Bibliothèque / Bibliotheek - Centre for Historical Research and ...

inleidende filosofische reflecties over de
betekenis van verleden en geschiedenis.
Het eerste luik – het verleden als speeltuin
– beschrijft misbruik van geschiedenis
wanneer ze wordt opgevoerd als spectakel,
valse illusie of amusement, ten dienste
van commercie of politieke doeleinden.
De manier waarop de toerist in Brugge
in de virtuele middel eeuwen wordt
rondgeleid, is volgens Marc Reynebeau nog
misleidender dan het imitatieverleden dat
bij de bezoeker in Las Vegas een historische
sensatie wil opwek ken. Hij hekelt ook de
karikatuur van de geschiedenis, die bij vele
herdenkingen meer zegt over het heden
dan over het verleden.
Deze luchtige hoofdstukjes in het eerste
deel zijn slechts een lokaas om de lezer
op een speelse manier binnen te leiden in
de eigenlijke thematiek van het boek, ze
zijn slechts een amuse-gueule vooraleer
aan te vatten met de plat consistant in
het tweede luik. Daarin bekritiseert Marc
Reynebeau het reilen en zeilen van de
geschied beoefening als wetenschappelijke
disci pline, de manier waarop historici
tegen hun eigen vak aankijken, waarop ze
zich in de media en het publieke forum
pro fileren. Omdat hijzelf niet tot het establishment
behoort of verbonden is aan
een wetenschappelijke instelling, hoeft hij
zijn kritiek niet te sparen. Het beeld dat hij
van de historici als beroepsgroep schetst,
is dan ook niet fraai. De manier waarop ze
zich legitimeert, heeft vaak meer te maken
met corporatisme dan met het belang van
de geschiedenis zelf. Gemotiveerd door
op portunisme en eigenbelang, stellen
his torici zichzelf soms voor als de hoeders
van het geweten van de natie. Het dogma
van het belang van de geschiedenis wordt
vooral uitgespeeld als strategie om centen
Bibliotheek / Bibliothèque
220
binnen te rijven voor allerlei onderzoek,
waarvan het belang niet wordt gelegitimeerd.
Ze staan op de bres wanneer het
geschiedenisonderwijs moet worden
verdedigd, maar zijn weinig bekommerd
om de rol van de historicus als speler in
het brede maatschappelijke debat.
Marc Reynebeau is goed op de hoogte van
de historiografische productie wat betreft
de hedendaagse Belgische geschiedenis. Hij
stelt vast dat de geschiedschrijving danig
gefixeerd is op het registreren van de historische
realiteit vanuit een academische
distantie, waarbij taal slechts een middel
is om de objectieve waarheid te verkondigen.
Bij die gewichtigdoenerij gaat het
er vooral om de indruk van ernst te wekken.
Als literatuurkenner is Reynebeau
gevoelig voor stijl en voor de retorische
trukendoos waarmee de historicus het
verleden evoceert. Het taalgebruik van vele
historici in ons land is echter “fan tasieloos,
verouderd, gezwollen, stuntelig, nodeloos
ingewikkeld en niet zelden ge woon slordig”.
Uit angst aan objectiviteit in te boeten
houdt men vast aan een verkrampte opvatting
van wetenschappelijkheid. Omdat
men genoegen neemt voor de inner circle
te schrijven, ontbreekt het vele publicaties
bovendien aan een ruimer perspectief,
waardoor de vraag naar het nut van de
geschiedenis blijft rondspoken.
Marc Reynebeau heeft ook heel wat
bedenkingen bij het nut van geschiedenis,
zoals die in de leerplannen voor middelbare
scholieren wordt voorgesteld. Daarin
staat geschiedenisonderwijs synoniem
voor het bijbrengen van kritische burgerzin.
Vooral de gruwel van de Tweede
Wereldoorlog en de Holocaust worden
ingezet om de leerlingen alert te maken