Klik hier - Centre for Historical Research and Documentation on War

Studiedag voor jonge historici – Oorlog, herinnering en erfenis
Journée d’étude “jeunes historiens” – Guerres, héritages et mémoires
Marc DORMAL
(ULg)
L’affaire Dombret au travers des périodiques d’in<strong>for</strong>mation
De Dombret-affaire was een groot sch<strong>and</strong>aal dat zich voordeed in juni 1939. De hoofdrol was
weggelegd voor Joseph Dombret (1904-1990).
Zijn verhaal is simpel : als briljante cavalerie-officier, gedetacheerd aan het Militair
Cartografisch Instituut, ontmoette hij kort voor hij met een zekere Camille Devriendt in
januari 1931 in het huwelijk trad een jonge vrouw, Simone Pirlot. Het huwelijk was
desastreus, en hij vluchtte in de armen van Pirlot vanaf 1936. Hun relatie werd zo serieus dat
hij uiteindelijk bij haar introk. Camille Devriendt protesteerde en kreeg een alimentatie van
ongeveer 800 Belgische frank en bijna 450 Belgische frank huishuur. In totaal werd bijna de
helft van het loon van de officier elke ma<strong>and</strong> overgedragen aan Devriendt. Simone Pirlot gaf
echter ook veel geld uit. Ze verkwiste het loon van haar minnaar en was niet vies van een
cadeautje. Dombret begon schulden te maken om een bepaalde levenstijl aan te houden. In
1937, achterna gezeten door schuldeisers, ontving hij een schriftelijke uitnodiging om naar
Amsterdam te komen, waar hij volgens de brief een man zou ontmoeten die hem zonder
tegensprestatie te eisen een grote som geld zou overh<strong>and</strong>igen. Dombret ging in op deze
uitnodiging en ontmoette kapitein Rumpe, officier in de Abwehr, verantwoordelijk voor de
Duitse spionage in België en Noord-Frankrijk. Deze vroeg aan de Belgische officier de
levering van plannen, kaarten, brochures en <strong>and</strong>ere geheime documenten waar Dombret
toegang toe had in ruil voor grote sommen geld. Dombret aanvaardde onmiddellijk dit
aanbod. Van september 1937 tot juni 1939 leverde dat verraad Dombret 120.000 frank op.
Omwille van een fout van één van Duitse contacten, die per ongeluk instructies had
gedeponeerd in de bus van het tijdschrift La Meuse, werd hij gearresteerd. Dombret werd in
het begin van de oorlog weggevoerd naar Groot-Brittannië, en keerde in september 1944 terug
naar België. Drie jaar later werd hij door een oorlogsraad veroordeeld tot levenslange
dwangarbeid. Deze straf werd in beroep bevestigd door een oorlogsrechtbank.
Deze studie bevat twee bijzonder interessante wetenschappelijke aspecten. Ten eerste
concentreerde ik mij op het beeld dat de pers ontwikkelde van deze verrader. Omdat de
journalisten die de zaak proberen te beschrijven vele vergissingen en fouten maken, is
historische kritiek essentieel in de studie van een dergelijke case. Deze diverse misvattingen
en fouten lieten mij daarnaast toe om bij uitbreiding a<strong>and</strong>acht te schenken aan de enorme
invloed van de pers op haar lezers. De pers beging grote dwalingen in het beschrijven van
deze gevoelige spionagezaak. In meerdere periodieken, zoals bijvoorbeeld in La Dernière
Heure, bemerkte ik een duidelijk streven van de journalist om Dombret zwart te maken door
de hem toegedichte daden aan te dikken, zelfs compleet te verzinnen. In een dergelijke affaire
schuiven verschillende periodieken hun objectiviteit aan de kant en vervallen ze in puur
sensationalisme.
Eén van de weinige in<strong>for</strong>matiebronnen van het grote publiek gaf een slecht en aangedikt beeld
van het gedrag van Dombret. Omdat de pers nooit een verzachtend element had vermeld, en
dus zijn daden op de meest harde en soms onjuiste manier veroordeelde, zag het publiek
Dombret als een monster dat zijn l<strong>and</strong> had verraden.
31