Klik hier - Centre for Historical Research and Documentation on War

Studiedag voor jonge historici – Oorlog, herinnering en erfenis
Journée d’étude “jeunes historiens” – Guerres, héritages et mémoires
Stefanie ROBBE
(UGent)
Liefde in tijden van oorlog.
Het huwelijk in Kortrijk, 1914-1918
De Eerste Wereldoorlog is in het nationaal historisch onderzoek het laatste decennium gretig
aan een opmars bezig. De sociale en culturele invalshoek staat in deze nieuwe historiografie
centraal. Tot op heden is er binnen dit onderzoeksveld geen ruimte voor de demografische
dimensie. Het nationaal onderzoek beperkt zich tot extern onderzoek, waarbij het
demografisch verloop enkel wordt beschreven, en niet wordt verklaard. Intern onderzoek over
de demografische variabelen, en meer bepaald het huwelijk, kan een nieuwe invalshoek
bieden aan deze nieuwe geschiedschrijving van de Eerste Wereldoorlog.
De uitzonderlijke oorlogsomst<strong>and</strong>igheden waren een breuk in het dagelijkse leven van de
mens en al wat hun omgeving bepaalde. Met de Duitser in het dagelijkse leefbeeld daalde het
aantal huwelijkssluitingen voor heel België en de stad Kortrijk <strong>for</strong>s en dit op korte tijd. Na de
wapenstilst<strong>and</strong> steekt het aantal huwelijken sterk uit boven het vooroorlogse peil. Wie extern
onderzoek doet over 14-18, komt tot de conclusie dat de oorlog een kortstondige breuk
betekende. Hoewel het huwelijk veelal werd uitgesteld, mag men niet aannemen dat er
helemaal niet meer werd gehuwd tijdens de bezetting. Intern onderzoek kan een <strong>and</strong>er licht
werpen op de welverspreide idee dat tijdens de oorlog er weinig aan trouwen werd gedacht.
Onze probleemstelling luidt dan ook : wat bracht de oorlog teweeg op het huwelijksgedrag
Hierbij worden enkele onderzoeksvragen gesteld. Zo wordt afgevraagd of men het huwelijk al
dan niet uitstelde tijdens de oorlog. Ook wordt de huwelijksstructuur bestudeerd : Waren het
voornamelijk eerste huwelijken of hertrouwen Met de oorlog nam het aantal weduwen
immers snel toe. Kunnen we een toename aan hertrouwen a<strong>and</strong>uiden Vormden deze
huwelijken het grote a<strong>and</strong>eel in de marriage boom na de wapenstilst<strong>and</strong> Ook wordt de
partnerkeuze onderzocht. Hierbij wordt de a<strong>and</strong>acht gevestigd op drie onderdelen, meer
bepaald de partnerkeuze naar leeftijd, sociale positie en herkomst. Een laatste aspect dat wordt
onderzocht is het ritme van de huwelijkssluitingen. De huwelijkssluiting was verbonden aan
kerkelijke voorschriften en sociaal-economische overwegingen. Zo mocht men niet trouwen
tijdens de vasten en de advent. In hoeverre spelen deze kerkelijke voorschriften een rol tijdens
de oorlog Daarnaast kwam in 1914-1918 het vooroorlogse sociaal-economische klimaat in
het gedrang. Had de Eerste Wereldoorlog <strong>hier</strong>door een invloed op de huwelijksplanning
Aan de h<strong>and</strong> van kwantitatief onderzoek wordt het huwelijksgedrag onderzocht. De
voornaamste bronnen zijn de huwelijksakten. Deze bron bevat een rijkdom aan in<strong>for</strong>matie
voor historisch onderzoek. Naast het noteren van de gebruikelijke gegevens over de bruid en
bruidegom, hun ouders en de getuigen, worden ook de voorgelegde documenten vermeld,
zoals het militiebewijs van de bruidegom. Ons onderzoek bestaat uit een steekproef van drie
jaar. In de probleemstelling staat de vraag centraal wat de Eerste Wereldoorlog heeft
teweeggebracht in het huwelijksgedrag. Daarom is het noodzakelijk een jaar te bestuderen dat
garant staat voor de vooroorlogse en naoorlogse periode, <strong>hier</strong> 1911 en 1919. Het jaar 1915
vertegenwoordigt de oorlogsperiode, omdat voor zowel Kortrijk als België de
huwelijkssluitingen toen een dieptepunt kennen. De gegevens van elke huwelijksakte werden
15