbairt.20

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007TECTá suíomh idirlín an CEUD á fhorbairt chun go mbeidh teacht airag réimse leathan i measc an phobail nuair a sheolfar é i 2008.Beidh Dearadh Uilíoch i gceist ann maraon le háiseanna chungréasáin idirlín a chruthú do pháirtithe leasmhara.21

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007TosaíochtStraitéiseach 223

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Monatóireacht agusAthbhreithniú ar anStraitéis NáisiúntaMíchumaisGrúpa Monatóireachta do na PáirtitheLeasmhara faoin Straitéis NáisiúntaMíchumaisTá córas i bhfeidhm trína gcuirtear dhá thuairisc in aghaidh nabliana faoi bhráid an Ghrúpa Monatóireachta do na PáirtitheLeasmhara faoin Straitéis Náisiúnta Míchumais. Tá Roinn anTaoisigh agus ÚNM araon mar chomh-chathaoirligh agus mar bhailltá ÚNM (Cathaoirleach agus Stiúrthóir), oifigigh shinsearacha anPhlean Earnála agus ranna rialtais eile agus sé chinn de ghrúpaímíchumais (an Grúpa Pairtithe Leasmhara).Mar bhall den ghrúpa thuasluaite tá ionadaíocht ag ÚNM ar nagrúpaí monatóireachta laistgh des na ranna atá páirteach sa PhleanEarnála.Chun go mbeidh tuairisceoireacht éifeachtach ar siúl, d’fhorbairÚNM dréacht creata chun monatóireacht a dhéanamh ar anStraitéis Náisiúnta Míchumais maraon le táscairí don bhfeidhmíochtiomlán, a raibh baint ag an nGrúpa Oifigeach Sinsearach leis.Grúpa Páirtithe Leasmhara MíchumaisIs é ÚNM a chuireann rúnaíocht ar fáil don Ghrúpa PáirtitheLeasmhara, ina bhfuil an Disability Federaton of Ireland, InclusionIreland, Mental Health Ireland, National Federation of VoluntaryBodies, Not for Profit agus People with Disabilities in Ireland.25

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007TosaíochtStraitéiseach 327

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Ceisteanna a aithinta bhaineann lepolasaí agus lecleachtais i leithdaoinemíchumasaitheagus comhairle athabhairt fúthuStraitéis taighdeTar éis dul i gcomhairle le mórán páirtithe leasmhara, inmheánachagus seachtrach, d’fhorbair ÚNM plean taighde feidhme dos na tríbliana 2007-2009. Leagtar amach sa phlean seo na gnéithe taighdeatá sa tríú plean straitéiseach agus tá sé ar fáil ar an suíomhwww.nda.ie. Ta rún ag ÚNM taighde leanúnach a dhéanamh chun:sonraí bunúsacha riachtanacha a sholáthar faoi mhíchumas; tacú lefeidhmiú agus le monatóireacht maidir leis an Straitéis NáisiúntaMíchumais; tuiscint a chothú ar aon cheisteanna a rachaidh ibhfeidhm ar phleanáil sa todhchaí.Taighde eiticiúilBhi dhá chruinniú ag Coiste Taighde Eiticiúil ÚNM le linn 2007 agusthug siad treoir agus cabhair maidir le hábhair eiticiúla a d’eascairón dtaighde a bhí déanta, inmheánach agus seachtrach. Chun tacú leplean oibre a fhorbairt, d’iarr ÚNM forbhreathnú ar a leithéid dechoistí atá bunaithe in Éirinn cheana féin. Tá sé i gceist i 2008 go29

mbeidh an Coiste in ann treoir agus comhairle a thabhairt dothaighdeoirí seachtracha a bheadh ag lorg tacaíochta.Meon daoine i leith míchumaisTharla comhdháil mhór aon lae amháin “Attitude is everything:Understanding and Improving Attitudes to Disability” i mBaile ÁthaCliath mí Meán Fhómhair. Seoladh dhá thuarascáil de chuid ÚNMag an gcomhdháil, ceann amhain ina bhfuil torthaí an dara SuirbhéNáisiúnta ar Mheon i leith Míchumais a d’iarr ÚNM mí na Nollag2006 agus ceann eile a chuireann na torthaí úd i gcomhthéacsidirnáisiúnta. Cuireadh i láthair freisin anailís ar staidéar déanta arréamhchlaonadh agus ar idirdhealú in Albain, Sasana agus na StáitAontaithe.Tharla ceardlann ag an ÚNM mí Meán Fhómhair ag a raibhsaineolaithe idirnáisiúnta agus taighdeoirí ollscloie agus comhlachtaípoiblí. Ina measc siúd bhí Coláiste na Tríonóide agus an tÚdarásComhionannais. Rinneadh plé ar thaighde sa todhchaí ar mheondaoine agus ar chomoibriú idirnáisiúnta chun comparáid adhéanamh mar gheall ar an ábhar seo.Luathsheirbhísí idirghabhálaSa Scéim Taighde ÚNM 2006-2007 bhí béim ar “Ardchaighdeáin iLuathsheirbhísí Idirghabhála a Chur Chun Cinn”. Beartaíodh ar thacúle cleachtais a bheadh bunaithe ar thaithí ins na seirbhísi úd agusaontaíodh freisin ar theacht le measúnú ar riachtanaisí do leanaí faoibhun 6 bliana d’aois. Bronnadh seacht gcinn de ghradaim ar fad;ainmníodh na faighteoirí i dTuarascáil Bhliantúil 2006 an ÚNM.Chríochnaigh cúig cinn des na tionscnaimh le linn 2007 agus beidhdeireadh leis an dá cheann eile i 2008.Chuir ceathrar faighteoirí a gcuid torthaí i láthair ag an séúComhdháil Bhliantúil ar Thaighde Míchumais ag an ÚNM a tharla imBaile Átha Cliath mí na Samhna. Bhí “Evidence-based Practice inEarly Intervention for Children with Disabilities aged 0-6 years” martheideal ar an gcomhdháil. Bhi plé agus cur i láthair faoin bhfianaiseidirnáisiúnta a léiríonn tairbhe agus cuimsiú sóisialta do leanaí faoi30

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007mhíchumas, dá muintir agus dóibh siúd a mbíonn ina bhfeighil. Bhí antinreamh an-mhaith is móran teachtaí i láthair.Seirbhísí do dhaoine a bhfuildeacrachtaí meabhairshláinte acuBronnadh ceithre dheontas taighde ag an gComhdháil Bhliantúil arThaighde Míchumais mar chuid de Scéim Taighde ÚNM, an bheimar ardchaighdeán a chothú ins na seirbhísí do na daoine a bhfuil nadeacrachtaí seo acu. B’iad seo a leanas na faighteoirí:• Grúpa Rehab mar gheall ar imscrúdú a bhí déanta ar mheonathshlánaithe a thabhairt isteach in eagraíocht a chuireann naseirbhísí seo ar fáil;• Scoil na Socheolaíochta i gColáiste na hOllscoile, Baile ÁthaCliath mar gheall ar staidéar ar fhir óga a bhí tar éis iarracht adhéanamh ar lámh a cur ina mbás féin;• An Fhoireann Síciatrach Chultúr mar gheall ar thaighde arriachtanais idir shíceolaíoch agus shíciatriach a bhíonn aginimircigh a bhaineann úsaid as na seirbhísí;• Eve Tta mar gheall ar obair a rinneadh ar fhorbairtcomhthéacs athshlánaithe.Mná agus an MíchumasD’iarr ÚNM léirmheas ar ábhar clóite ar “mhná agus anmíchumas” chun a fháil amach an bhfuil ceangal idir ceisteannainscne agus ceisteanna míchumais. Ba é an Women’s Education,Research and Resource Centre a rinne an taighde agus seoladh antuairisc dar teideal Exploring the Research and Policy Gaps:A review of literature on women and disability, mí Feabhra2007 i gcomhar le Comhairle Náisiúnta na mBan in Éirinn, chunteacht le Bliain na hEorpa um Chomhionannas Deise do Chách.Tharla comhairliucháin ina dhiaidh sin chun tosaíochaí a aithint.Beidh ÚNM ag obair i gcomhar le Comhairle Náisiúnta na mBan inÉirinn ar thóir taighde áirithe bunaithe ar mholtaí a d’eascair óndtuairisc.31

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Feachtas dearfach ab ea é seo a dhírigh ar éagsúlacht an duine agusar na gnéithe ina d’fhéadfaidis barr buaice a bhaint amach.An léiriú a dhéantar ar dhaoinemíchumasaithe ins na meáin chraoltaTá ÚNM, i gcomhar le Coimisiún Craolacháin na hÉireann, ag obairar theoracha maidir leis an léiriú a dhéantar ar dhaoinemíchumasaithe ins na meáin chraolta. Níl a leithéid de staidéardéanta cheana.Tá trí shruth éagsúil i gceist a thabharfaidh léargas ar an ábhar seo.Rinneadh anailís ar chláracha raidió agus telefíse náisiúnta igcomhthéacs ceisteanna áirithe. Maidir le dlínsí eile scrúdaíodhcaighdeáin cleachtais, reachtaíochta, cóid chleachtais/treoracha aguscóid dheonacha a bhí i bhfeidhm. Ar deireadh léireoidh an suirbhé(a bheidh críochnaithe go luath i 2008) an fhianaise atá ann faoiláithreoirí raidió agus telefíse i bPoblacht na hÉireann, le hanailíssainiúil trí réimse malartach.Tá súil ag ÚNM go leanfar den obair seo i gcomhar le CoimisiúnCraolacháin na hÉireann.33

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007TosaíochtStraitéiseach 435

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007TosaíochtStraitéiseach 539

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Dícheall adhéanamh natosaíochtaístraitéiseacha goléir a bhaint amachagus feabhas achur ar angcumarsáidLeabharlann an ÚNMTá thart ar 50 000 mír sa leabharlann ar mhíchumas agus ar réimsíeile a bhaineann le hábhar. Sa bhailiúchán ollmhór seo tá na mílteleabhar, irisí, nuachtlitreacha, altanna, DVDnna, físeán agusDlúthdhioscaí-ROM. Acmhainn iontach is ea í seo don bhfoireannagus do lucht úsáidte ar fud na tíre. Le linn 2007 cuireadh go mórleis na hacmhainní a bhaineann le Dearadh Uilíoch mar thacaíochtdon Ionad Sármhaitheasa i nDearadh Uilíoch a bhí á bhunú.Chláraigh 153 léitheoir seachtrach le linn 2007. Freagraíodh 2 381cheist, méadú mór ar líon 2006. Ón bhfoireann ba mhó a tháinigceisteanna (751); ón dtríú leibhéal/iarchéimithe (462); ó rannarialtais, áisínteachtaí stáit agus rialtas áitiúil (259) agus óeagraíochtaí míchumais (252). Chun eolas a sholáthar cuardaíodhcatalóga agus ábhar clóite, an tIdirlíon agus chuathas i dteagmháil leheagraíochtaí eile. Tugadh ar iasacht 616 leabhar maraon le 660 altidir irisí agus nuachtáin.41

Bunachar teagmhálaTáthar ag iarraidh bunachar leathan d’eagraíochtaí agus do liostaíseoltaí a fhorbairt agus a bhunú mar áis do pháirtithe leasmhara.Bhí prótacal agus oiliuint foirne i gceist maraon le bailiú agus lefíorú sonraí.Tiomantas don SármhaitheasLe linn 2006 shínigh ÚNM an creidiúnú Tiomantas DonSármhaitheas chun é a chur chuig an European Foundation forQuality Management mar Shamhail Sármhaitheasa trí DhearbhúCáilíochta Feabhas Éireann. Chuige seo tharla ceardlanna mí naSamhna 2006 trína raibh próiséas féinmheasúnaithe donbhainistíocht agus don bhfoireann. Úsáideadh suirbhé ceistneorachun réimsí a aithint a bhféadfaí a fheabhsú.Roghnaíodh trí chinn de thionscnaimh agus cuireadh i gcrích iad lelinn 2007:• Clár ionduchtaithe a fhorbairt san ÚNM• Athbhreithniú ar chomhionannas agus ar chothroime maidirle hionadaíocht foirne ar choistí, aisíoc táillí do chúrsaíoiliúna/staidéar príobháideach agus teacht ag an bhfoireann aroiliúint.• Tionscnamh méadrach chun modhanna tomhas torthaí aathbhreithniú laistigh den ÚNM.Bunaíodh grúpa stiúrtha ar a raibh trasghearradh teachtaí foirnechun maoirseacht a dhéanamh ar an dtionscnamh.Tháinig foirnetionscnaimh le chéile chun an obair a chur ar aghaidh i ngachréimse agus í a sheoladh faoi bhráid Dearbhú Cáilíochta FeabhasÉireann 2007. D’éirigh le ÚNM an creidiúnú a bhaint amach.Straitéis DaonacmhainníD’ullmhaigh ÚNM an chéad straitéis daonacmhainní do na trí bliana2007 go 2009. Tá sé d’aidhm ag an straitéis cuimsitheach seo:42

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007deachleachtas a chothú; an caighdeán iomlán daonacmhainní afheabhsú; timpeallacht a chothú inar féidir leis an bhfoireannfoirfeacht a bhaint amach de réir a gcumas; tacú le caidreamhéifeachtach leis an bhfoireann agus leis an gceardchumann; tacu lenuachóiriú, le solúbthacht agus le hathrú de réir Cur Chun Cinna Choinneáil agus I dTreo 2016.Tá plean gníomhaíochta agus clár ama do gach aon gheallúint acusiúd chun go mbeidh an straitéis mar áis forbartha agus feabhais goceann trí bliana.Athbhreithniú TECThosnaigh athbhreithniú TEC idir chumraíocht agus bonneagar sanÚNM i 2006 agus bhí sé déanta Márta 2007. Léirigh an tuairiscstádas TEC agus moladh slite chun í a fheabhsú. Aontaíodh gonglacfaí le seirbhís rannpháirteach TEC agus go bhféadfaí dul isteachar ghréasan Citrix de chuid An Roinn Dlí agus Cirt, Comhionannaisagus Athchóirithe Dlí. Tá iniúchadh féidearthachta ar siúl sa Roinnmar gheall air seo.Bainistíocht tionscnamhBunaíodh córas nua don bhainistíocht tionscnamh i gcomhair leisan bhfoireann. Tá feabhas ar fhíoraithe agus ar phróiséis chuntionscnaimh agus caiteachas a cheadú go hinmheánach maraon letreoracha poiblí do sholáthar. Mar thoradh ar an gcóras tá:bainistíocht éifeachtach acmhainní idir chaiteachas agusdaonacmhainní do gach tionscnamh; comhoibriú éifeachtach lepáirtithe leasmhara; bainistiocht éifeachtach ar thionscnaimh;tuiscint agus cur chuige comónta i leith foirne agus tionscnamhagus cinnteacht go bhfuil pleanáil agus feidhmiú ann i gcónaí maidirle gach gné d’aon tionscnamh, na fiontair san áireamh.Mar chuid den chóras nua chun tionscnaimh a bhainistiú agustábhacht obair foirne a cur san áireamh, tharla clár iomlán oiliúnamar thacaíocht don bhfoireann. Míníodh fíoraithe agus próiséis anchórais nua agus bhí oiliúint in obair foirne freisin.43

Córas Bainistíochta Forbartha agusFeidhmíochtaD’iarr ÚNM athbhreithniú ar an gCóras Bainistíochta Forbarthaagus Feidhmíochta.Tá an córas anois ag teacht le nósanna agus ledeachleachtas san earnáil phoiblí. Is féidir anois tosaíochtaí agusspriocanna a chur ar aon líne le haidhmeanna straitéiseacha agus leclár bliantúil oibre.Leagadh amach an Córas Bainistíochta Forbartha agusFeidhmíochta i gcomhair leis an bhfoireann de réir na modhannacuí agus tugadh oiliúint aonair don bhfoireann de réir an chóraischun feabhas a chur ar fhorbairt foirne agus ar a gcumas i réimsítábhachtacha.44

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007An tÚdarásNáisiúntaMíchumaisRáitisAirgeadais31 Nollaig 200745

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Clár na nÁbharComhaltaí an Údaráis agus Eolas Eile 48Ráiteas de Chúraimí an Údaráis 51Ráiteas maidir leis an gCóras Rialaithe Airgeadais Inmheánach 52Tuarascáil an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste 55Ráiteas na mBeartas Cuntasaíochta 58Cuntas Ioncaim agus Caiteachais 60Clár Comhardaithe 61Ráiteas faoi Shreabhadh Airgid 62Nótaí leis na Ráitis Airgeadais 6247

Comhaltaí an Údaráis agus Eolas EileMs A Kerins CathaoirleachMr A Browne (d’éirigh as i bhFeabhra 2007)Mr J CallananMs M CroninMr J DolanMs N GildeaMr D JoyceMr G LambertMr C LynchMs L Mc ClureMr S Mc Nulty (Ceaptha Márta 2007)Mr J MartinMs B O’LearyMr D O’SheaStiúrthóir:Dlíodóirí:Baincéirí:Iniúchóirí:Siobhan BarronKilcullen & Associates183 Br. Ráth Maoinis, ÍochtBaile Átha Cliath 6Banc na hÉireannSráid Líosain UachtBaile Átha Cliath 4An tArd-Reachtaire Cuntas agus CisteCaisleán Bhaile Átha CliathBaile Átha Cliath 2An tÚdarás Náisiúnta MíchumaisBunaíodh an tÚdarás Náisiúnta Míchumais an 12 Meitheamh 2000faoi Alt 6 den Acht um Údarás Náisiúnta Míchumais 1999.Feidhmeanna agus Cumhachtaí ÚNMIs í príomhfheidhm an ÚNM comhairle a chur ar an Aire Dlí agusCirt, Comhionannais agus Athchóirithe Dlí maidir le ceisteannabeartais agus cleachtais mar a bhaineann siad le cúrsaí míchumais.Is iad feidhmeanna sonracha an ÚNM faoi Alt 8 den Acht umÚdarás Náisiúnta Míchumais, 1999 ná:48

láithreacha oidhreachta agus le fostú daoine faoi mhíchumassan earnáil phoiblí ar iarratas an Aire. (Cuid 3 den Acht umMíchumas, 2005)• Monatóireacht a dhéanamh ar chomhlíonadh spriocannareachtúla um earcú agus fostú daoine faoi mhíchumas sanearnáil phoiblí, bearta a mholadh san áit nach bhfuil naspriocanna seo dá gcomhlíonadh, agus cóid chleachtais a ullmhúnuair a iarrtar sin. (Cuid 5 den Acht um Míchumas, 2005)• Lárionad Foirfeachta i nDearadh Uilíoch sa timpeallachtthógtha agus teicneolaíocht faisnéise a bhunú a chuirfidh chuncinn prionsabail an dearaidh uilígh ar féidir teacht orthu, iad athuiscint agus a úsáid chomh fada agus is féidir ag daoine faoimhíchumas ar an gcaoi is neamhspleáiche agus is nádúrtha saraon dálaí is leithne is féidir gan an gá le hoiriúnú, mionathrú,gléasanna cúnaimh nó réiteach speisialaithe. (Cuid 6 den Achtum Míchumas, 2005)Cumhachtaí ReachtúlaD’fhonn a chuid feidhmeanna reachtúla a chomhlíonadh tácumhachtaí áirithe ag an Údarás faoin Acht um Údarás NáisiúntaMíchumais 1999.• Tá ceart ag an Údarás ar rochtain ar fhaisnéis (ag áireamhsonraí) atá ábhartha dá chuid feidhmeanna agus atá i seilbhcomhlachtaí poiblí (Alt 13)• Tig leis an Údarás faisnéis a lorg ar cheist ar bith a bhaineannle soláthar clár nó seirbhísí do dhaoine faoi mhíchumas atácurtha ar fáil trí dhualgas reachtúil agus atá maoinithe go huilenó i bpáirt ón gciste poiblí (Alt 14)• Déanann an tÚdarás moltaí ar athbhreithniú, laghdú nótarraingt siar airgid a sholáthraíonn an tOireachtas d’aonchlár nó seirbhís mar is dóigh leis é a bheith á chur ar fáil arbhealach neamhleor nó míshásúil nó nach bhfuil sé ásholáthar do dhaoine le míchumais (Alt 15(4)Tugann an tÚdarás tuarascálacha bliantúla agus tuarascála eile donAire maidir lena fheidhmeanna (Alt 15).50

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Ráiteas faoi Chúraimí Chomhaltaí anÚdaráisÉilíonn Alt 17 den Acht um Údarás Náisiúnta Míchumais 1999 goréiteodh an tÚdarás ráitis airgeadais le haghaidh gach ceann de nablianta airgeadais, a thugann léargas cruinn agus cothrom ar ghnóthaían Údaráis agus ar a ioncam agus caiteachas don tréimhse sin.Agus na ráitis airgeadais á réiteach, caithfidh an tÚdarás:• beartais oiriúnacha cuntasaíochta a roghnú agus iad a chur ibhfeidhm go comhsheasmhach• breithiúnais agus meastacháin a dhéanamh a bheidh réasúntaagus ciallmhar• géilleadh do na Caighdeáin Chuntasaíochta is infheidhme faoiréir aon imeacht ábhartha arna nochtadh agus arna míniú snaráitis airgeadais• na ráitis airgeadais a réiteach ar bhonn gnóthais leantaigh achi gcás nach cuí glacadh leis go mbeidh an tÚdarás NáisiúntaMíchumais ag leanúint ar aghaidh.Tá cúram ar an Údarás as taifid chruinne cuntasaíochta achoinneáil, a nochtann le cruinneas réasúnta tráth ar bith staidairgeadais an Údaráis agus a chumasaíonn dó a chinntiú gogcomhlíonann na ráitis airgeadais forálacha an Achta.Tá cúram airchomh maith as sócmhainní an Údaráis Náisiúnta Míchumais achosaint agus dá réir sin as céimeanna réasúnta a ghlacadh chuncalaois agus mírialtachtaí eile a chosc agus a bhrath.Thar ceann an ÚdaráisAngela KerinsSiobhan Barron26 June 2008CathaoirleachStiúrthóirDáta51

Ráiteas maidir leis an gCóras RialaitheAirgeadais Inmheánach don bhliain darcríoch 31 Nollaig 2007Thar ceann Bhord an Údarás Náisiúnta Míchumais, admhaím árbhfreagracht as deimhin a dheánamh de chóras éifeachtach rialaitheinmheánach airgeadais a chothabháil agus a fheidhmiú.Ní féidir leis na córais ach dearbhú réasúnta, agus ní dearbhúamach is amach, a sholáthar go bhfuil na sócmhainní faoi chosaint,na hidirbhearta údaraithe agus taifeadta i gceart, agus go ndéantarearráidí nó mírialtachtaí ábhartha a chosc nó go mbraithfí iad gotráthúil.Tá céimeanna glactha ag an Údarás chun a chinntiú go bhfuiltimpeallacht chuí rialaithe i bhfeidhm trí:• Nósanna imeachta foirmeáilte a bhunú trí fheidhmeannaéagsúla coiste chun monatóireacht a dhéanamh arghníomhaíochtaí agus shócmhainní na heagraíochta• Freagrachtaí agus cumhachtaí bainistíochta a shainmhíniú agusa dhoiciméadú go soiléir• Cultúr láidir cuntasachta a fhorbairt i ngach cuid deneagraíocht.Tá próisis bunaithe ag an Údarás chomh maith chun rioscaí gnó ashainaithint agus a mheas. Déantar sin ar bhealaí éagsúla lenan-áirítear:• Nádúr, méid agus impleachtaí airgeadais rioscaí atá lebreithniú ag an Údarás Náisiúnta Míchumais a shainaithint• Dealraitheacht na rioscaí aitheanta ag titim amach amheasúnú.Tá clárleabhar rioscaí réitithe ag an ÚNM achlúdaíonn dálaí rioscúla straitéiseacha, oibríochta (lena n-áirítear teicneolaíocht na faisnéise), airgeadais, clú/géilliú lachta• Measúnú a dhéanamh ar chumas an Údaráis NáisiúntaMíchumais na dálaí rioscúla a thiteann amach a bhainistiú agusa mhaolú52

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007• Oibriú go dlúth leis an Rialtas agus le gníomhaireachtaí agusinstitiúidí éagsúla chun a chinntiú go bhfuil tuiscint shoiléir annmaidir le spriocanna an Údaráis Náisiúnta Míchumais agustacaíocht le haghaidh straitéisí an Údaráis chun na spriocannasin a bhaint amach• Athbhreithnithe rialta a dhéanamh ar phleanannastraitéiseacha idir ghearrthéarma agus fhadtéarma agusmeasúnú a dhéanamh ar na rioscaí maidir leis na cláir sin athabhairt chun críche• Spriocanna bliantúla agus níos fadtéarmaí a shocrú le haghaidhgach réimse dár ngnó agus tuairisciú rialta a dhéanamh ar natorthaí a fhaightear• Nósanna imeachta agus soláthar caighdeánach fairsing abhunú agus a chur i bhfeidhm faoin bhféadfaí cúnamhairgeadais a chur ar fáil do thionscadail, lena n-áirítearforálacha a éilíonn athíocaíocht muna gcomhlíonann antionscadal na gealltanais a dhéanann an tionscnóir.Tá an córas rialaithe airgeadais inmheánach bunaithe ar chreatd'fhaisnéis rialta bhainistíochta, nósanna imeachta riaracháin lenan-áirítear leithroinnt dualgas, agus córas tarmligthe aguscuntasachta. Áirítear ann go sonrach:• Córas cuimsitheach buiséid le buiséad bliantúil aathbhreithnítear agus a aontaítear ag an Údarás• Athbhreithnithe rialta ag an Údarás ar thuairiscí tréimhsiúlaagus bliantúla airgeadais a léiríonn feidhmíocht airgeadais lehais réamhaisnéisí• Spriocanna a shocrú chun feidhmíocht airgeadais agusfeidhmíochtaí eile a thomhas• Treoirlínte rialaithe um infheistiú caipitil atá sainmhínithe gosoiléir• Disciplíní foirmeáilte um bainistiú tionscadail.53

Tá foinsiú allamuigh déanta ag an Údarás maidir leis an tSeirbhísIniúchta Inmheánaigh, a oibríonn de réir Chód Chreata denChleachtas is Fearr, atá leagtha amach sa Chód Chleachtais maidirle Rialú Comhlachtaí Stáit, a ghlac an tÚdarás i Meitheamh 2002. Isí an Roinn Dlí agus Cirt, Comhionannais agus Athchóirithe Dlí asholáthraíonn an tseirbhís iniúchta inmheánaigh.Tuairiscíonn antSeirbhís Iniúchta Inmheánaí go rialta don Choiste Iniúchóireachta.Níor aithníodh aon mhórcheisteanna i gceachtar de natuarascálacha.Tá cúram ar an Údarás maidir le maoirsiú a dhéanamh ar churchun feidhme moltaí na Seirbhíse Iniúchta Inmheánaigh chun achinntiú go gcoimeádtar nósanna imeachta éifeachtacha rialaitheairgeadais i bhfeidhm agus athbhreithneoidh an CoisteIniúchóireachta Pleananna Iniúchta Inmheánaigh chun aon réimsínua aitheanta a chuimsiú iontu.Is é an bonn eolais faoi mhonatóireacht agus athbhreithniú an Údaráisar éifeachtacht na gcóras rialaithe airgeadais inmheánach ná:1. obair na Seirbhíse Iniúchta Inmheánaigh agus an méid adhéanann an Coiste Iniúchóireachta a mhaoirsíonn obair anIniúchóra Inmheánaigh agus na timpeallacht rialachaischorparáidigh2. bainisteoirí feidhmiúcháin an Údaráis Náisiúnta Míchumais abhfuil cúram orthu maidir le forbairt agus cothabháil anchreata rialaithe airgeadais3. an coiste Airgeadais a thuairiscíonn in aghaidh na ráithe archaiteachas airgeadais agus ceisteanna gaolmhara agus4. na saincheisteanna arna dtógáil ag an Ard-Reachtaire Cuntasagus CisteDeimhním go ndearna an tÚdarás athbhreithniú foirmeálta aréifeacht na gcóras rialaithe inmheanacha airgeadais in 2007.Angela KerinsCathaoirleachDáta54

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Tuarascáil an Ard-Reachtaire Cuntasagus Ciste le cur i láthair Thithe anOireachtaisTá ráitis airgeadais an Údaráis Náisiúnta Míchumais don bhliain darcríoch 31 Nollaig 2007 iniúchta agam faoi Alt 17 den Acht umÚdaráis Náisiúnta Míchumais, 1999.Tá na ráitis airgeadais, a ullmhaíodh faoi na beartais chuntasaíochtaarna leagan amach sna ráitis, comhdhéanta den Ráiteas ar BheartaisChuntasaíochta, an Cuntas Ioncaim agus Caiteachais, an ClárComhardaithe, an Ráiteas ar Shreabhadh Airgid, RáiteasGnóthachan agus Caillteanas Aitheanta Iomlán agus na nótaígaolmhara.Freagrachtaí Chomhaltaí an Údaráis agus anArd-Reachtaire Cuntas agus Ciste faoi seachTá an t Údarás freagrach as na ráitis airgeadais a ullmhú de réir anAchta um Údarás Náisiúnta Míchumais, 1999, agus as rialtacht nan-idirbheart a chinntiú. Ullmhaíonn an t Údarás na ráitis airgeadaisde réir Cleachtais Chuntasaíochta a nGlactar Leis go Coitianta inÉirinn.Tá freagrachtaí cuntasaíochta Chomhaltaí an Údaráis leagthaamach sa Ráiteas um Fhreagrachtaí Chomhaltaí an Údaráis.Is é m'fhreagrachtsa ná na ráitis airgeadais a iniúchadh de réircheanglas ábhartha dlí agus rialúcháin agus Caighdeán Idirnáisiúntamaidir le hIniúchóireacht (Ríocht Aontaithe agus Éire).Tuairiscím mo thuairim maidir le cibé an dtugann na ráitisairgeadais léargas fíorcheart, de réir Cleachtais Chuntasaíochta anGlactar Leis go Coitianta in Éirinn.Tuairiscím freisin cibé, dar liom,an raibh leabhair chuntais chuí coinnithe. Lena chois sin, deirim cibéan dtagann na ráitis airgeadais leis na leabhair chuntais.Tuairiscím ar aon chás ábhartha nár feidhmíodh suimeanna airgidchun na gcríoch a bhí beartaithe nó sa chás nach leanann nahidirbhearta do na húdaráis a rialaíonn iad.Tuairiscím freisin mura bhfuil an fhaisnéis agus na mínithe ar fadfaighte agam agus atá riachtanach chun críocha m'iniúchta.Scrúdaím an Ráiteas maidir le Rialú Inmheánach Airgeadais le55

féachaint an léirítear ann gur chomhlíon an tÚdarás an CódCleachtais maidir le Rialachas Comhlachtaí Stáit agus tuairiscím araon chás ábhartha nach ndéanann sé amhlaidh, nó más rud é gobhfuil an ráiteas míthreorach nó nach dtagann sé le faisnéis eile atáar eolas agam de bharr na ráitis airgeadais a bheith iniúchta agam.Ní cheanglaítear orm a bhreithniú cibé an gclúdaíonn an Ráiteasmaidir le Rialú Inmheánach Airgeadais gach priacal agus rialúairgeadais, ná teacht ar thuairim maidir le héifeachtacht na nósannaimeachta maidir le priacail agus rialú.Léim faisnéis eile atá sa Tuarascáil Bhliantúil, agus breithním cibé andtagann sé leis na ráitis airgeadais iniúchta. Breithním nahimpleachtaí do mo thuarascáil ma thagaim ar an eolas faoi aon rudatá, de réir cosúlachta, ina mhíráiteas nó ina neamhréireachtábhartha leis na ráitis airgeadais.An Bunús atá le mo Thuairim ar na RáitisI mbun m'fheidhme mar Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste, rinnemé m'iniúchadh ar na ráitis airgeadais de réir CaighdeánIdirnáisiúnta maidir le hIniúchóireacht (Ríocht Aontaithe agus Éire)arna n-eisiúint ag an mBord um Chleachtais Iniúchóireachta agus tríthagairt a dhéanamh do na nithe ar leith is gá a chur san áireamh indáil le cúrsaí bainisteoireachta agus oibriúcháin a ghabhann lecomhlachtaí Stáit. Déantar scrudú mar chuid den iniúchadh, arbhonn tástála, ar fhianaise a bhaineann le suimeanna agus rialtachtna n-idirbheart airgeadais a chuirtear san áireamh sna ráitisairgeadais, agus leis na hidirbhearta a fhoilsítear iontu. Chomhmaith leis sin, cuimsíonn an t-iniúchadh measúnacht ar nameastacháin agus ar na breitheanna suntasacha a rinneadh agus naráitis airgeadais á n-ullmhú, agus measúnacht le féachaint an n-oireann na beartais chuntasaíochta don bhail atá ar chúrsaí anÚdaráis, ar feidhmíodh na beartais sin ar bhealach leanúnach agusar foilsíodh iad ar bhealach sásúil.Phleanáil mé agus rinne mé m'iniúchadh sa chaoi is go bhfaighinn anfhaisnéis agus na mínithe ar fad a mheas mé a bheith riachtanachionas go mbeadh leordhóthain fianaise agam a d'fhágfadh cinnteachtréasúnach ann go bhfuil na ráitis airgeadais saor ó mhíráiteasábhartha, cibé calaois nó neamhrialtacht eile nó earráid is cúis leissin. I dteacht ar mo thuairim, rinne mé meastóireacht ar a shásúla isa cuireadh faisnéis i láthair sna ráitis airgeadais san iomlán freisin.56

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007TuairimIs é mo thuairim go dtugann na ráitis airgeadais léargas fíorcheart,de réir Cleachtais Chuntasaíochta a nGlactar Leis go Coitianta inÉirinn, ar riocht ghnóthaí an Údaráis ag 31 Nollaig 2007 agus ar aioncam agus ar a chaiteachas don bhliain dar críoch sin.Is é mo thuairim go raibh leabhair chuntais chuí coinnithe ag anÚdarás.Tá na ráitis airgeadais ag teacht leis na leabhair chuntais.Gerard SmythLe haghaidh agus thar ceann anArd-Reachtaire Cuntas agus Ciste30 Meitheamh 200857

Ráiteas na mBeartas CuntasaíochtaBunús na CuntasaíochtaRéitíodh na ráitis airgeadais de réir an mhodh fabhraithecuntasaíochta, ach mar a thugtar le fios thíos agus de réir nabprionsabal cuntasaíochta a bhfuil glacadh ginearálta acu faoingcoinbhinsiún stairiúil costais.Glactar le caighdeáin um thuairisciú airgeadais a mholanncomhlachtaí aitheanta cuntasaíochta de réir mar a thagann siad ibhfeidhm.Ioncam ó Dheontais OireachtaisB'ionann an t-ioncam ón bhfoinse seo agus admhálacha iarbhír inairgead tirim sa tréimhse.Sláinte agus Míchumas a Thomhas san Eoraip(MHADIE)Cuirtear san áireamh in ioncam na bliana ina dtabhaítear ancaiteachas gaolmhar maoiniú a fhaightear i dtaca le Sláinte agusMíchumas a Thomhas san Eoraip (MHADIE).Tionscadal de chuid Choimisiún na hEorpa is ea é seo arroghnaíodh an tÚdarás Náisiúnta Míchumais mar cheann dáchomhpháirtithe. Leanfaidh an tionscadal seo ar aghaidh i 2008.Ioncam Eile - An Roinn Oideachais agusEolaíochta (NEPS)Mínítear athchistiú ón Roinn Oideachais agus Eolaíochta, AntSeirbhís Náisiúnta Síceolaíochta Oideachais (NEPS) i dtaca letuarastail agus aoisliúntas arna n-íoc ag an Údarás NáisiúntaMíchumais ar bhonn fabhraithe.Sócmhainní Seasta agus DímheasTaispeántar sócmhainní seasta ag a gcostas nó luacháil stairiúil lúidedímheas carntha. Déantar soláthar le haghaidh dímheasa ag na rátaíbliantúla seo a leanas:Troscán agus trealamh oifigeCrua-earraí agus bogearraíríomhaireachtaÁitreabh20.00% (Líne dhíreach)33.33% (Líne dhíreach)2.50% (Bonn iarmhéid laghdaitheach)58

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Cuntas CaipitilIs é atá sa Chuntas Caipitil ná méid neamhamúchta an ioncaim aleithdháileadh chun sócmhainní seasta a cheannach.PinsinOibríonn an tÚdarás Náisiúnta Míchumais scéim pinsin sochairsainmhínithe atá maoinithe go bliantúil ar bhonn íoc mar a théanntú ó airgid atá ar fáil dó, airgid soláthartha ag an Roinn Dlí agusCirt, Comhionannais agus Athchóirithe Dlí agus ó ranníocaíochtaíbainte ó thuarastail foirne san áireamh.Léiríonn costais pinsean na sochair atá tuillte ag fostaithe satréimhse agus taispeántar iad glan ó ranníocaíochtaí pinsin foirneatá coinnithe ag an Údarás Náisiúnta Míchumais.Aithnítear méid afhreagraíonn don táille pinsin mar ioncam sa mhéid is go bhfuil séin-athghafa, agus cúitithe ag deontais faighte sa bhliain chuníocaíochtaí pinsin a ghlanadh.Léirítear gnóthachain agus caillteanais achtúireacha a éiríonn ardhliteanais scéime sa Ráiteas um Ghnóthachain agus CaillteanaisAitheanta agus aithnítear coigeartú comhfhreagrach sa mhéid atáin-athghafa ón Roinn Dlí agus Cirt, Comhionannais agusAthchóirithe Dlí.Seasann dliteanais pinsean don luach reatha d'íocaíochtaí pinsin satodhchaí tuillte ag an bhfoireann go dtí seo. Seasann maoiniú pinsinatá ar athló don sócmhainn comhfhreagrach le bheith aisghafa idtréimhsí sa todhchaí ón Roinn Dlí agus Cirt, Comhionannais agusAthchóirithe Dlí.59

Cuntas Ioncaim agus Caiteachais don bhliain dar críoch31 Nollaig 2007Nótaí 2007 2006IONCAM € €Ioncam deontais 2(a) 5,937,734 4,944,735Glanmhaoiniú iarchurtha le 10(b) 1,076,673 1,054,570haghaidh pinseanIoncam Eile 2(b) 462,720 476,5257,477,127 6,475,830Aistriú ó (go) Cuntas Caipitil 8 131,515 91,203Ioncam iomlán 7,608,642 6,567,033CAITEACHASTionscadail agus obair 3 2,002,914 1,233,236choimisiúnaitheCostais forbartha,tacaíochta agus riaracháinPárolla 4 2,970,612 2,720,322Costais Pinsin 10(c) 1,223,547 1,165,086Costais Riaracháin 5 1,205,103 1,200,030Dímheas 7 179,535 191,5735,578,797 5,277,011Caiteachas Iomlán 7,581,711 6,510,247Farasbarr (Easnamh) don bhliain 26,931 56,787Farasbarr coinnithe ag 1 Eanáir 430,145 373,358Farasbarr coinnithe ag 31 Nollaig 457,076 430,145Ráiteas na nGnóchan agus nagCaillteanas Aitheanta ar FadFarasbarr (Easnamh) don bhliain 26,931 56,787Gnóthachan/(Caillteanas) (712,000) 344,000Achtúire ar Dhliteanais pinseanCoigeartú do Mhaoiniú 712,000 (344,000)Pinsean IarchurthaGnóchan / (Caillteanas) 26,931 56,787Iomlán Aitheanta don bhliainBaineann torthaí na bliana le hoibríochtaí leantacha.Cuid de na Ráitis Airgeadais seo is ea Ráiteas na mBeartasCuntasaíochta, an Ráiteas faoi Shreabhadh Airgid, agus Nótaí 1 go 15.Síníthe: (Cathaoirleach)Angela KerinsSíníthe: (Comhalta an Údaráis)Christy LynchSíníthe: (Stiúrthóir)Siobhan BarronDáta: 26 Meitheamh 200860

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Clár Comhardaithe amhail ar an 31 Nollaig 2007Nótaí 2007 2006€ €SÓCMHAINNÍ SEASTA 7 3,432,308 3,563,823SÓCMHAINNÍ REATHAFéichiúnaithe agus Réamhíocaíochtaí 12 217,387 223,947Airgead tirim sa bhanc agus ar láimh 9(b) 491,998 364,254709,385 588,201DLITEANAIS REATHACreidiúnaithe agus Fabhruithe 11 252,309 158,056GLANSÓCMHAINNÍ REATHA 457,076 430,145SÓCMHAINNÍ IOMLÁNA 3,889,384 3,993,968LÚIDE DLITEANAISREATHA ROIMH PHINSINSócmhainn Maoinithe Iarchurtha 10(d) (15,000,000) (14,600,000)le haghaidh PinseanDliteanais Pinsin 10(f) 15,000,000 14,600,0003,889,384 3,993,968ARNA LÉIRIÚ AGAn Cuntas Caipitil 8 3,432,308 3,563,823Farasbarr Coinnithe ar Chuntas 457,076 430,145Ioncaim agus Caiteachais3,889,384 3,993,968Cuid de na Ráitis Airgeadais seo is ea Ráiteas na mBeartasCuntasaíochta, an Ráiteas faoi Shreabhadh Airgid, agus Nótaí 1 go 15.Síníthe: (Cathaoirleach)Angela KerinsSíníthe: (Comhalta an Údaráis)Christy LynchSíníthe: (Stiúrthóir)Siobhan BarronDáta: 26 Meitheamh 200861

Ráiteas faoi Shreabhadh Airgid don bhliain dar críoch31ú Nollaig 2007Nótaí 2007 2006€ €Glansreabhadh airgid tirim 9(a) 169,964 (50,034)isteach/amach ó OibríochtaíTORTHAÍ ARINFHEISTÍOCHTAÍ AGUSSEIRBHÍSIÚ AIRGEADAISÚs faighte 5,800 1,431Glansreabhadh isteach ó 5,800 1,431infheistíochtaí agus ósheirbhísiú airgeadaisGNÍOMHAÍOCHTAÍINFHEISTÍOCHTACeannach sócmhainní seasta (48,020) (100,370)Diúscairt sócmhainní seasta 0 0Glansreabhadh airgid tirim amach (48,020) (100,370)ó ghníomhaíochtaí infheistíochtaMéadú/ (Laghdú) in airgead 127,744 (148,973)tirim sa bhanc agus ar láimhCuid de na Ráitis Airgeadais seo is ea Ráiteas na mBeartasCuntasaíochta, an Ráiteas faoi Shreabhadh Airgid, agus Nótaí 1 go 15.Síníthe: (Cathaoirleach)Angela KerinsSíníthe: (Comhalta an Údaráis)Christy LynchSíníthe: (Stiúrthóir)Siobhan BarronDáta: 26 Meitheamh 2008Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 20071. Clúdaíonn na Ráitis Airgeadais seo an bhliain dar críoch31 Nollaig 2007.2. IONCAM 2007 2006€ €2(a) Ioncam DeontaisAn Roinn Dlí agus Cirt, Comhionannais 5,937,734 4,944,735agus Athchóirithe Dlí5,937,734 4,944,73562

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 20072(b) Ioncam eile 2007 2006An Roinn Oideachais agus Eolaíochta 440,821 417,748(NEPS)Tionscal AE maoinithe MHADIE 3,563 21,718Ús bainc 5,800 1,431Admhálacha na Roinne Gnóthaí 11,046 4,392Sóisialta, Pobail agus TeaghlaighFoilseacháin 0 585Cíos agus Seirbhísí 0 29,149Ilghnéitheach 1,488 1,070Athchistithe Taistil 2 432462,720 476,5253.TIONSCADAIL AGUSOBAIR CHOIMISIÚNAITHEDúshlán a thabhairt ar dhearcadh i 502,374 0eith feachtais um Shláinte MheabhrachLeabhrán faisnéise ar Straitéis 320,327 0Náisiúnta MíchumaisSármhaitheas trí Scéim 188,641 124,444Dámhachtana RochtanaScéim le Taighde a chur chun cinn 102,071 97,132Comhdháil um Thaighde ar Mhíchumas 62,212 31,416Athbhreithniú na Litríochta ar Mhná 60,912 23,401agus MhíchumasLeabharlann Nua-ábhar 52,743 27,777Comhdháil seolta Sármhaitheasa i 50,157 0nDearadh UilíochUasdátú arTF ÚNMTreoirlínte Rochtana 43,637 60,284Taiscéaladh ar Fhostú Daoine faoi 41,381 0MhíchumasÁbhair Faisnéise,CuidV denAcht Míchumais 40,527 0RochtanaAthdhéanamh ar Thógáil do Chách 2002 36,766 0Sármhaitheas trí Fhíseán Dámhachtana 36,598 0Taighde ar an mBealach is Fearr le 31,488 39,343Monatóireacht a dhéanamh ar Chuid Vden Acht MíchumaisTiomanta don Sármhaitheas 30,237 8,289Léiriúchán ar dhaoine faoi mhíchumas 30,000 0sna meáin63

Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 2007FoilsiúTreoirlínte Sláinte agus Sábháilteachta 29,494 18,088ar Dhul amachPolasaithe AD agus PleanTraenála 25,916 19,965Ionad don Sármhaitheas Um Chostais 24,247 0Bunaithe do Dhearadh UilíochCód Cleachtais ar Rochtain ar Láithreáin 22,500 0OidhreachtaÁbhair Dearaidh agus Cló do ÚNM 21,968 0Tuarascáil bhliantúil 21,635 28,071Dearadh Lógó agus Forbairt CEUD 19,425 0Taighde ar EiticThaighde 18,542 0Taighde ar Luathfhágáil scoile ag daoine faoi 16,326 72,203mhíchumasSeimineár choinbhinsiúin NA 15,680 0Frámaíochta Monatóireachta 14,460 0AthbhreithniúTF Infreastruchtúr 05-07 14,012 6,608Comhdháil náisiúnta leTorthaí Suirbhéireachta 13,537 0Dearcaidh 2006 a leathadhAthchló ar Fhoilseacháin Rochtana 12,112 0Suirbhéireacht ar Dhearcadh i leith Míchumais 11,060 72,943Forbairt arThreoirlínte Rochtana 8,558 482Feidhmiú Straitéise Cuimsithí Fostaíochta 8,465 4,232do dhaoine faoi MhíchumasTacaíochtaí d’Oifigeach Rochtana 8,278 0Taighde ar Stíleanna Cinnireachta 7,401 19,775Athbhreithniú ar Rialuithe inmheánacha 7,260 15,352AirgeadaisTeagasc Eorpach agus Oireachtais 6,232 8,103Treoirlínte maidir le Ról Oifigeach Rochtana 5,167 3,448Foireann feidhmiúcháin Suíomh Gréasáin 5,122 75,963Tiontuithe HTML 4,974 1,096Sonraí Bonnlíne Míchumais 4,213 0Dí-institiúideacht 3,955 0TomhaisWHO ar Shláinte agus Mhíchumas 3,563 3,036san Eoraip faoi Mhaoiniú AETomhaisWHO ar Shláinte agus Mhíchumas 272 17,693san Eoraip faoi chostais ÚNMAcmhainní Leictreonacha don Leabharlann 3,005 19,625Cód Cleachtais ar Rochtain ar Sheirbhísí Poiblí 2,802 31,036Coiste Comhairleach um Shláinte Mheabhrach 2,249 1,13164

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 2007Léamh phrofaí, Eagarthóireacht 2,212 0Athbhreithniú Litríochta faoi Chaighdeán 1,331 20,031na Beatha i Suímh ChónaitheScoláireachtaí 1,270 18,810Táscairí rannpháirtíochta 905 3,549Plean Straitéiseach 741 86,081Seirbhís For-rochtana Leabharlainne 713 1,336Sláinte 575 51Tiontú XML 557 1,626Tionscadail an Choiste Comhairleach 548 0um ChaighdeáinSuirbhéireacht Monatóireachta ar 545 0Chóid ChleachtaisFoilseachán ÙNM ar a Chlár Taighde 538 0Staidéar Náisiúnta ar Rannpháirtíocht 397 6,320Daoine faoi Mhíchumas i spórtClár tacaíochta um maireachtáil neamhspleách 296 3,039Nuachtlitir um Chaighdeáin 161 36Foiréigean in aghaidh daoine faoi Mhíchumas 119 9,922Treoirlínte d’Iniúchtaí RochtanaTFC 109 14,348Lógó ÚNM 0 25,490Leabharlann Bhunachair Sonraí 0 23,846I dTreo Coinbhinsiúin ar Mhíchumas 0 16,939Taighde Chuid M 0 16,226Ceangal Irisí sa Leabharlann 0 14,000Áionad Foirfeachta i nDearadh Uilíoch 0 13,916Pleanáil Duine-lárnaithe 0 13,147Luacháil Phíolótach um Chaighdeáin Náisiúnta 0 12,777Luacháil ar oibriú Scéime Deontais do 0 11,170Dhaoine faoi MhíchumasTreoirlínte um chomhionannas / 0 10,678Traenáil MhíchumaisTreoir Conas a dhéanfá ar fhormáidí inrochtana 0 9,486Seimineáir ar rochtain ar Sheirbhísí Poiblí 0 7,776Treoirlínte ar Uirlis Iniúchta TFC 0 6,869Measúnú Riosca 0 6,655Treoirlínte d’Iniúchtaí Rochtana 0 6,024Straitéis fostaíochta do Dhaoine faoi Mhíchumas 0 5,573Ainilís Staidrimh 0 5,445Oideachas,Traenáil agus Fostaíocht 0 4,58065

Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 2007Socrú,tionchar ar Chlár um Polasaí Rianaithe 0 4,043Foilseachán ÙNM ar a Chlár Taighde 0 2,945Uasghrádú Teileafóin 0 2,589Athbhreithniú ar Chomhdháil Oideachais ÚNM 0 871Teagaisc Athbhreithnithe T.Éir MH & LD 0 358Treoracha AE d’ÚsáidTeicneolaíochta Cúnta 0 350Athbhreithniú Bunoideachais Céim 1 0 227Coiste Comhairleach um Thaighde 0 39Comhdháil Oideachais 2005 0 (279)Treoir Rochtana d’Oibritheoirí Iompair in Éirinn 0 (566)Grúpa Comhairleach um Reachtaíocht 0 717MíchumaisSraith Seimineár ÚNM (80) 80Coiste Comhairleach NSAI um Chaighdeáin (524) 15,1792,002,914 1,233,2364. COSTAIS PHÁROLLA Nótaí 2007 2006€ €Pá Fhoireann an ÚNM 2,238,651 2,201,373Foireann gníomhaireachta 389,809 194,704Pá Fhoireann NEPS 342,152 324,2452,970,612 2,720,322Ba é 43 meánlíon na mball foirne a bhí fostaithe ag an tÚdarás sabhliain (2006: 43)5.COSTAIS RIARACHÁIN Nótaí 2007 2006€ €Taisteal 59,714 50,304Oiliúint 65,393 37,795Táillí Comhdhála / Seimineáir 5,430 7,776Earcaíocht 109,015 69,911Táillí & Speansais an Údaráis 6 136,345 135,391Táille Iniúchóireachta 23,000 21,000Ús / táillí bainc 795 936Ceaintín / béilí 103,027 89,286Glanachtán / teaghlaigh 60,962 45,186Bogearraí Ríomhaireachta 13,373 42,257NeamhchaipitilSoláthairtí ríomhaire 3,420 2,956Táillí comhairliúcháin 51,826 38,36566

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 2007Cúiréirí 3,944 11,420Gás / leictreachas 51,935 43,177Árachas 34,253 32,058Cúltaca TF 6,011 65,401Táillí dlíthiúla 84,254 62,449Cothabháil 98,436 135,621Troscán / trealamh oifige (neamhchaipitil) 16,538 19,507Soláthairtí oifige 20,964 25,108Postas agus Teileafóin 49,782 59,085Priontáil / fótachóipeáil 34,996 41,351Bainistiú prionta 16,808 11,249Caidreamh Poiblí 53,111 63,339Foilseacháin / tréimhsiúcháin 4,965 2,617Rátaí 66,960 64,474Uiríll 0 43Slándáil 6,229 5,306Seimineáir 2,609 6,535Síntiúis / Bronntanais 10,966 4,513Ilghnéitheach 4,199 927Cothabháil an ghutháin 3,446 2,854Aistriúcháin / Ateangairí 2,397 1,8331,205,103 1,200,0306. TÁILLÍ & SPEANSAIS AN UDARÁISÍocadh caiteachas de €96,906.27 (€82,218.95 i 2006) maidir le táillí anÚdaráis. Íocadh caiteachas de €39,438.37 (€53,172.05 i 2006) maidirle táillí coimhdeach an Údaráis.7. SÓCMHAINNÍ SEASTACrua-earraí Troscán agus Áitreabh Iomlánagus Bogearraí TrealamhRíomhaireachta OifigeCostas nó € € € €LuacháilIarmhéid 377,528 416,957 3,929,988 4,724,473amhail 1Eanáir 2007Breiseanna 8,249 39,771 0 48,020ag costasIarmhéid 385,777 456,728 3,929,988 4,772,493amhail 31Nollaig 200767

Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 2007DímheasCarnachIarmhéid amhail 308,232 333,418 519,000 1,160,6501 Eanáir 2007Curtha chun 46,234 48,026 85,275 179,535dochair sa bhliainIarmhéid ag 354,466 381,444 604,275 1,340,18531 Nollaig 2007GLANLUACH 31,311 75,284 3,325,713 3,432,308NA LEABHAR31 Nollaig 2007GLANLUACH 69,296 83,539 3,410,988 3,563,823NA LEABHAR31 Nollaig 2006Nótaí 2007 20068. CUNTAS CAIPITIL € €Iarmhéid ag 1 Eanáir 3,563,823 3,655,026Aistriú chuig (ó)Cuntas Ioncaim agus CaiteachaisIoncam a úsáideadh chun 7 48,020 100,370sócmhainní seasta a cheannachAmúchta sa bhliain de 7 (179,535) (191,573)réir dímheas sócmhainní(131,515) (91,203)Iarmhéid ag 31 Nollaig 3,432,308 3,563,8239. IMRÉITEACH SREABHADH AIRGID9(a) Réiteach an (easnaimh) /fharasbairr don bhliaingo hairgead tirim ó oibríochtaí 2007 2006€ €Farasbarr/ (Easnamh) don tréimhse 26,931 56,787Coigeartú le haghaidh míreanna neamhoibriúcháinÚs Infhaighte (5,800) (1,431)Gluaiseacht ar an gCuntas Caipitil (131,515) (91,203)Coigeartú le haghaidh míreanna neamhairgidDímheas 179,535 191,573Athrú i bhFeichiúnaithe 6,560 (25,028)Athrú i gCreidiúnaithe 94,253 (180,732)Airgead Tirim ó Oibríochtaí 169,964 (50,034)68

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 20079(b) Anailís na n-iarmhéideanna airgeadtirim agus gluaiseachtaí i rith na bliana 2007 2006€ €Balance at 31 December 2006 364,254 513,227Increase / (Decrease) in Cash 127,744 (148,974)Balance at 31 December 2007 491,998 364,25410.AOISLIÚNTASFaoinAcht um Údarás Náisiúnta Míchumais 1999,déanfaidh an tÚdarás leceadú anAire Dlí agus Cirt,Comhionannais agusAthchóirithe Dlí agus lecead anAireAirgeadais scéim nó scéimeanna le haghaidh bronnadh socharaoisliúntas ar nó i dtaca le baill foirne,lena n-áirítear Stiúrthóir an Údaráis.Dréachtaíodh Scéim Eiseamlárach agus tá sé ag feitheamh ar fhaomhadh naRoinne Dlí agus Cirt,Comhionannais agusAthchóirithe Dlí agus na RoinneAirgeadais.Oibríonn an tÚdarás Náisiúnta Míchumais scéim aoisliúntas neamhmhaoinithele sochair shainmhínithe don fhoireann.I láthair na huaire faigheann baill foirne a bhí ina mbaill foirne de chuid anBhoird NáisiúntaAthshlánúcháin (NRB) a théann ar scor sochair aoisliúntaisfaoi théarmaí ScéimAoisliúntais an Rialtais Áitiúil.Faigheann baill foirne a bhífostaithe ag an ÚNM ó bunaíodh é agus a théann ar scor sochair de réirthéarmaí ScéimAoisliúntais na nGníomhaireachtaí SláinteAinmnithe.(a) Scéim PinseanTá na torthaí a leagtar amach thíos bunaithe ar luacháil achtúireach nandliteanas i dtaca le foireann ar seirbhís, ar scor agus básaithe de chuidan ÚNM amhail ar an 31 Nollaig 2007. Rinneadh an luacháil seo agachtúir cáilithe neamhspleách chun críche an chaighdeáinchuntasaíochta, Caighdeán Tuairiscithe Airgeadais Uimh. 17 - SochairScoir (FRS 17)Rinneadh an luacháil seo leis an modh aonaid bheartaithe.B'iad seo a leanas na boinn tuisceana a úsáideadh le dliteanais nascéime a ríomh:2007 2006 2005 2004 2003Ráta Lascaine 5.5% 5.5% 5.5% 5.5% 6%Bonn tuisceana faoi 4% 4% 4% 4% 4%ardú tuarastailBonn tuisceana 4% 4% 4% 4% 4%faoi ardú pinsinBoilsciú praghais 2% 2% 2% 2% 2%Toisc gur scéimeanna neamh-mhaoinithe iad scéimeanna an ÚNM nílaon sócmhainní ann i dtaca le dliteanais pinsean fabhraithe de chuidfoireann an ÚNM.69

Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 2007(b) Glanmhaoiniú Iarchurtha 2007 2006do Phinsin sa Bhliain€ €Maoiniú in-aisghabhála maidir le costais 1,380,000 1,300,000pinsean sa bhliain reathaDeontas Stáit a úsáideadh chun pinsinéirí a íoc (303,327) (245,430)1,076,673 1,054,570(c) Anailís ar an méid a cuireadh chun 2007 2006dochair do bhrabús oibriúcháin faoiFRS 17€ €Costas seirbhíse reatha 800,000 730,000Ús ar Dhliteanais na Scéime Pinsin 580,000 570,000Ranníocaíochtaí Fostaithe (156,453) (134,914)Cost seirbhíse go dtí seo - -Táille oibriúcháin iomlán 1,223,547 1,165,086(d) Sócmhainn Maoinithe Iarchurtha do PhinsinAithníonn an tÚdarás Náisiúnta Míchumais na méideanna seo marshócmhainn atá comhfhreagrach don dliteanas neamh-mhaoinithe atáiarchurtha do phinsin ar bhonn tacar de bhoinn tuisceana atá tuairiscithethuas agus líon iar-eachtraí.Ar an himeachtaí seo tá an bonn reachtúil dobhunú scéim aoisliúntais, agus an beartas agus an cleachtas i dtaca lemaoiniú pinsean seirbhís phoiblí atá anois i bhfeidhm, lena n-áirítearranníocaíochtaí ó fhostaithe agus próiseas na meastachán bliantúil. Cénach bhfuil aon chomhaontú foirmiúil maidir leis na méideanna sonrachaseo leis an Roinn Dlí agus Cirt, Comhionannais agus Athchóirithe Dlí, nílaon fhianaise ag an Údarás Náisiúnta Míchumais nach n-íocfaidh anbeartas maoinithe seo méideanna mar iad i gcónaí de réir an chleachtaisreatha. B'ionann agus €15 milliún (2006: €14.6 milliún) an tsócmhainnmaoinithe aischurtha amhail ar an 31 Nollaig 2007.e) Anailís ar an méid a aithníodh sa 2007 2006ráiteas de ghnóchain agusdo chaillteanais iomlána€ €Caillteanais(gnóchain) ar dhliteanais scéime (712,000) 344,000Athruithe i mbonn tuisceana faoi 0 0luach reatha dhliteanais na scéime(Gnóchan) / caillteanas achtúireach (712,000) 344,000aitheanta i STRGL70

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 2007(f) Gluaiseacht san easnamh i rith 2007 2006na bliana€ €Dliteanas scéime ar 1 Eanáir €14,600,000 €13,200,000Costas seirbhíse reatha €800,000 €730,000Ús ar Dhliteanais na Scéime €580,000 €570,000Sochair iníoctha (€268,000) (€244,000)Gnóchan achtúireach aitheanta i STRGL (€712,000) €344,000Dliteanas Pinsin €15,000,000 €14,600,000Stair na ngnóchan agus na gcaillteanas iarbhírgnóchain / 2007 2006 2005 2004caillteanas ardhliteanaisscéimeméid (€712,000) €344,000 €558,000 €1,345,000céatadán an (5%) 2% 4% 11%luach reathade dhliteanaisscéimeméid iomlán a aithnítear in STRGLméid (€712,000) €344,000 €558,000 €2,105,000céatadán an (5%) 2% 4% 18%luach reathade dhliteanaisscéime11.CREIDIÚNAITHEAGUS 2007 2006FABHRUITHEPárolla/Creidiúnaithe Éagsúla €83,502 €22,055Creidiúnaithe a bhaineann leis an NRB €14,484 €14,484Fabhruithe €133,901 €121,517Ioncam Aischurtha MHADIE €20,422 €0Iomlán na gCreidiúnaithe €252,309 €158,05612. FEICHIÚNAITHE AGUS 2007 2006RÉAMHÍOCAÍOCHTAÍAn Roinn Oideachais & Eolaíochta €112,682 €105,510Cíos & Seirbhísí na Roinne Sláinte €47,020 €53,369agus Leanaí / FÁSFeichiúnaí MHADIE €3,036 €3,03671

Nótaí leis na Ráitis Airgeadais don bhliain dar críoch31ú Nollaig 2007Feichiúnaithe Éagsúla an ÚNM 24,140Lúide Soláthar le haghaidh (7,301) €16,839 €12,969DrochfhiachaisRéamhíocaíochtaí €37,810 €49,062Iomlán na bhFeichiúnaithe €217,387 €223,94713. DLITEANAIS THEAGMHASACHANí raibh aon dliteanais theagmhasacha ag 31 Nollaig 2007.14. GEALLTANAIS CHAIPITILNí raibh aon ghealltanais chaipitil gan íoc ag an Údarás amhail ar an31 Nollaig 2007.15. FAOMHADH NA RÁITEAS AIRGEADAISFaomhadh na Ráitis Airgeadais ar 6 Meitheamh 2008.72

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Aguisíní73

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Aguisín 1:Coistí an Udaráisle linn 2007Coiste IniúchtaMr Tom O’Higgins (Cathaoirleach, d’éirigh as oifig Márta 2007)Mr Derek Stavely (Cathaoirleach ó Mhárta 2007)Mr Robert Cashell (ceapadh Márta 2007)Mr Kevin CondonMs Maria Cronin(ceapadh Meitheamh 2007)Mr Brian DuffyMr Gene Lambert (d’éirigh as oifig Meitheamh 2007)Mr Christy LynchCoiste AirgeadaisMr Christy Lynch (Cathaoirleach)Mr Jack CallananMs Maria Cronin (ceapadh Márta 2007)Mr John Dolan (ceapadh Márta 2007)Ms Noreen GildeaMr Seán MistéilFo-choiste RialachaisMs Angela Kerins (Cathaoirleach)Mr Gene LambertMs Betty O’LearyMr Donie O’Shea75

Fo-choiste Straitéis Náisiúnta MíchumaisMr Donie O’Shea (Cathaoirleach)Ms Siobhan BarronMr John DolanMs Noreen GildeaMr Christy LynchMs Betty O’LearyCoiste Pearsanra agus RiaracháinMs Angela Kerins (Cathaoirleach)Ms Maria CroninMr John DolanMs Noreen GildeaMr Jimmy MartinMs Lottie McClureMs Betty O’LearyCoistí ComhairleachaCoiste Eiticiúil Taighde MíchumaisAn tOllamh Jerome Bickenback (Cathaoirleach)Ms Selina BonnieDr Ron IphofenDr Tim JacksonMs Mairide WoodsCoiste Dámhachtainí Rochtain den ScothMr James McClean (Cathaoirleach)Mr Colm ButlerMr Frank DalyMr Alexis DonnellyMs Chrissie KeaneMr Michael McDonnellMs Sarah NearyMs Fionnuala RogersonMs Angela RolfeCoiste Comhairleach um Shláinte MheabhrachMr Frank Flannery (Cathaoirleach)Mr Alan ChapmanMs Finola Colgan (ceapadh Iúil 2007)76

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Mr Mick CoughlanMr Paul Howard (d’éirigh as oifig Meán Fómhair 2007)Mr Niall KeaneMs Michelle Kerrigan (ceapadh Márta 2007)Ms Mary KeysMr Tony LeahyMr Andrew LogueMr Louie MaguireMr Jim McSweeney (d’éirigh as oifig Márta 2007)Ms Rose Marie MurphyMs Patsy O’Brien (d’éirigh as oifig Iúil 2007)Ms Winifred O’HanrahanMr John RedicanMs Joan Regan (ceapadh Deireadh Fómhair)Mr John SaundersDr Margaret Webb77

Aguisín 2:Foireann ÚNM ar 31Nollaig 2007Stiúrthóir:Cúntóir Pearsanta:Ms Siobhan BarronMs Bernadette VellaIonad Sármhaitheasa i nDearadh UilíochPríomhoifigeachComhairleoir Sinsearach TECComhairleoir Sinsearach DearaidhComhairleoir SinsearachTimpeallacht ThógthaCúntóir RiaracháinDr Ger CraddockMr Donal RiceFolamhFolamhFolamhSeirbhísí CorparáideachaBainisteoirCúntóir PearsantaFeidhmeannachFeidhmeannach – AirgeadaisCúntóir RiaracháinCúntóir Riaracháin J/RCúntóir Riaracháin J/RFáilteoir/Lasc-chlárCoinneáil in EagarGiollaSlándáilGlantóírPolasaí agus Gnóthaí PoiblíCeannaireComhairleoirí SinsearachaMs Cliona CurleyMs Mary McNabolaMr Michael FoleyMs Regina MulliganMs Gretta FlynnMs Carmel ClarkeMs Toni McDonaldFolamhMr Paddy PowerMr Paul FoxMr Charlie BuckleyFolamhMs Eithne FitzgeraldMr Edward CreanDr Rosarie McCarthyMs Mary MeaneyMr Donie O’SheaMs Marion Wilkinson78

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007ComhairleoiríCúntóirí RiaracháinForbairt Taighde agus CaighdeánCeannaireCúntóir PearsantaOifigeach Sinsearach Taighde J/ROifigeach Sinsearach Taighde J/ROifigeach Sinsearach TaighdeOifigeach Sinsearach Caighdeán – EtAOifigeach Sinsearach CaighdeánOifigeach TaighdeCúntóír TaighdeOifigeach CaighdeánComhordaitheoir InrochtaineachtaTimpeallacht Thógtha – EtAComhordaitheoirInrochtaineachta TEC – EtAComhordaitheoirInrochtaineachta CSC – EtAOifigeach EolaisCúntóir EolaisCúntóir Riaracháin – TaighdeCúntóir Riaracháin – CaighdeáinCúntóir Riaracháin – EtACúntóír Riaracháin – EtADr Shari McDaidFolamhMs Jacinta ByrneMs Heather O’LearyFolamhMs Mary Van LieshoutMs Emma DoyleDr Anne GoodDr Frances HannonFolamhMr Shane HoganFolamhMs Mary MurrayFolamhDr Anne-Marie RooneyFolamhFolamhFolamhMs Helen FarrellMs Amber RockwellMs Louise MonahanFolamhMartina McTiernanFolamh79

Aguisín 3:Ionadaíocht ÚNMar chomhlachtaíseachtracha le linn2007Ageing Well NetworkComhlacht Comhairleach na Rialachán Foirgníochta• Cuid M Grúpa OibreBus Éireann• Grúpa Usáideoirí MíchumaisAn Bord um Fhaisnéis do Shaoránaigh• Grúpa Comhairleach um Threoracha i leith RochtainFaisnéise do CháchAn Coimisiún um Rialáil Cumarsáide• Painéal Comhairleach• Fóram Tionscal ar Sheirbhísí do Lucht MíchumaisAn Coimisiún um Rialáil Tacsaithe• Comhairle TacsaitheAn Roinn Fiontar,Trádála agus Fostaíochta• Fóram Comhairleach ar Lucht Míchumais a FhostúAn Roinn Comhshaoil, Oidhreachta agus Rialtais Áitiúil• Coiste Comhairleach Plean Gníomhaíochta um Mhíchumas• Grúpa Comhairleach Náisiúnta chun Polasaí Tithíochta aFhorbairt do Lucht Míchumais80

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007An Roinn Sláinte agus Leanaí• Coiste Comhairleach Náisiúnta Míchumais• Coiste Náisiúnta um Bhunachar Míchumais Fisiciúil agusCéadfaíoch• Grúpa Comhairleach Staidreamh• Grúpa Oibre um Chaighdeáin a Fhorbairt i leith MeasúnúRiachtanas NeamhspleáchAn Roinn Dlí agus Cirt, Comhionannais agus Athchóirithe Dlí• Grúpa Oibre ComhionannaisAn Roinn Gnóthaí Sóisialacha agus Teaghlaigh• Fóram Comhairleach MíchumaisRoinn an Taoisigh• Grúpa Monatóireachta Páirtithe Leasmhara an StraitéisNáisiúnta MíchumaisAn Roinn Iompair• Fóram Iompair Mara• Coiste Comhairleach um Iompar Poiblí (PTAC)Disability Federation of Ireland (DFI)• Fo-ghrúpa TithíochtaAn tÚdarás Comhionannais• Coiste Bliain na hEorpa um Chomhionannais Deiseanna doCháchFÁS• Coiste Náisiúnta Comhairleach MíchumaisAn tÚdarás um Fhaisnéis agus Cáilíocht Sláinte (HIQA)• Grúpa Comhairleach um Ionaid Ainmnithe do LuchtMíchumaisFeidhmeannacht na Seirbhísí Sláinte• Grúpa Seirbhísí Lae d’Aosaigh• Grúpa Oibre Measúnú Riachtanas• Grúpa Oibre Ionad Cónaithe• Grúpa Maoirseachta um Reachtaíocht Míchumais• Fóram do Dhaoine atá ag Aosú81

An Bord Seirbhísí Bainistíochta Rialtais Áitiúil (LGMSB)• Fo-ghrúpa Cumarsáide um Straitéis Náisiúnta Míchumais• Fo-ghrúpa Cur i gCrích an Straitéis Náisiúnta Míchumais• Fo-Ghrúpa Stiúrtha an Straitéis Náisiúnta Míchumais• Fo-ghrúpa Oiliúna um Straitéis Náisiúnta MíchumaisAn Chomhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta• An BordÚdarás um Chaighdeáin Náisiúnta na hÉireann (NSAI)• Coiste Comhairleach um Chaighdeáin Inrochtaineachta doCháchOifig an Ombudsman do Leanaí• Coiste Comhairleach Náisiúnta um LeanaíAn Coimisiún Sábháilteachta Iarnróid• An Comhairle Sábháilteachta Iarnróid82

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Aguisín 4:Foilseacháin agusaighneachtaí anUNM le linn 2007FoilseacháinTuarascáil Bhliantúil 2006At Least 3% of Public Service Jobs Are for People with Disabilities:It’s the lawCentre for Excellence in Universal Design (CEUD) – brochureDraft Monitoring Questionnaire: The Implementation of the NDACode of Practice on Accessibility of Public Services andInformation provided by Public BodiesExploring the Research and Policy Gaps: A review of literature onwomen and disabilityLiterature Review on Attitudes to DisabilityPleananna Nua Míchumais: A dtairbhe duitse agus do do chlannOperational Research PlanPhones and Broadband: A guide for people with disabilities andolder people – joint NDA/ComReg publicationPublic Attitudes to Disability in Ireland2006 Report on Compliance with Part 5 of the Disability Act 2005on Employment of People with Disabilities in the Public ServiceUN Convention on the Rights of Persons with Disabilities and theCouncil of Europe Disability Action Plan83

AighneachtaíAn Coimisiún Rialáil Cumarsáide (ComReg)• Comhchomhairle um choinníollacha do cheadúnais domhandadigiteacha• Ráiteas Straitéiseach 2008-2010An Coimisiún um Rialáil Tacsaithe• Caighdeáin do thacsaithe inrochtanaAn Roinn Comhshaoil, Oidhreachta agus Rialtais Áitiúil• Caighdeáin dearaidh d’árasáin• Treoracha forbartha d’údaráis phleanála• Treoracha do phleananna forbartha• Páipéar Glas um Leasú Rialtais Aitiúil• Meamram ar dheontais i leith bóithre den dara grádAn Roinn Sláinte agus Leanaí• Athbhreithniú ar an bPlean Earnála• Ráiteas Straitéise• An Bille Sláinte 2007An Roinn Dlí agus Cirt, Comhionannais agus Athchóirithe Dlí• Ceadú moltaí faoi Alt 48 (6) den Acht um Mhíchumas 2005maidir le foirm agus ábhar tuairiscí reachtúla faoi Chuid 5 denAcht• Ráiteas StraitéiseÚdarás Aerfort Bhaile Átha Cliath• Riail EC 1107/2006 a chur i bhfeidhm: Cearta maidir letaisteal do lucht míchumais agus dóibh siúd nach bhfuil cumassoghluaisteachta go hiomlán acu - páipéar comhairleachFeidhmeannacht na Seirbhísí Sláinte• Treoracha i leith seirbhísí a sholáthar in ionaid chónaithe dodhaoine óga faoi mhíchumasAn tÚdarás um Fhaisnéis agus Cáilíocht Sláinte (HIQA)• Dréacht um chaighdeáin náisiúnta i leith ionad cónaithe dodhaoine aosta84

ÚNM Tuarascáil Bhliantúil 2007Coimisiún Meabhair-Shláinte• Creat caighdeán do sheirbhísí sláinte in Éirinn – dréacht úirlisí• Athbhreithniú ar oibriú an Acht um Mheabhair-ShláinteEagraíocht um Chomhar agus Fhorbairt(OECD)• Athbhreithniú ar an seirbhís phoiblí85