^^fFkjq ?kfj cSlgq gfjtu fivkjs** - Brahm Bunga, Dodra
^^fFkjq ?kfj cSlgq gfjtu fivkjs** - Brahm Bunga, Dodra
^^fFkjq ?kfj cSlgq gfjtu fivkjs** - Brahm Bunga, Dodra
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>^^fFkjq</strong> ?<strong>kfj</strong> <strong>cSlgq</strong> <strong>gfjtu</strong> <strong>fivkjs**</strong><br />
fFkjq ?<strong>kfj</strong> <strong>cSlgq</strong> <strong>gfjtu</strong> fivkjsAA<br />
lfrxqj rqejs dkt lokjsAA<br />
(i`- üúû)<br />
xqjck.kh dh bu iafDr;ksa ds lk/kj.k vFkZ bl çdkj gSa—<br />
xq# lkfgc vius xqjflD[kksa] <strong>gfjtu</strong> I;kjksa ds çfr mins'k nsrs gSa fd vius<br />
eu dks vius ^fFk# ?<strong>kfj</strong>* vFkok ^vkRek* esa fVdk dj cSBs jgks] rks lfrxq#<br />
rqEgkjs dk;Z lEi=k dj nsxkA<br />
;g ckr gS rks lh/h-lknh] ijUrq blesa vR;Ur xgjs vkfRed ^Hksn* Nqis<br />
gq, gSaA blfy, bu xqIr ^vkfRed Hksnksa* dks Li"V djus ds fy, foLrkjiwoZd<br />
fopkj djus dh vko';drk gSA<br />
bldh çFke iafDr ds ewy rhu 'kCnksa ^fFk# ?<strong>kfj</strong> <strong>cSlgq</strong>* ds HkkokFkZ rFkk<br />
xqIr Hksnksa dh vyx-vyx O;k[;k dh tkrh gSA<br />
û-^fFkjq*<br />
^fFkjq*—^fFkjq*<br />
'kCn bl ifDar esa ^?<strong>kfj</strong>* 'kCn dk fo'ks"k.k gS] ftlls<br />
fl¼ gksrk gS fd gesa xqjck.kh çsj.kk djrh gS fd ge vius ^eu* dks ,sls ?kj<br />
esa fVdk ysa—tks lnSo] fu'py] fLFkj] LFkk;h] vVy rFkk vpy gSA<br />
ijUrq gekjs ckákeq[kh fnekxh Kku vuqlkj ge bZ±Vksa] xkjs] lhesaV] ydM+h<br />
vkfn ls cus gq, n`"Veku ?kjksa dks gh viuk ^fut ?kj* vFkok ^fFkjq ?<strong>kfj</strong>*<br />
le>rs gSaA<br />
;g n`"Veku ^?kj* lnk cnyrs jgrs gS rFkk fxjrs jgrs gSaA blfy, ;g<br />
u'oj ?kj—^fFkjq ?<strong>kfj</strong>* vFkok ^fut ?kj* ugha dgyk ldrsA
lds foijhr xqjck.kh esa n'kkZ;s x;s vkfRed eaMy ds ^fFkjq ?<strong>kfj</strong>* vFkok<br />
^fut ?kj* dk—<br />
fLFkj<br />
fu'py<br />
LFkk;h<br />
vpy<br />
vVy<br />
vfouk'kh<br />
vn`"V ?kj dh vksj ladsr gSA<br />
gekjs euksdfYir vFkok n`"Veku u'oj ^?kj* rFkk vkRe eaMyds<br />
^fFkjq ?<strong>kfj</strong>*—<br />
dk Li"V Kku] lw> rFkk pquko<br />
djus dh vko';drk gSA bl ^pquko* ds fy, xqjck.kh gekjh bl çdkj<br />
lgk;rk rFkk ekxZn'kZu djrh gS—<br />
tks ?kjq NfM xokok.kk lks yxk eu ekfgAA<br />
ftFkS tkb rq/q ojr.kk frl dh fpark ukfgAA (i`-þý)<br />
MMk Msjk bgq ugh tg Msjk rg tkuqAA<br />
mvk Msjk dk lateks xqj dS lcfn iNkuqAA<br />
(i`- üÿö)<br />
ykt u ejgq dggq ?kjq esjkAA<br />
var dh ckj ugh dNq rsjkAA<br />
(i`- ýüÿ)<br />
eueq[k gmeS ek;k lwrsAA<br />
vki.kk ?kjq u lekyfg vafr foxwrsAA<br />
(i`- ûúþ)<br />
blds Bhd foijhr xqjck.kh esa ^fFkjq ?<strong>kfj</strong>* vFkok ^fut ?kj* dh lqUnj<br />
rLchj bl çdkj [khaph xbZ gS—<br />
ukud c/k ?kjq rgka ftFkS fejrq u tueq tjkAA<br />
(i`- þþ)<br />
2
eqdkeq frluks vk[kh,s ftlq flfl u gksoh ys[kqAA<br />
vlekuq /jrh pylh eqdkeq vksgh ,dqAA<br />
(i`- öþ)<br />
csxeiqjk lgj dks ukoAA<br />
nw[kq vanksgq ugh frfg BkmAA<br />
uka rlohl f[kjktq u ekyqAA<br />
[kmQq u [krk u rjlq tokyqAAûAA<br />
vc eksfg [kwc oru xg ikbZAA<br />
Ågka [kSfj lnk esjs HkkbZAAjgkmAA<br />
dkbeq nkbeq lnk ikfrlkghAA<br />
nkse u lse ,d lks vkghAA<br />
vkcknkuq lnk elgwjAA<br />
Ågka xuh clfg ekewjAA<br />
frm frm lSy djfg ftm HkkoSAA<br />
egje egy u dks vVdkoSAA<br />
dfg jfonkl [kykl pekjkAA<br />
tks ge lgjh lq ehrq gekjkAA<br />
(i`- ýþÿ)<br />
vfcpy uxjq xksfcan xq# dk<br />
ukeq tir lq[kq ikbvk jkeAA<br />
(i`- ÷øý)<br />
dgq ukud eS lgt ?kjq ikbvk<br />
gfj Hkxfr HkaMkj [kthukAA<br />
(i`- ûüûû)<br />
bl vkRe eaMy ds ^fFkjq ?<strong>kfj</strong>* dks xqjck.kh esa vU; dbZ ukeksa }kjk<br />
lEekfur fd;k x;k gS] tSls fd—<br />
lp [kaM<br />
njq ?kjq<br />
gfj njq<br />
fugpy vklk.k<br />
fut ?kj<br />
fugpy lpq Fkkuk<br />
3
vuHkm uxj<br />
lp ?kj<br />
csxeiqjk<br />
gfj dk /ke<br />
vkiuM+k ?kj<br />
lq[k egy<br />
cSdqaB uxj<br />
vfcpy uxj<br />
lar eaMy<br />
lfgt ?kj<br />
vfcuklh egy vkfnA<br />
lp [kafM olS fuajdkjqAA (i`- ø)<br />
ukud njq ?kjq ,dq gS vojq u nwth tkbAA<br />
(i`- öú)<br />
gfj njq lsos vy[k vHksos<br />
fugpyq vkl.kq ikbvkAA<br />
(i`- ÷ù)<br />
fut ?<strong>kfj</strong> cSfl lgt ?kjq ygh,sAA<br />
gfj jfl ekrs bgq lq[kq dgh,sAA<br />
(i`- üüú)<br />
lgt flQfr Hkxfr rrq fxvkukAA<br />
lnk vaunq fugpy lpq FkkukAA<br />
rgk laxfr lk/ xq.k jlSAA<br />
vuHkm uxjq rgk ln olSAA<br />
(i`- üý÷)<br />
ukud lp ?kjq lcfn l>kiS<br />
nqfc/k egyq fd tk.kSAA<br />
(i`- üþý)<br />
csxeiqjk lgj dks ukmAA<br />
nw[kq vanksgq ugh frfg BkmAA<br />
(i`- ýþÿ)<br />
eqdfr cSdqaB lk/ dh laxfr<br />
tu ikbvks gfj dk /keAA<br />
(i`- öøü)<br />
vkiuM+S ?<strong>kfj</strong> gfj jaxks dh u ek.ksfgAA<br />
lgq usM+S /u daeyh, ckgjq fdvk
lw[k egy tk ds Åp nqvkjsAA<br />
rk efg oklfg Hkxr fivkjsAA<br />
(i`- ÷ýù)<br />
cSdqaB uxjq tgk lar oklkAA<br />
çHk pj.k dey fjn ekfg fuoklkAA<br />
(i`- ÷þü)<br />
vfcpy uxjq xksfcan xq# dk<br />
ukeq tir lq[kq ikbvk jkeAA<br />
(i`- ÷øý)<br />
lar eaMy Bkdqj fcJkeAA<br />
(i`- ûûþö)<br />
dgq ukud eS lgt /jq ikbvk<br />
gfj Hkxfr HkaMkj [kthukAA<br />
(i`- ûüûû)<br />
bu nksuksa ^?kjksa*—^n`"Veku uk'koku ?kj* rFkk ^vuqHkoh fut ?kj* ds<br />
fo"k; esa i`Fkd-i`Fkd Li"V Kku] fu'p; rFkk pquko gksuk vko';d gSA<br />
;g—<br />
fut<br />
vfcpy uxj<br />
csxeiqjk<br />
ukud eaMy<br />
çhr ns'k<br />
uke jl dk ns'k<br />
çse LoSiuk dk bykgh fdyk<br />
vfopy T;ksfr dk ns'k<br />
dgha—<br />
/jrh ij<br />
vkdk'k esa<br />
vUrfj{k esa<br />
ikrky esa<br />
Nqik gqvk ugha gSA<br />
5
Fkk<br />
u gh ;g—<br />
bZVksa<br />
xkjs<br />
lhesaUV<br />
iRFkj<br />
laxejej<br />
ydM+h<br />
vkfn dk cuk gqvk gS!<br />
;g rks—<br />
çdk'k :i<br />
'kCn :i<br />
jl-:i<br />
çhr-vkd"kZ.k<br />
çse-eLrh<br />
eLrh<br />
çse-LoSiuk<br />
T;ksfr-foxkl<br />
foxkl<br />
vugn /qu<br />
uke-#i<br />
'kCn-:i<br />
gS rFkk gekjs 'kjhj esa vUrkZRek esa Nqik gqvk gSA<br />
dkbvk cgq [kaM [kkatrs uofuf/ ikbZAA<br />
(i`- öùÿ)<br />
dkbvk uxjh efg eaxf.k pM+fg tksxh<br />
rk ukeq iyS ikbZAA<br />
(i`- ùúø)<br />
dkbvk uxjh lcns [kksts ukeq uoa fuf/ ikbZAA (i`- ùûú)<br />
esjS djrS bd c.kr c.kkbZAA<br />
blq nsgh fofp lHk oFkq ikbZAA<br />
(i`- ûúöþ)<br />
ml vkfRed ns'k vFkok ^csxeiqjk* esa clus ds fy,] HkkSfrd 'kjhj ;k ;g<br />
lk¡l<strong>kfj</strong>d ?kj dks R;kxus dh vko';drk ugha D;ksafd fujadkj dk ns'k<br />
vfr lq{e gSA ;g gekjh cqf¼-eaMy eaMy dh lksp-fopkj dh idM+ esa ugha vk<br />
ldrkA<br />
6
;g rks dsoy ^vuqHko çdk'k* }kjk gh ^cw>k ;k igpkuk* tk ldrk<br />
gSA<br />
lalkj esa jgrs gq, dsoy—<br />
lk/-laxr ds esy<br />
xqjck.kh ds çdk'k<br />
eu ds vkfRed ls/<br />
vkRe-ijk;.k gksdj<br />
uke-vH;kl djrs gq,<br />
'kCn lqjfr fyoyhu gksdj<br />
xqj çlkfn<br />
}kjk gh] bl ^vn`'; bykgh eaMy* dk vkUun fy;k rFkk vuqHko fd;k tk<br />
ldrk gSA<br />
bl ^csxeiqjs*] ^fut ?kj* dh [kkst ,oa vuqHko dh çkfIr ds fy, xqjck.kh<br />
bl çdkj ekxZn'kZu djrh gS—<br />
lcfn euq jafxvk fyo ykbAA<br />
fut?<strong>kfj</strong> oflvk çHk dh jtkbAA<br />
(i`- üýý)<br />
lk/w dS lafx egfy igqpSAA<br />
(i`- ü÷û)<br />
jkeuke tfi fgjns ekfgAA<br />
ukud ifr lsrh ?<strong>kfj</strong> tkfgAA<br />
(i`- üøý)<br />
lkp lcnq fcuq egyq u iNk.kSAA<br />
(i`- þûþ)<br />
lpq lcnq dekbZ,s fut?<strong>kfj</strong> tkbZ,s<br />
ikbZ,s xq.kh fu/kukAA<br />
(i`- þýö)<br />
çHkq viquk fjnS f/vk,AA<br />
?<strong>kfj</strong> lgh lykefr vk,AA<br />
(i`- öüù)<br />
lcnq phufg rk egyq ygfg tksrh tksfr lekbAA (i`- öþù)<br />
eqdfr cSdqaB lk/ dh laxfr<br />
tu ikbvks gfj dk /keAA<br />
(i`- öøü)<br />
lar çlkfn fugpyq ?kjq ikbvkAA<br />
(i`- ÷þþ)<br />
unfj çHkw lr laxfr ikbZ fut?<strong>kfj</strong> gksvk oklkAA<br />
(i`- ÷÷þ)<br />
7
xqjeqf[k jkrs lcfn jaxk,AA<br />
fut?<strong>kfj</strong> oklk gfjxq.k xk,AA<br />
(i`- ÷ùø)<br />
fo.kq Hkxrh ?<strong>kfj</strong> oklq u gksoh lqf.kvgq yksd lck,AA (i`- öøù)<br />
um njokts lkf/ lk/q lnkbvkA<br />
ohg bdhg myaf?k fut ?<strong>kfj</strong> vkbvkAA<br />
(ok-Hkk-xq-üü@ö)<br />
^<strong>cSlgq</strong>*—gekjk papy eu ,d {k.k ds fy, Hkh fVd ugha ldrkA eu dks<br />
fVdkus ds fy, fdlh [kkl dsUæ (point) dh vko';drk gksrh gS] ftl<br />
ij ;g eu è;ku dsfUær djds viuh lqjfr-o`fÙk dks fVdk ldsA<br />
xqjefr vuqlkj ;g dsUæ ^xqjqeU=k* vFkok ^xqjq'kCn* gSA<br />
papy eu ds—<br />
^'kCn* ij fVdus ds fy,<br />
^uke-fleju* djus ds fy,<br />
^'kCn-lqjfr* vH;kl ds fy,<br />
vR;ar n`
lk/laxfr esa fopj.k djrs gq,] yxkrkj vVwV fleju }kjk] xqj'kCn<br />
gekjs eu-ru<br />
ru-fpÙk<br />
fpÙk-vUr% dj.k esa /l-cl<br />
cl-jl dj jkse-jkse esa lek<br />
tkrk gSA<br />
lk/ laxfr efu olS lkpq gfj dk ukmAA<br />
(i`- ÿû)<br />
fefy laxfr efu ukeq olkbZAA<br />
(i`- ùÿ)<br />
lr laxfr lk/w yfx gfjukfe lekbZ,sA<br />
(i`- öþý)<br />
lar eaMy efg gfj efu olSAA<br />
(i`- ûûþö)<br />
bl çdkj vkfRed ^çse-LoSiuk* ds uke-jl vFkok 'kCn-lqjfr esa yhu<br />
gksdj foLekfnr gksuk gh—<br />
^fFkjq ?<strong>kfj</strong> <strong>cSlgq</strong> <strong>gfjtu</strong> fivkjs*AA<br />
(i`- üúû)<br />
ds mins'k dks dekuk gSA<br />
;g mPp] ifo=k-ikou vkfRed ^dekbZ* dksbZ fojys xqjeq[k] <strong>gfjtu</strong> I;kjs<br />
gh djrs gSA blfy, ;g ^fFkjq ?<strong>kfj</strong> <strong>cSlgq</strong>* dk mins'k <strong>gfjtu</strong> I;kjksa ds çfr<br />
lacksf/r fd;k x;k gSA<br />
blq tqx efg jkeukfe fulrkjkAA<br />
fojyk dks ik, xqjlcfn ohpkjkAA<br />
(i`- ûöú)<br />
uUgs cPps (baby) dks vius vki dh dksbZ lw>-cw> ugha gksrhA og lgt-<br />
LoHkkor% vius eka-cki ds lgkjs iyrk gSA Hkksysiu ls gh mldh vius ek¡-cki<br />
ij J¼k-Hkkouk rFkk Vsd gksrh gSA<br />
bykgh gqDe ds vuqlkj cPps dh lsok-lEHkky rFkk ikyu-iks"k.k dh<br />
ftEesnkjh ek¡-cki dh gSA<br />
cPps ds ^Hkksys iu* (Innocence) rFkk lgt-LokHkkfod ^J¼k-<br />
Hkko* dh ;g dqnjrh ^[ksy* gSA<br />
T;ksa-T;ksa cPpk cM+k gksrk tkrk gS] rFkk vge~-çLr prqjkbZ fn[kkrk gS]<br />
R;ksa-R;ksaa R;ksaa ^ek¡-I;kj* dh N=k Nk;k ;k çcU/ esa ^fo?u* Mky dj viuh<br />
gh prqjkbZ;ksa esa ^deZ-c¼* c¼* gksdj ^ek¡-I;kj* dh Lusge;h xksn ds lq[k ,oa<br />
vkuUn ls oafpr gks tkrk gSA<br />
blh çdkj tc bUlku viuh rh{k.k cqf¼ ,oa vge~ xzLr prqjkb;ksa }kjk<br />
bykgh lq[knk;h rFkk vkfRed N=k&Nk;k ls ^foeq[k* gksdj vius vki dks<br />
9
^dÙkkZ* le>rk gS] rc og bykgh I;kj dh Lusge;h bZ'ojh; ^xksn* ls<br />
oafpr gks tkrk gS A<br />
blh çdkj tc ^xqjeq[k tu* vFkok ^<strong>gfjtu</strong>-I;kjs*<br />
vius dwM+<br />
(feF;k) vge~ vFkok<br />
prqjkbZ;ksa<br />
mfDr;ksa-;qfDr;ksa<br />
m/sM+-cqu<br />
Kku<br />
nk'kZfudrk<br />
^D;ksa*<br />
^D;k*<br />
^dSls* ds—<br />
fQdj<br />
fpark<br />
Mj<br />
okyh cqf¼ ds
tc ^<strong>gfjtu</strong>* lfrxq# dh çse-LoSiuk ds bykgh eaMy esa ^csch* (baby)<br />
dh Hkkafr Hkksys-Hkko jgrk gS] rc lfrxq# ml xqjeq[k :g dks bl çdkj I;kj<br />
lfgr lEekfur djrk gS —<br />
gfj th ekrk gfj th firk gfj thm çfrikyd AA<br />
gfj th esjh lkj djs ge gfj ds ckyd AA<br />
lgts lgft f[kykbnk ugh djnk vkyd AA<br />
vmx.kq dks u fprkjnk xy lsrh ykbd AA<br />
eqfg eaxk lksbZ nsonk gfj firk lq[knkbd AA<br />
fxvkuq jkfl ukeq /uq lmfivksuq blq lmns ykbd AA<br />
lk>h xqj ukfy cgkfyvk ljc lq[k ikbd AA<br />
eS ukygq dns u foNqM+S<br />
gfj firk lHkuk xyk ykbd AA<br />
(i`- ûûúü)<br />
[ksy f[kykb ykM ykMkoS lnk lnk vunkbZ AA<br />
çfrikyS c<strong>kfj</strong>d dh fuvkbZ tSls ekr firkbZ AA<br />
(i`- ûüûø)<br />
NksVs cPps (baby) ds bl mnkgj.k ls fl¼ gqvk fd—<br />
û- vge~-xzlr prqjkb;ksa dks R;kxus ds fy, A<br />
ü- prqjkb;ksa ls mRiUu fQdj] fpark-fpark ls cpus ds fy, A<br />
ý- lnSo] vVy] dq'ky-eaxy çkIr djus ds fy, A<br />
þ- ^fFkjq ?<strong>kfj</strong>* cSl ds] csijokg rFkk csfQdj gksus ds fy, A<br />
ÿ- bykgh c['kh'kksa ds ik=k cuus ds fy, A<br />
ö- vius leLr lk¡l<strong>kfj</strong>d ,oa vkfRed dk;Z laokjus ds fy, ^csch* dh<br />
Hkkafr] gekjs eu esa vdky iq#"k ij iw.kZ fo'okl gksuk vfuok;Z gS rFkk<br />
mlds—<br />
lnk vax laxs<br />
gkFk iS usjS<br />
j[kS thv ukys<br />
lkp n`
lnk fegjokuk<br />
lc lw[ku dks nkrk<br />
lc nw[ku dks gark<br />
vmxq.k dks u fprkjs<br />
varh vmlj y, NMk,<br />
nbvk fuf/<br />
Hkxr oNy<br />
çse-iqj[k<br />
çfrikys fur lkj lekys<br />
[ksy f[kykoS<br />
ykM yMkoS<br />
ekr firkbZ<br />
gksus dk ^csch*(baby) ) dh Hkkafr lgt-LokHkkfor n`
;fn ge iqu% vdky iq#"k dh lq[knk;h xksn ds Lusg dk ik=k cuuk<br />
pkgrs gSa] rc gesa xqjck.kh dh fuEufyf[kr iafDr;ksa ds çdk'k esa viuk<br />
thou
u iqjkus [;kyksa] fu'p;ksa] vknrksa ds nq[knk;h pDdj ds ckgj fdlh vU; —<br />
mPp<br />
mÙke<br />
lqUnj<br />
lq[knk;h<br />
dY;k.kdkjh<br />
vkfRed thou ds fo"k; esa gesa —<br />
irk gh ugha<br />
ykylk gh ugha<br />
vko';drk gh ugha<br />
ç;kl rks D;k djuk Fkk A<br />
pkgs ge vge~-xzLr iqjkuh ^thou-ç.kkyh* essa fopj.k djrs gq, nq[kh gksdj<br />
^gkgkdkj* Hkh djrs gSa A lkFk gh lkFk ge mÙke] lq[knk;h] vkfRed thouls/<br />
ds fo"k; esa —<br />
ikrs<br />
Kku ?kksVrs<br />
fQyksfLQ;k¡ ?kksVrs<br />
okg-okg djrs<br />
flj fgykrs<br />
xn~gk&oSjkx ds vk¡lw cgkrs<br />
deZ-dk.M djrs<br />
ikB-iwtk djrs<br />
Hknz-iq#"k<br />
gksrs gq, Hkh] viuh iqjkuh thou ç.kkyh (old routine) ) dks NksM+us ds<br />
fy, rS;kj ugha gS A blh dkj.k lc /kfeZd deZ-/eZ /eZ djrs gq, Hkh gekjs<br />
thou esa dksbZ ^ifjorZu* ugha vkrk A<br />
i¡pksa dk dgk flj eRFks]<br />
ijukyk mRFks nk mRFks A<br />
okyh gekjh gkL;çn ^thou pky* gS A<br />
14
vc loky ;g gS fd ^csch* (baby) tSlk Hkksyk-Hkko Hkko fo'okl<br />
(innocent faith) ) dh çkfIr dSls gks ldrh gS\<br />
,slk vkfRed ^lgt-fo'okl*—<br />
i
lar lsok dfj Hkkouh ykbZ,s<br />
frvkfx ekuq gkBhyk AA<br />
(i`- þùø)<br />
lk/ laxfr fcuk Hkkm ugh ÅitS<br />
Hkko fcuq Hkxfr ugh gksb rsjh AA<br />
(i`- öùþ)<br />
lr laxfr feyS r fnM+rk vkoS<br />
gfj jke ukfe fulrkjs AA<br />
(i`- ùøû)<br />
mijksDr fopkjksa ls irk yxk fd l`f"B esa nks vyx-vyx foijhr eaMy<br />
gSa—<br />
û- vge~-xzLr prqjkbZ;ksa dk eaMy—ftlesa nq[k] Dys'k] fpark] fQdj ,oa<br />
r`".kk dh vfXu ço`Ùk gS A<br />
ü- ^fut ?kj*] csxeiqjk vFkok ^vuqHkoh eaMy* ftlesa—<br />
lnk [kSj<br />
lnk lq[k<br />
lnk [kq'kh<br />
çhr<br />
çse<br />
jl<br />
pko<br />
uke<br />
'kkfUr<br />
ço`Ùk k gSA<br />
euq"; ds lEeq[k ;g egÙoiw.kZ pqukSrh gS fd og bu nksuksa eaMyksa esa ls<br />
fdl eaMy esa fopj.k djuk ,oa jguk pkgrk gS A bl dk fu.kZ; vFkok<br />
^QSlyk* gekjs fu'p;ksa] Hkkoukvksa ,oa ^vuqHko* ij fuHkZj gS A<br />
vvv<br />
16