Klik hier - Centre for Historical Research and Documentation on War

Studiedag voor jonge historici – Oorlog, herinnering en erfenis
Journée d’étude “jeunes historiens” – Guerres, héritages et mémoires
Julie LOUETTE
(UCL)
La photo, une arme au service du IIIe Reich :
analyse des photographies de presse de deux quotidiens censurés
La Légia (25 mai 1940-1 er septembre 1944) et
Volk en Staat (13 juin 1940-4 septembre1944)
De doelstelling van deze paper is de nazi-propag<strong>and</strong>a in bezet België (28 mei 1940 – begin
september 1944) te bestuderen aan de h<strong>and</strong> van de persfoto’s van twee kranten, het Vlaamse
VNV-blad Volk en Staat en de Waalse CCW krant La Légia. Het thema propag<strong>and</strong>a werd
reeds bestudeerd via <strong>and</strong>ere media, maar in deze studie ligt de historische belangstelling in de
analyse van de persfotografie als historische bron. Slechts weinig onderzoek werd vanuit dit
perspectief verricht. “l’histoire de la photographie est certes vivace, (…) l’histoire par la
photographie demeure peu féconde” 23 . Deze verh<strong>and</strong>eling wil niet pretenderen op alle vragen
m.b.t. de studie van deze bron aan antwoord te kunnen <strong>for</strong>muleren. Het is wel de bedoeling
om minstens een overzicht te bieden, toegepast op een specifieke case, die enkele denkpistes
opent.
Onder een buitenkant van klaarblijkelijke objectiviteit, blijkt de foto vaak totaal geënsceneerd
te zijn. Het is nodig, en zeker als het om een propag<strong>and</strong>a-foto gaat, om de verschillende
elementen van een foto te ontleden om hem beter te kunnen begrijpen. In tegenstelling tot een
tekst, die een grote mate van a<strong>and</strong>acht vereist, wordt het beeld op een natuurlijke manier
opgenomen door oog en geest, zonder dat men zich daarvan bewust is.
Bepaalde vragen stuurden ons onderzoek: Wat wil men tonen en wat passeert er onder de
nazi-censuur Waarom worden deze beelden gepubliceerd door de nazi-censuur Wat
onthullen zij over de ideologie van de bezetter Welke visie op de oorlog beelden zij uit
Hebben de kranten een voorliefde voor bepaalde thema’s Zo ja, welke Wat zijn de
verschillen tussen de uitbeelding van de binnenl<strong>and</strong>se en die van de buitenl<strong>and</strong>s situatie Wat
kunnen we leren uit de vergelijking van de twee kranten Getuigen de foto’s van een <strong>and</strong>er
beleid voor de twee taalgemeenschappen Detecteren we via deze foto’s een Flamenpolitik,
vergelijkbaar met de situatie in de Eerste Wereldoorlog Maar vooral, wat is de bijdrage van
de foto’s aan de studie van propag<strong>and</strong>a Wat zijn de specifieke kenmerken van dit medium
Deze paper is verdeeld in twee delen : het eerste deel is gewijd aan de context van ons
onderzoek, in het tweede deel worden de bronnen geanalyseerd aan de h<strong>and</strong> van drie grote
thema’s namelijk ‘het individu en de gemeenschap (reëel of ingebeeld)’, ‘de oorlog’ en ‘het
2
3
I. ABOUT et Cl. CHÉROUX, “L’histoire par la photographie”, in Ch. DELPORTE, L. GERVEREAU et D.
MARÉCHAL (dir.), Quelle est la place des images en Histoire , s.l., 2008, p. 145 (Collection Histoire
culturelle).
I. ABOUT et Cl. CHÉROUX, “L’histoire par la photographie”, in Ch. DELPORTE, L. GERVEREAU et D.
MARÉCHAL (dir.), Quelle est la place des images en Histoire , s.l., 2008, p. 145 (Collection Histoire
culturelle).
44