Klik hier - Centre for Historical Research and Documentation on War

Studiedag voor jonge historici – Oorlog, herinnering en erfenis
Journée d’étude “jeunes historiens” – Guerres, héritages et mémoires
belangstelling bij de Belgische gezagsdragers in de Antwerpse diamantnijverheid immers
sterk toegenomen.
Hiermee waren echter niet alle moeilijkheden van de baan. Teneinde de interne vij<strong>and</strong>,
onderdanen van vij<strong>and</strong>ige naties die in België hadden gewoond, economisch te fnuiken en
buiten te houden, werden hun goederen en belangen onder dwangbeheer (sekwester)
geplaatst. Naast de sekwesterwetgeving werkte ook de publieke opinie de terugkeer van
vreemde diamantlieden niet in de h<strong>and</strong>. Een groot deel van de Belgische pers stak niet onder
stoelen of banken dat deze diamantlieden niet langer welkom waren. De gunsten die de sector
tijdens de oorlog van de Duitse bezetter had gekregen, was men evenmin vergeten.
De regering en de publieke opinie waren erg verdeeld wat de vreemde (ex-vij<strong>and</strong>ige)
diamantlieden betrof. Enerzijds was men van mening dat wie tijdens de oorlog tot het kamp
van de vij<strong>and</strong> behoorde, dat nog steeds deed. In de regering waren het de minister van
Economische Zaken Henri Jaspar, minister van Oorlog Fulgence Masson en Eerste Minister
Charles de Broqueville die deze mening waren toegedaan. Onder de bevolking waren het
hoofdzakelijk de burgerij, Franstalige en patriottistische kringen die dit st<strong>and</strong>punt
verdedigden. Anderzijds waren er de socialistische minister V<strong>and</strong>ervelde, de liberale minister
van Koloniën Franck, de katholieke minister van Posterijen, Spoorwegen en Telegrafie Jules
Renkin en de socialistische pers die vonden dat men uitzonderingen moest maken voor
bepaalde categorieën ex-vij<strong>and</strong>en. Het liquideren van alle eigendommen van (gewezen)
vij<strong>and</strong>en achtten zij in strijd met de mensenrechten. Deze twee strekkingen vinden we
weerspiegeld in het verschil tussen de wet en de praktijk van het oorlogssekwester. De
bevoegde minister, minister van Justitie Emile V<strong>and</strong>ervelde, nam een afwachtende houding
aan en stelde vele categorieën van voormalige vij<strong>and</strong>en vrij van de wet op sekwester.
Algemene liquidatie bleef volgends de wet uiteindelijk enkel van toepassing op de
onderdanen van het nieuwe Duitsl<strong>and</strong> en Oostenrijk. De bestuurlijke bevoegdheid over de
sekwesters werd in de loop van 1919 echter overgedragen aan het ministerie van
Economische Zaken. Minister Henri Jaspar liet aan de betrokken parketten en juristen meteen
weten dat ze in naam van het Algemeen Belang niet mochten twijfelen om goederen van
(voormalige) vij<strong>and</strong>en te liquideren. Zo werden voormalige vij<strong>and</strong>en wiens nieuwe
nationaliteit nog niet voor bewezen werd geacht, toch ook geplaagd met de wet op sekwester.
In de diamantsector werden uiteindelijk tweemaal zo veel (29) diamantlieden op grond van
deze regel geliquideerd dan door toepassing van de eigenlijke liquidatiewetten voor Duitse en
Oostenrijkse onderdanen (14). De diamantsector heeft wat het oorlogssekwester betreft, geen
beroep kunnen doen op uitzonderingsmaatregelen of bijzondere privileges. In zekere zin
kunnen we dus stellen dat de sekwesterwetgeving en –toepassing de betrachtingen heeft
tegengewerkt van de ministers die de diamantsector zo snel mogelijk hersteld wilden zien.
De liquidaties in de diamantsector leverden uiteindelijk om en bij de twee miljoen Belgische
franken op (omgerekend naar v<strong>and</strong>aag is dat ongeveer 10,4 miljoen euro). De liquidaties
betroffen voornamelijk privé-eigendommen en geen economische ondernemingen. De
sekwesterwetgeving diende dan ook niet alleen economische belangen maar was tevens een
middel van wraak nemen om ’de vij<strong>and</strong>’.
De schade voor de Belgische diamantsector opgelopen door de repressieve naoorlogse
maatregelen is uiteindelijk vrij beperkt gebleven. Dit heeft de sector te danken aan de
ver<strong>and</strong>erde geopolitieke situatie en niet door een bevoordeling van de sector. Indien Polen,
maar ook Armenië, Syrië, Tsjecho-Slowakije, enz. niet de onafhankelijkheid hadden
6