bulletin des seances mededelingen der zittingen - Royal Academy ...

— 145 —
Deze zevende tekst is de basis voor meerdere commentaren, Vibhâjâ. Drie
bestaan nog in Chinese versie. 1 : Vibhâjâsâstra (T. 1547) van Sitapâni of
Sitapâni, in 383 vertaald door Samghadeva, Dharmanandin, e.a. Deze tekst
sluit nauw aan bij de Açtagrantha. 2 : Abhidharmavibhâçâsâstra (T. 1546),
in 437-439 door Buddhavarman vertaald. 3 : Mahâvibhâçâ (T. 1545), in 656-
659 door Xuanzang vertaald. Deze tekst is een comentaar op de Jnânaprast-
hâna. Alle zeven abhidharma teksten lijken verband te hebben met Gandhâra.
De „orthodoxe” sarvâstivàdins van Kasmi ra, de zogenaamde vaibhâçika’s
(steunend op de Mahâvibhâ$â T. 1445), spreken van een westelijke overlevering.
De zeven teksten vormden de Abhidharmapitaka van de Kâsmi ra orthodoxe
sarvâstivàdins tijdens de Kuçâna’s, zeker in de tweede eeuw na Chr. De
Jnânaprasthâna, zoals de tekst genoemd werd, was de voornaamste tekst.
Deze zeven teksten werden als Boeddha’s woord beschouwd. De overige,
de vroegere sarvâstivàdins, beschouwden deze scholastiek niet als Boeddha’s
woord. Zij wisten dat die teksten het werk van bepaalde auteurs waren. De
sütra’s waren en bleven voor hen het enige woord van Boeddha. Zij werden
dan ook vanaf die tweede eeuw sautrântika’s genoemd. Hun voornaamste
zegsman, de mülâcârya, was toen Kumâralâta. Gandhâra en het westen bleven
sautrântika gebied. De zogenaamde orthodoxie en Kasmira was dus veeleer
een afwijking, beperkt in tijd (vanaf de tweede eeuw na Chr.) en ruimte
(Kuçânagebied, tot Kasmira). De sautrântika’s waren geen homogene groep,
maar allen waren niet-vaibhâçika’s. De vaibhâçika’s noemden minstens een
deel van hen dârstântika’s. De Chinese interpretatie van deze term is : zij
die vergelijkingen (avadâna’s, parabels) gebruiken. De Mahâprajnâpârami-
topadesa leert ons dat de Vinaya van Mathurâ tachtig delen telde. De Vinaya
van Kasmira had vele verhalen (jâtaka en avadâna) verwijderd en enkel het
essentiële behouden in tien delen. Deze korte Vinaya kreeg een commentaar,
Vibhâsà, in tachtig delen. Men kan stellen dat de sautrântika’s die dârçtântika’s
werden genoemd, de oude, uitvoerige Vinaya hadden behouden, terwijl de
Kâsmi ri’s de Vinaya in tien delen kenden, de zogenaamde Dasâdhyâya
(T. 1435). Het is ook best mogelijk dat een aantal niet-vaibhâçika’s, sautrântika’s,
de korte Vinaya hebben gebruikt.
Op het einde van de zevende eeuw was de invloed van de vaibhâçika’s
bijzonder afgenomen en de anderen hadden weer de bovenhand. Deze laatsten,
of in elk geval het merendeel van hen (de dârçtântika’s ?), noemden zich dan
de „oorspronkelijke sarvâstivâdins”, mülasarvâstivâdins. Hun Vinaya in tachtig
delen lijkt tot de vinaya van Mathurâ terug te gaan. Zij schreven Sanskrit,
wat in de zevende eeuw te verwachten was. Vasubandhu, een sautrântika,
schreef de Kosa in het begin van de vijfde eeuw. Hij bewerkte hiervoor de
Samyuktâbhidharmahrdaya, die een commentaar is op de Hrdaya, de oudste
systematische tekst van deze school in Bactrië, ver van Kasmira. De
vaibhâçika-orthodoxie van Kasmira werd in die vijfde eeuw verdedigd door
Samghabhadra. Hun dispuut heeft veel indruk gemaakt in de vijfde eeuw.