Klik hier - Centre for Historical Research and Documentation on War

Studiedag voor jonge historici – Oorlog, herinnering en erfenis
Journée d’étude “jeunes historiens” – Guerres, héritages et mémoires
Kevin DE BODT
(UGent)
Het gebroken verzetsaureool.
De Witte Brigade en het verzet als actieve speler in de strijd om de herinnering
In ’Mijn l<strong>and</strong> in de kering’ besteedde Karel Van Isacker welgeteld een vierde van een pagina
aan de weerst<strong>and</strong>. De collaboratie is goed voor meer dan tien pagina’s. Van Isacker had het
vooral over de repressie en de onverzoenlijkheid van de weerst<strong>and</strong>. Het verzet werd ook haast
vereenzelvigd met links. Hij eindigde zijn stuk met een sneer naar laffe politici die het ’feest
van de haat’ nooit hadden willen veroordelen doordat ze zich niet wilden keren tegen dat
’groepje onverzoenlijken’. Weerst<strong>and</strong>ers wilden volgens hem de repressie voortzetten tot elk
slachtoffer was verdwenen 9
Dit is het beeld dat vele Vlamingen nog steeds hebben van het verzet. Het verzetsaureool dat
de weerst<strong>and</strong> na de oorlog kreeg toegemeten werd vakkundig gebroken. Verdeeldheid binnen
het verzet en een politisering van de kijk op het verleden waren de belangrijkste factoren die
tot de creatie van een zeer divers herinneringspalet leidden. Maar in Vla<strong>and</strong>eren werd de
hoofdkleur, om de woorden van Marnix Beyen te gebruiken, wel steeds meer zwart 10 Het
verzet was er nooit in geslaagd een politieke speler van belang te worden. Enkel door de
macht van het getal en haar verzetsaureool te hanteren rond het thema van de repressie kwam
zij nog in het nieuws. Al in 1959 werd de laatste grote anti-amnestiebetoging gehouden en
verloor het verzet ook de macht van de straat.
Mijn studie bouwde in de eerste plaats verder op het werk van Pieter Lagrou. Hij doctoreerde
met een studie naar de reïntegratie, de politieke bruikbaarheid en de beh<strong>and</strong>eling van
specifieke groepen zoals weggevoerde arbeiders en het verzet 11 . Hoewel hij ook publiceerde
over de verschillende patriottische gevoelens van de vaderl<strong>and</strong>slievende groeperingen en de
mate waarin zij op straat kwamen na de oorlog gaf hij zelf aan dat door zijn focus op het
nationale niveau de beeldvorming binnen de specifieke verzetsorganisaties niet aan bod
kwam 12 . Lagrou is van mening dat ze juist door het ontbreken van een nationale consensus
een echte invloed hebben kunnen uitoefenen in België. Deze specifieke milieux de mémoire
hadden dus een echte invloed maar bouwden tegelijk aan een eigen beeldvorming 13 .
Onderzoek naar weerst<strong>and</strong>ers en de collaborateurs als sociale groep is relevant om de sociale
herinneringen, m.a.w. mythes die in verschillende milieus leven, rond de Tweede
9
10
11
12
13
K. VAN ISACKER, Mijn l<strong>and</strong> in de kering: 1830-1980. Deel 2 : De enge ruimte 1914-1980, Antwerpen,
Nederl<strong>and</strong>sche Boekh<strong>and</strong>el, 1983, p. 131-163.
M. BEYEN, “Zwart wordt van langs om meer de Vlaamsgezinde massa. De Vlaamse beeldvorming over
bezetting en repressie, 1945-2000”, in J. GOTOVITCH & CH. KESTELOOT (red.), Het gewicht van het
oorlogsverleden, Gent, Academia Press, 2003, p. 105-120.
P. LAGROU, The legacy of Nazi occupation : patriotic memory <strong>and</strong> national recovery in Western Europe,
1945-1965, Cambridge, Cambridge University, 2000, 327 p.
P. LAGROU, “Welk vaderl<strong>and</strong> voor vaderl<strong>and</strong>slievende verenigingen Oorlogsslachtoffers en
verzetsveteranen en de nationale kwestie. 1945-1958”, in Bijdragen tot de Eigentijdse geschiedenis, nr. 3,
1997, p. 143-161.
P. LAGROU, The legacy of Nazi occupation, p. 302-305.
64