Télécharger le rapport (152 p.) - KCE

68 Urgences KCE reports vol. 19B
Mensen die een lagere opleiding gehad hebben, de landstaal niet machtig zijn,
alleenstaand zijn, minder verdienen en geen enkele vorm van ziekteverzekering hebben,
consulteren in dit onderzoek meer de spoedgevallendiensten dan de huisartsenposten/wachtdiensten
Drijfveren om urgentiediensten te raadplegen kunnen financiële
overwegingen zijn, maar ook de makkelijke toegankelijkheid en beschikbaarheid én het
gebrek aan kennis over en de verwachtingen van alternatieven beïnvloedt het
keuzegedrag.
Spoedgevallendiensten lijken ook in onze Belgische verzorgingsstaat voor lagere sociaaleconomische
categorieën (zeker in steden) een eerstelijnsrol te vervullen. Een
maatregel die persoonlijke bijdragen van de patiënt introduceert als techniek om de
patiënten te responsabiliseren in hun zorgvraag, moet oog blijven hebben voor het
billijkheidsvraagstuk. Er is voldoende wetenschappelijke kennis beschikbaar over het feit
dat een (te) hoog aandeel persoonlijke bijdragen minder begoede groepen het zwaarst
treffen, zelfs in het geval van gepaste zorgvragen. Zorggebruik op spoedopname wordt
overigens mede beinvloed door zorggebruik in het algemeen (het hebben van een
huisarts, het uitstellen van zorg, cultureel gebonden verwachtingen ten opzichte van
gezondheidsdiensten). In die zin is er meer en diepergravender onderzoek nodig naar
het complexe geheel van determinanten van gezondheidszorgconsumptie in het
algemeen, en keuzegedrag tussen alternatieven bij gelijkaardige zorgvraag, in het
bijzonder.
Losstaande initiatieven van alternatieve dienstverlening in eerste lijn, lijken weinig impact
te hebben om het oneigenlijke gebruik van spoedgevallendiensten terug te dringen.
Toch zijn er interessante indicaties.
In de literatuur worden verschillende modellen beschreven om oneigenlijk gebruik op
de spoedgevallendienst te verminderen. In een artikel worden zes verschillende
modellen voor de organisatie van out-of-hours care in de eerste lijn beschreven. In
andere artikels worden vormen beschreven die hier nauw bij aansluiten.
Verschillende triagesystemen worden beschreven (telefoontriage en triage
door verpleegkundigen op de spoedgevallendienst en
huisartsenwachtdiensten).
Poortwachtersystemen op spoedgevallendiensten, waarbij een huisarts de
patiënten die zich aanbieden op de spoedgevallendienst eerst onderzoekt en
dan beslist of een spoedbezoek al dan niet nodig is.
Walk-in centers die wat betreft toegankelijkheid en organisatie verschillen
van land tot land. Ze kunnen ofwel door verpleegkundigen of door huisartsen
gerund worden.
Een aantal initiatieven hebben een zeker potentieel om de zorgvraag van patiënten te
kanaliseren. De alternatieve modellen blijken te voldoen aan de verwachtingen van de
patiënten, hoewel advies op afstand (telemedicine, teleconsultatie) voor een hulpvraag
minder gunstig wordt beoordeeld dan persoonlijk contact.
Overigens is lang niet alles bekend over de kritische succesfactoren voor deze
alternatieven (bijv. wanneer wordt een alternatieve voorziening gezien als een echt
evenwaardig alternatief voor de spoedgevallendiensten van het ziekenhuis).
In de Belgische context lijkt door de huidige wettelijke randvoorwaarden het
inschakelen van paramedische beroepen als autonome beslisser in de klinische
besluitvorming geen optie.
Belangrijkste vaststelling is dat op zich staande, niet geïntegreerde maatregelen hun doel
missen om het aantal onnodige spoedgevallenbezoekers te beperken.