Klik hier - Centre for Historical Research and Documentation on War
Klik hier - Centre for Historical Research and Documentation on War Klik hier - Centre for Historical Research and Documentation on War
Studiedag voor jonge historici – Oorlog, herinnering en erfenis Journée d’étude “jeunes historiens” – Guerres, héritages et mémoires Tim DE CRAENE (UGent) Semper fidelis De geschiedenis van de executieoorden Rieme en Oostakker In het Oost-Vlaamse Rieme en Oostakker werden tijdens de Tweede Wereldoorlog enkele tientallen ter dood veroordeelde burgers door de Duitse bezetter gefusilleerd. Na de bevrijding richtte het binnen de Nationale Confederatie van Politieke Gevangenen en hun Rechthebbenden (NCPGR) opgerichte Herdenkingscomité der Executieoorden Rieme en Oostakker deze twee sites in als herdenkingsplaatsen die in de loop der jaren stelselmatig met nieuwe monumenten werden uitgebreid. Het executieoord Rieme moest in 1998 wijken voor een expansie van de Gentse haven en werd in het executieoord van Oostakker geïntegreerd. Centraal in dit onderzoek naar de geschiedenis van de executieoorden Rieme en Oostakker staat de ontleding van deze lieux de mémoire, de werking en de evolutie van de naoorlogse herdenkingspraktijk en de gemonopoliseerde rol daarin van het Herdenkingscomité. Hiertoe werd de masterscriptie opgesplitst in vier grote delen. In een eerste deel wordt de geschiedenis van de executieterreinen Rieme en Oostakker tot 1944 onder de loep genomen. Vervolgens is er in een tweede deel ruimte voor een collectieve biografie van de gefusilleerden en
Studiedag voor jonge historici – Oorlog, herinnering en erfenis Journée d’étude “jeunes historiens” – Guerres, héritages et mémoires erkenning van de politieke gevangenen. De naoorlogse samenleving stond immers steeds minder stil bij de offers die talrijke verzetslieden – dodelijke slachtoffers en overlevenden van de concentratiekampen – tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden gebracht. Het comité slaagde er niet in om de massale belangstelling van de jaren ’50, met als orgelpunt het bezoek van koning Boudewijn in 1956 op het executieoord Oostakker, in de volgende decennia te behouden. Er werd nog getracht om Rieme ook een Vlaamse identiteit te geven en Oostakker een Europese, maar deze pogingen stierven een stille dood en de publieke interesse voor de executieoorden bleef afnemen. In het licht van deze laatste vaststelling is het interessant om de vraag te stellen of de leuze van het Riemse executieoord, ’Semper fidelis’, nog steeds betekenis heeft. Het motto kreeg in ieder geval een wrange nasmaak toen in 1998 het executieoord Rieme van de kaart verdween. Toch is het zo dat het Herdenkingscomité, immer trouw, de herdenkingsplechtigheden is blijven organiseren, ondanks financiële problemen, een dalende publieke interesse en zelfs sabotage. Niettegensta
- Page 9 and 10: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 11 and 12: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 13 and 14: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 15 and 16: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 17 and 18: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 19 and 20: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 21 and 22: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 23 and 24: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 25 and 26: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 27 and 28: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 29 and 30: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 31 and 32: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 33 and 34: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 35 and 36: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 37 and 38: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 39 and 40: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 41 and 42: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 43 and 44: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 45 and 46: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 47 and 48: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 49 and 50: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 51 and 52: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 53 and 54: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 55 and 56: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 57 and 58: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 59: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 63 and 64: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 65 and 66: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 67 and 68: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 69 and 70: Studiedag voor jonge historici - Oo
- Page 71: Studiedag voor jonge historici - Oo
Studiedag voor j<strong>on</strong>ge historici – Oorlog, herinnering en erfenis<br />
Journée d’étude “jeunes historiens” – Guerres, héritages et mémoires<br />
erkenning van de politieke gevangenen. De naoorlogse samenleving st<strong>on</strong>d immers steeds<br />
minder stil bij de offers die talrijke verzetslieden – dodelijke slachtoffers en overlevenden van<br />
de c<strong>on</strong>centratiekampen – tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden gebracht.<br />
Het comité slaagde er niet in om de massale belangstelling van de jaren ’50, met als orgelpunt<br />
het bezoek van k<strong>on</strong>ing Boudewijn in 1956 op het executieoord Oostakker, in de volgende<br />
decennia te behouden. Er werd nog getracht om Rieme ook een Vlaamse identiteit te geven en<br />
Oostakker een Europese, maar deze pogingen stierven een stille dood en de publieke interesse<br />
voor de executieoorden bleef afnemen.<br />
In het licht van deze laatste vaststelling is het interessant om de vraag te stellen of de leuze<br />
van het Riemse executieoord, ’Semper fidelis’, nog steeds betekenis heeft. Het motto kreeg in<br />
ieder geval een wrange nasmaak toen in 1998 het executieoord Rieme van de kaart verdween.<br />
Toch is het zo dat het Herdenkingscomité, immer trouw, de herdenkingsplechtigheden is<br />
blijven organiseren, <strong>on</strong>danks financiële problemen, een dalende publieke interesse en zelfs<br />
sabotage.<br />
Niettegensta<str<strong>on</strong>g>and</str<strong>on</strong>g>e de negatieve evolutie van de laatste decennia is de toekomst voor het<br />
geïntegreerde executieoord Oostakker-Rieme hoopvol. Meerdere instanties hebben recent<br />
interesse geuit om te investeren in een betere publiekswerking voor de site. In het kader van<br />
deze <strong>on</strong>twikkelingen hoopt de schrijver dat deze masterscriptie naast een wetenschappelijke<br />
ook een bescheiden maatschappelijke relevantie kan verwerven. Niet <strong>on</strong>belangrijk op dat<br />
laatste vlak was de publicatie van een populair-wetenschappelijk boek eind 2009 over de<br />
oorlogsgeschiedenis van de beide executieoorden en de Duitse terechtstellingen in Oost- en<br />
West-Vla<str<strong>on</strong>g>and</str<strong>on</strong>g>eren. Over de naoorlogse herdenkingspraktijk op de beide executieoorden werd<br />
recent een artikel ingediend voor de ’Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis’.<br />
61