Klik hier - Centre for Historical Research and Documentation on War

Studiedag voor jonge historici – Oorlog, herinnering en erfenis
Journée d’étude “jeunes historiens” – Guerres, héritages et mémoires
gevaarlijke opdrachten toe te wijzen. Vermoedelijk waren deze twee niveaus heel belangrijk.
De verklaring daarvoor is niet zo moeilijk : de militaire chefs zagen zich vaak verplicht om,
door het voortdurende samenleven met de soldaten, steeds meer op te schuiven naar de
“cultuur van de soldaten” ten nadele van de “cultuur van de legerleiding”. De hoge militaire
chefs streefden onder meer naar een strikte discipline zoals gedefinieerd in het disciplinaire
reglement daterend van 1815. Vooral het lagere kader, tot en met de compagniecomm<strong>and</strong>ant,
kon beschouwd worden als middelaars die zich moesten weten te h<strong>and</strong>haven op het snijvlak
van de twee culturen. Het kader kon ook kiezen voor het tuchtrechtelijke of het
strafrechtelijke niveau. Het principe van de strafopbouw bleek de grootste motor achter het
naar een hoger niveau tillen van een hiërarchisch conflict. Het hoogste niveau, het
administratieve, werd slechts bij hoge uitzondering aangewend door de legerleiding, zoals bij
de Vlaamsgezinde “houthakkers van de Orne”. De belangrijkste man in dit complexe
mechanisme van regulering was de compagniecomm<strong>and</strong>ant van de betichte, die een
belangrijk a<strong>and</strong>eel had op alle niveaus van regulering. Ook de werking en de rol van twee
<strong>and</strong>ere sleutelpersonen, de krijgsauditeur en de legerdivisiecomm<strong>and</strong>ant, werden van nabij
bestudeerd: terwijl de krijgsauditeur onder <strong>and</strong>ere klachten kon seponeren – al dan niet in
samenspraak met een rechterlijke commissie – bepaalde de legerdivisiecomm<strong>and</strong>ant onder
meer of de straffen uitgesproken door de krijgsraad uitgevoerd moesten worden.
Deze scriptie bevestigt dat juridische archieven, i.c. deze van de krijgsauditoraten, schatten
zijn voor hedendaagse historici. De scriptie geeft ook een aantal nieuwe inzichten. Ten eerste
het ’liftmodel’, dat het complexe mechanisme van conflictregulering met zijn vijf niveaus
schematisch voorstelt. Ten tweede de systematische bespreking van het hele
reguleringsmechanisme en vooral het in<strong>for</strong>mele, militaire en tuchtrechtelijke niveau. Ten
derde werden de 2.258 vonnissen van een krijgsraad te velde in een database gegoten en kort
voorgesteld. Ten vierde werden de veroordeelden ook tijdens hun strafuitvoering gevolgd.
Daaruit bleek nogmaals het belang van het dilemma van de strafuitvoering in oorlogstijd.
Tenslotte zijn er nog de inzichten in de belangrijke rol van het lagere kader, dat zich moest
h<strong>and</strong>haven tussen de twee culturen met soms tegenstrijdige belangen, en de
manoeuvreerruimte van soldaten, die groter bleek dan doorgaans wordt genomen.
12