LIBER AMICORUM - IBR

40-JARIG BESTAAN I.B.R.
resultaten aan eigen ondernemingsacties werden toegeschreven en anderzijds de
omvang van de op de uitgave van het jaarverslag volgende toename van de beurskoers,
terwijl achteraf eerder een negatieve samenhang werd vastgesteld tussen het
assertieve verklaringsgedrag voor positieve prestaties en de evolutie van de winstgevendheid
in het volgende boekjaar. Tevens werd een positieve samenhang vastgesteld
tussen het assertieve verklaringsgedrag en het verkopen van eigen aandelen door het
management kort na de publikatie van het jaarverslag. Beide vaststellingen wijzen op
een doordacht indrukmanagement-gedrag. Salancik en Meindl (1984) kwamen tot
de vaststelling van een zeer significante tendens tot het verklaren van positieve resultaten
uit interne oorzaken. Anderzijds stelden zij de neiging om negatieve resultaten
extern te verklaren enkel vast bij stabiele ondernemingen, maar niet bij onstabiele. De
notie ondernemingsstabiliteit werd geoperationaliseerd in functie van de variabiliteit
van de financiele prestaties van de onderneming uit het verleden en geTnterpreteerd
als een indirecte indicator van de invloed van de onderneming op haar resultaten. De
resultaten van de studie werden geTnterpreteerd uitgaande van de veronderstelling
dat via het verbaal vertoon «illusions of management control}) geTnduceerd worden
bij het publiek. Bij onstabiele ondernemingen wordt de verantwoordelijkheid voor
negatieve resultaten en prestaties verhoudingsgewijs meer intern opgenomen dan bij
stabiele ondernemingen, waardoor, volgens de auteurs, de indruk wordt geschapen
dat, ondanks de negatieve evolutie, de greep van de ondernemingsleiding op de gang
van zaken voldoende sterk is om de toekomst optimistisch tegemoet te treden. Ook
hier vinden we dus een interpretatie terug die nauw aansluit bij het impressiemanagement-perspectief.
Zij stelden verder een positieve correlatie vast tussen de toename
in winstgevendheid in het volgende boekjaar en de assertieve verklaringstendens
in onstabiele ondernemingen, maar niet in stabiele ondernemingen. Voor beide
groepen ondernemingen was de defensieve verklaringstendens negatief gecorreleerd
met de toekomstige winstgevendheid.
Gelijkaardige resultaten werden opgetekend in een Belgische context (Aerts, 1986,
1992). In een onderzoek naar de verbale inhoud van Belgische jaarverslagen werd het
egocentrisch verklaringspatroon duidelijk vastgesteld.
Bij de verklaring van positieve effecten was de tendens zeer uitgesproken: men is bijna
driemaal meer geneigd de eigen inbreng als veroorzakende factor van positieve gevolgen
aan te duiden dan te wijzen op een vorm van externe beTnvloeding. Bij de verklaring
van negatieve effecten wordt de omgeving gemiddeld anderhalve keer zoveel als
schuldige aangewezen dan dat de oorzaak in eigen rangen wordt gezocht. Opmerkelijk
is ook de variatie in het gebruik van boekhoudkundige verklaringen, d.w.z. verklaringen
waarbij een boekhoudkundig resultaat wordt verklaard in louter boekhoudkundige
termen (bijvoorbeeld ' de winst van het boekjaar is gestegen ten gevolge van
een toename van het bedrijfsresultaat') zonder dat naar eigenlijke interne of externe
oorzaken wordt verwezen.
Het gebruik van boekhoudkundige verklaringen komt voornamelijk voor in een defensieve
context waarin negatieve boekhoudkundige prestaties dienen gejustificeerd en
gerationaliseerd te worden. In een dergelijke context blijken boekhoudkundige verkla-
93