LIBER AMICORUM - IBR

40· ANNIVERSAIRE I.R.E.
periodes waarin de overheid de economie sterk wenst te controleren heeft men aan
de bedrijven van overheidswege een boekhoudkundig plan opgelegd. In sommige
landen is deze traditie gebleven. De eerste sporen van een boekhoudplan vindt men in
Europa terug in Duitsland. Deze werden eerst ontwikkeld door academici (Schaer
1911 en Schmalenbach 1927) en daarna verplicht opgelegd aan de Duitse industrie
onder het nazi-regime. Met de val van het nazi-regime verdween ook deze wettelijke
verplichting.
In Frankrijk waar de overheid na de tweede wereldoorlog de industrie wenste te controleren
werd (naar Duits voorbeeld in WO 11) vanaf 1947 eveneens een ' plan comptable
general' opgelegd aan de Franse bedrijven. Ook in Belgie, Spanje, Portugal en
Griekenland werd van overheidswege een boekhoudplan voorgeschreven aan de
bedrijven. In de Angelsaksische land en en Nederland was zoiets totaal ongebruikelijk.
In die land en waren er zelfs geen voorschriften m.b.t. de vorm van de externe verslaggeving.
Onder invloed van de 4de Richtlijn zijn nu aan de bedrijven binnen de EG
schema's opgelegd via dewelke men zijn bezittingen, schulden en resultaten in de
jaarrekening moet presenteren aan de buitenwereld.
Deze historisch gegroeide verschillen bemoeilijken het proces vanharmonisatie van de
externe verslaggeving. De EEG-Richtlijnen zijn op dit moment nog zo ruim opgesteld
dat vele van deze historische verschillen nu nog blijven voortbestaan. Het beg rip
, getrouw beeld' is nu in elk land sterk nationaal gekleurd. Zolang dit het geval blijft, is
het aangewezen de absolute resultaten van internationale ratio-vergelijking sterk te
relativeren. Mede onder invloed van de 4de Richtlijn echter is het belang van de toelichting
voor de vergelijkbaarheid van jaarrekening zeer groot geworden. De 4de
Richtlijn schrijft bijvoorbeeld in art 43 lid 1 voor dat wanneer de berekening van de
jaarwinst is be'invloed door fiscale overwegingen, in de toelichting de invloed op het
resultaat en op toekomstige belastingen moet worden vermeld. Art 33 lid 4 schrijft
voor dat bij toepassing van een alternatieve waarderingsmethode, de aanschaffingswaarde
en de cumulatieve waardeverminderingen moeten worden vermeld in de toelichting.
4. Enkele valkuilen bij internationale ratio-vergelijking
Tot slot van dit deel over internationale ratio-vergelijking worden een aantal elementen
opgesomd, die de resultaten bij een internationale analyse sterk kunnen vertekenen.
Deze lijst heeft niet de bedoeling exhaustief te zijn.
- de verwerking van goodwill: in sommige landen wordt goodwill ineens afgeboekt
van het eigen vermogen (bv. Nederland), in andere landen wordt goodwill geactiveerd
en afgeschreven. Hierbij kunnen dan nog verschillen ontstaan m.b.t. de toegelaten
afschrijvingstermijn.
- de waardering van activa tegen historische kost of tegen actuele waarde.
108