LIBER AMICORUM - IBR

40' ANNIVERSAIRE I.R.E.
Gefascineerd door de enorme verschillen die er bestonden m.b.t. de regelgeving en
de praktijk van de externe verslaggeving in de verschillende landen van de wereld gingen
academici op zoek naar de oorzaak van deze verschillen. Men kwam tot de conc1usie
dat de functie van de jaarrekening ingebed zit in een grater maatschappelijk
praces dat van land tot land verschillend is. Een hele reeks van factoren, die aanleiding
kunnen geven tot de verschillen of deze kunnen verklaren, worden opgesomd in die
onderzoeksresultaten. De meest voorkomende factoren uit die onderzoeken worden
hier kort toegelicht.
Uit deze studies 1 blijkt dat vooral het juridische systeem, de kapitaalverstrekkers, de
invloed van de belastingen en de ontwikkeling van het accountantsberoep de
doorslaggevende factoren zijn, die de praktijk en de regelgeving van de externe verslaggeving
in een bepaald land sterk tekenen. Deze vier elementen worden nu elk
afzondelijk bespraken en er zal aandacht besteed worden aan hun verschillende werking
in de diverse landen.
2.a. Het juridische systeem
Binnen de EG-Ianden kan men m.b.t. het juridische systeem de aanwezigheid van
twee grate stromingen onderscheiden. Bij de landen op het Europese vasteland is het
juridisch systeem van Romeins rechtelijke oorsprang. In dit rechtssysteem vertrekt
men overwegend vanuit een rechtsnorm en worden daarap via parlementaire weg
gedetailleerde rechtsvoorschriften en bepalingen uitgewerkt. lo ook voor aangelegenheden
die de ondernemingen aanbelangen zoals het verstrekken van informatie.
In tegenstelling tot het Europese vasteland heeft Engeland een traditie van door
rechtsspraak geconstrueerde rechtsregels ( = 'common law'), aangevuld met door de
overheid gecreeerde rechtsregels ( = 'statute law' ), die de laatste tijd aan belang winnen.
In een aantal landen waar de invloed van Engeland niet onaanzienlijk was in de
vorige eeuwen, treft men een gelijkaardig rechtssysteem aan. Het gaat dan vooral om
lerland, de Verenigde Staten, Canada, India, Nieuw leeland, Hong Kong en Australie.
In dit kader van het geldend rechtssysteem werd door de academici vastgesteld dat
een correlatie bestaat tussen de aard van het rechtssysteem en de mate waarin voorschriften
m.b.t. externe verslaggeving zijn opgenomen in de wetgeving en worden
uitgewerkt langs parlementaire weg. lo bepaalde het Duitse vennootschapsrecht en
de bijhorende Kontenrahmen tot in detail hoe men een boekhouding moet voeren. In
Frankrijk, Spanje, Portugal en Griekenland werden gedetailleerde accountingvoorschriften
uitgewerkt in een zogenaamd 'plan comptable' dat werd opgesteld door
een overheidsorganisme. In het Verenigd Koninkrijk (tot en met de Companies Act
van 1981) was het voeren van een boekhouding en het opstellen van een jaarrekening
totaal onafhankelijk van de vennootschapswetgeving, accounting was een onafhankelijke
discipline. Dit betekent dat in landen met een common law regime de verslaggeving
zich veel vrijer kon ontwikkelen en daarenboven sneller kon evolueren,
vermits de overheid niet in het proces hoefde betrokken te worden. Het beroep
bepaalde zelf de regels m.b.t. externe verslaggeving.
102