LIBER AMICORUM - IBR

40· ANNIVERSAIRE I.R.E.
1. Inleiding
Elk jaar leggen ongeveer 150.000 bedrijven in Belgie een jaarrekening neer. Van deze
groep wordt een vijftienduizendtal jaarrekeningen gecontroleerd door een bedrijfsrevisor.
Daarna vormen alle 150.000 jaarrekeningen een beschikbare bron van
informatie voor alle externe belanghebbenden. Door de snelle vooruitgang van de
technologie m.b.t. de informatiedragers en de software ontwikkeling zijn jaarrekeninggegevens
nu binnen handbereik van iedereen gekomen. Via tientallen commerciele
softwarepakketten kan deze groep van zeer heterogene externe belanghebbenden
(aandeelhouders, kredietverschaffers, werknemers, concurrenten, de overheid)
op de cijfers van de jaarrekening allerlei financiele analyse technieken loslaten. De
meest populaire techniek hierbij is deze van de ratio-analyse. Naar hartelust worden
van allerlei bedrijven en sectoren ratio's berekend en vergeleken met mekaar. Veelal
worden deze ratio's ge'interpreteerd als absolute waarheden. Vele gebruikers vergelijken
de resultaten van het ene bedrijf met het andere zonder zich af te vragen of deze
cijfers wel alle op dezelfde wijze zijn bekomen. Erger wordt het nog wanneer men ratio's
van bedrijven uit verschillende landen met mekaar gaat vergelijken. Spijtig genoeg
moet men vaststellen dat de verhoogde toegankelijkheid van de jaarrekeninggegevens
niet noodzakelijk leidt tot een weloverwogen en in een juiste contekst
geplaatste analyse van de cijfergegevens. Daarom worden in deze tekst een aantal
kanttekeningen geplaatst bij het gebruik van informatie uit jaarrekeningen.
Hiervoor gaan we eerst de definitie van het begrip ratio van naderbij bekijken. Een ratio
is een verhoudingsgetal, waarbij twee of meer gegevens uit de balans, de resultatenrekening
of de toelichting aan elkaar gerelateerd worden. Studie van deze relatieve
getallen laat toe een beter inzicht te verkrijgen in de absolute waarden van de
bedragen van de verschillende rubrieken van de jaarrekening. Hierbij moeten we opmerken
dat het begrip relatief volgens Van Dale o.a. de volgende twee betekenissen
heeft. Ten eerste, , bepaald door vergelijking met of beschouwd t.O.V. iets anders, betrekkelijk,
afhankelijk van iets anders'. Ten tweede, , beperkt; niet volledig, aan voorbehoud
onderhevig, onzeker'. Het begrip ratio voldoet duidelijk aan de eerste betekenis.
In deze tekst gaan we trachten aan te tonen dat aan «ratio» in het kader van
jaarrekeninganalyse ook de tweede betekenis van 'relatief' kan toegekend worden.
Alle elementen van relativiteit of valkuilen m.b.t. financiele analyse in dit kort bestek
bestrijken is niet mogelijk. Vandaar dat we ons beperken tot twee struikelblokken op
het vlak van vergelijkbaarheid van jaarrekeningen. Met ingang van 1 januari 1993 zijn
we immers geconfronteerd met een eengemaakte markt. Belgische bedrijven zullen
nog meer ge'interesseerd zijn in de prestaties van hun EG-concurrenten. In toenemende
mate zal men komen tot vergelijkende ratio-analyse tussen bedrijven in verschillende
lidstaten. Door het feit dat al deze jaarrekeningen opgesteld zijn volgens de principes
van de 4de EEG-Richtlijn, hebben vele gebruikers van de jaarrekeningen het idee
dat de onderlinge vergelijkbaarheid tussen Belgische jaarrekeningen en deze uit andere
lidstaten dezelfde is als de vergelijking tussen 2 Belgische bedrijven onderling. AI
100