LIBER AMICORUM - IBR

40· ANNIVERSAIRE I.R.E.
3. Enkele verschilpunten m.b.t. de voorstelling van de
ondernemingssituatie in de jaarrekening
tussen de verschillende EG-Ianden
In alle EG-Ianden zullen revisoren verklaren dat de jaarrekening een getrouw beeld
geeft van de financiele toestand van de onderneming, terwijl in hun achterhoofden
andere historisch gegroeide concepten spelen. Hieronder wordt een aantal actuele
verschilpunten opgesomd zonder de volledige lijst van verschillen uit te putten.
3.a. substance over legal form
Deze uitdrukking vat de twee uitersten bondig samen waartussen de jaarrekening
beweegt in de EG-Ianden. In alle EG-Ianden dienen de jaarrekeningen een getrouw
beeld te geven van het vermogen, de financiele positie en het resultaat van de ondernemingen.
Het concept van het getrouwe beeld is in het Verenigd Koninkrijk ontstaan
vlak na de 2de Wereldoorlog. Het enige doel van de jaarverslaggeving in het Verenigd
Koninkrijk was aan de aandeelhouders informatie verschaffen over de economische
prestaties van een onderneming. 'A true and fair view' primeerde boven alles, d.w.z.
dat men moest afwijken van de geldende accounting voorschriften als het getrouwe
beeld in het gedrang kwam. Uit recent onderzoek {Nobes en Parker, 1991)3 bleek
dat de Britse 'auditors' onder 'truth' verstaan dat 'the accounts are in accordance
with the facts' en onder 'fair' dat 'the accounts are not misleading'. Op het continent,
behalve bij Nederland en Denemarken, is de orientatie van de externe verslaggeving
naar de aandeelhouder toe veel minder uitgesproken. Bovendien is de externe
verslaggeving in deze landen ook veel meer geregeld door wettelijke bepalingen.
D.w.z. dat over de jaren heen men steeds bij het opstellen van de jaarrekening veel
aandacht heeft besteed aan het feit of alle wettelijke verplichtingen voldaan zijn. In
het Verenigd Koninkrijk is men sinds lang begaan met het substance aspect, terwijl
legal form al die jaren de bovenhand had op het continent.
Met de implementatie van de 4de Richtlijn in de verschillende EG-Ianden is de naleving
van het getrouwe beeld een verplichting geworden bij het opstellen van de jaarrekening.
Volgens de 4de Richtlijn is het getrouwe beeld een 'overriding principle'.
D.w.z. dat van individuele bepalingen moet worden afgeweken indien het getrouwe
beeld in het gedrang komt. Voor de meeste van de continentale landen gaat het om
een nieuw concept, waar men nog regelmatig mee worstelt. In de praktijk moeten we
vaststellen dat het getrouw beeld nog wordt ge"interpreteerd als in overeenstemming
met de individuele bepalingen. Een voorbeeld hiervan in Belgie is het reeds boeken
van afschrijvingen op activa, die nog in aanbouw zijn zonder dat er enige bedrijfseconomische
redenen voor deze minderwaarden zijn. Vanuit bedrijfseconomisch of
'substance' oogpunt is deze praktijk zeker niet goed te keuren. Het 'getrouwe' beeld
is hier verstoord. Bovendien mag men zich beperken tot het aangeven van deze
106