bulletin des séances mededelingen der zittingen - Royal Academy ...

worden bij politieke onveiligheid voor niet-christene linksen of gewoon een passage
zijn op een religieus parcours, dat per definitie veranderlijk is. Men vergeet licht dat
Latijns-Amerika al evenzeer als Europa geconfronteerd wordt met onkerkelijkheid,
aartskonservatieve katholieken, sectarisme en TV-predikanten. Een zelfde omzichtigheid
lijkt geboden bij de ophemeling van een volkskatholicisme, waarvan alleen
Latijns-Amerika nog het geheim zou kennen. Van hun kant lijken de Latijns-
Amerikanen terughoudender dan ooit tegenover een mogelijke nieuwe romanisering
vanuit Europa. De kritiek van Rome op de bevrijdingstheologie en de recente
behoudsgezinde bisschopsbenoemingen worden meestal toegeschreven aan sommige
Europese machtsgroepen en invloedssferen.
Wil men het verder doorstromen van onbegrip en onverschilligheid stremmen en
een distantiëren vermijden, dat tot een mentale en sentimentele continentverschui-
ving kan leiden, dan lijkt het aangewezen om dialoog en confrontatie tussen Europa
en Latijns-Amerika meer op het culturele terrein te situeren, funderen en ontwikkelen.
De cultuur in al haar geledingen, met inbegrip van de materiële, wordt minder
gedomineerd door humeuren, modes en conjuncturen en biedt meer gelegenheid
voor verdieping en globale evaluatie. Vooral is het een domein, waar een meer
evenwaardige samenwerking kan opbloeien.
Voorzeker op het literaire plan is er de zogenaamde «boom» van de Latijns-
Amerikaanse roman in de jaren 70 en die nu over zijn hoogtepunt heen zou zijn [5],
Toch werd ondertussen meer ruimte geschapen voor de verkenning van mindere
goden en van andere genres zoals de poëzie en het essay, terwijl er ook een
herontdekking kwam van het oudere literaire patrimonium van Latijns-Amerika, van
de Popol Vuh tot de verhalen van Machado de Assis. Hierbij moet overigens
aangestipt worden dat reeds in de koloniale periode het werk van Garcilaso Inca de
la Vega, Sor Juana Ines de la Cruz en Francisco Javier Clavijero, om er maar enkelen
te noemen, al enige waardering in Europa vond. Lang vóór de toekenning van de
Nobelprijs literatuur aan Miguel Angel Asturias (1967), Pablo Neruda (1971) en
Gabriel Garcia Mârquez (1982) bestudeerden Europese belangstellenden de literaire
bedrijvigheid in Latijns-Amerika zoals bijvoorbeeld Ferdinand Denis of de Belg
Victor Orban dit deden voor Brazilië [6]. Twee generaties uit de Franse letteren, de
symbolisten circa 1900 en de surrealisten circa 1930 hebben geestesgenoten en
aanknopingspunten gevonden in Latijns-Amerika. Een essentiële roman uit de
Braziliaanse bewustwording van de nationale identiteit, «Os Sertöes» van Euclydes
da Cunha kende verwonderlijk vroeg een vertaling in het Nederlands, terwijl de Belg
Lucien Marchai diezelfde roman op een volksere manier navertelde in «Le mage du
sertâo» [7], Reeds in 1951 startte bij Gallimard onder leiding van Roger Caillois de
reeks «La Croix du Sud», waarin de belangrijkste meesterwerken van de recente
Latijns-Amerikaanse literatuur naar het bredere Franse lezerspubliek toegespeeld
werden. De «boom» is dus niet zo nieuw.
Nu lijkt anderzijds de Europese culturele belangstelling voor Latijns-Amerika zich
de allerlaatste jaren te verplaatsen of beter uit te breiden naar andere artistieke