28,8 MB - Euskaltzaindia
28,8 MB - Euskaltzaindia 28,8 MB - Euskaltzaindia
Menpekotasunezkoak: Sintetikoak55 OlHENART-- EN LEXIKO-SORKUNTZA begi-hongarri: xorhi, begui-hontgarri, / hala hala muturra (XIII) `Agreable aux yeux. On dit pareillement gogohontgarri, pour dire, agreable á l'efprit' (O.) itots-emaiten: eguiten nic eguin-beharrac / berac harzen golde-nabarrac, / bera iarten itots-emaiten, / ber' ereiten, ber' ogui epaiten, et' oro berac lantahala / lanzen, isan balis besala, / es aitoralau', et' emaste, / ban' esein nekasale gaste (Ezkontidearen hil-kexua) ogi-epaiten: eguiten nic eguin-beharrac / berac harzen golde-nabarrac, / bera iarten itots-emaiten, / ber' ereiten, ber' ogui epaiten, et' oro berac lantahala / lanzen, isan balis besala, / es aitoralau', et' emaste, / ban' esein nekasale gaste (Ezkontidearen hil-kexua) ohoinkeria-egile: esisal' ohaidecari, / es' ohoinkeri' eguile, / es guesurresco iaquile (Iaincoasco nevrtizac) aragi-jatez: bait' elic' aragui iates / orsilare larumbates (Elisaren manüac) euskara kobla honzale: arguitaratu' tut ilhumbeti, / et' ateraric herrazeti / guretu, et' eman hec Euscara cobla honsalen efcuetara (Ezkontidearen hil-kexua) gaitz-beha: hura galdus guero sertaco / hemen, ala gaiz-beha nago? (Ezkontidearen hil-kexua) kobla edo kantore eske: bad' es nehor niri obororic / (estudan guero eguin gogoric) / eske iar cobl' edo kantore, / baici nigar eta deitore (Ezkontidearen hil-kexua) nigar eta deitore eske: bad' es nehor niri obororic / (estudan guero eguin gogoric) / eske iar cobl' edo kantore, / baici nigar eta deitore (Ezkontidearen hil-kexua) Menpekotasunezkoak: Aditzoina + I neurtitz: Oihenarten gastaroa neurthizetan (titulua) `Vers, de Neurtu hiz, mots mefurez' (O.) jin-kongita: iin-congita / gaüan behin sugana (II) gorde-leku: iin, eta noura, / gorde-lekura, / eta hi han bat aquidan (III) gal-kexu: Maitenaren gal-kexva (VI) maita-sari: et' ene bihoz gaxoac / higanic, maita-sari, / herscailu ordari, / sitin tragasa-xiloac (IX) hilpenan56: leihoti iausis, ohoin' iduri, / hilpenan behar dut izuri (V) 55 Hitz elkartu sintetiko guztiak, izen, izenondo edo aditzondo kategoriako izan, batera eman ditut hemen. Ikus bereziki, Euskaltzaindia: Hitz-Elkarketa/3, Bilbo, 1991, «Elkarte sintetikoak» kapitulua. 56 Lafon: «Hilpena ne figure pas dans les dictionnaires: "soufrance, chagrin de mort" ("Notes...")». [23] 71
MIREN AZKARATE hil-min: halas gaisquize hunetan / nun alabain esarri, / dolu egingarri, /huna niagon hil minetan (XI) bortxa-ahala: esta, maitefco gausetan, / haurren borx'ahalic hetan (VI) zerbitze-ahal: burutic oinsolala, / berreguin den besala, / dohainetan neduque / haren serbiz' ahala (XIII) dohainetan neduque / haren serbiz' ahala (XIII) maita-sari: ban' ezar' afqui gaiz, darizat, / gaisqui horren eguiteco; / galbidera, maita sarizat, / maite saituen' egosteco (XV) erakuts-gogo: iauqui disut, et' ihefari / dema, hara, laurherroan: / araus, sein eder laftercari / den suri erakuts-gogo (XV) hil-kexu: escontidearen hil-kexua ilhots: bertanco ilhots havr gastaroan eguina es isanagati, eritfi dut ezaoqueela hemen gaisqui (Escontidearen hil-kexua) `Complainte ou regret fur la mort de quelqu'vn' (O.). jasan-ezin57: nol' enainte iafan-esines, an-esines, / eta foinac ihef eguines, / buruspico edo larrapoca / eroriric, oro porroca? (Ezkontidearen hil-kexua) lant ahala58: eguiten nic eguin-beharrac / berac harzen golde-nabarrac, / bera iarten itots-emaiten, / ber' ereiten, ber' ogui epaiten, et' oro berac lantahala / lanzen, isan balis besala, / es aitoralau', et' emaste, / ban' esein nekasale gaste (Ezkontidearen hil-kexua) erdi-mugan: erdi-mugan ohazera / Betlemera / ioan sedin Iosepequi (Eguberrikoplak) iin-herotfa: Guero berzen, vrrundanic, / iin-heroraa hautemanic (Lavr karbarien eressia) hil-bederazurruna: vrhent-beta / hil-bederazurruna, / Iaincoari e f kerren emaiten / iragaiten / situen gau' et' eguna (Eguberri-koplak) urhent-peitu 59: Ban' are dutenec beteguinsarretan. / Esarten lan hura guehiago dute, / Esenes ecaic vziten balute, / Ed' vrhent-peituric sembait erezetan (Salgvis Iavn, Paveco..., F. Michel) ora-gau: Ora gavan laur karbari / karban hanche siren ari (Lavr karbarien eressia, F. Michel)60 57 Oro har izenondo balioko egitura izan arren hemen izen balioan ageri zaiguna, Lafonen itzulpenak ere erakusten duenez: «dans l'impossibilité de les porter» («Traduction...»). n 8 Zalantzaz beterik, erlatibo laburtuen mugan legokeelako, baina izentzat hartu dudana, ahal izena denez. 59 Lafonek honakoa eransten du: «Note, en marge: "Imparfait" ("Notes...")» 60 Lafonek ohar luzea dakar hitz hau dela eta, ora aditzointzat hartzearen alde agertzen delarik bera: «Archu traduit: "Voilà qu'une nuit"». Mais cette traduction est certainement inexacte. Ora n'est pas horra. De plus, ora-gauan, dans l'exemplaire de Bayonne, est imprimé en majuscules, comme le premier mot de chaque poème, et avec un trait d'union. Il s'agir donc d'un mot composé. Ce mot ne figure dans aucun dictionnaire. Quel peut être son premier élément? Ce ne peut être le mot qui signifie «chien» qui est chez Oihenart (prov. 250) hor. L'a de ora serait difficile á expliquer. De plus, que signifierait l'expression «la nuit du chien»? Ora ou orba, comme premier terme de composé, peut répresenter le substantif or(h)e «pâte», avec le changement bien connu de -e en -a; il peut être aussi le radical du verbe qui signifie «pétrir une pâte ou de l'argile, faire du mortier, triturer, gâcher». Ora- 72 [24]
- Page 13 and 14: Partikülarzki beben, etxen zide. J
- Page 15 and 16: JEAN LOUGAROT Je suis heureux de le
- Page 17 and 18: nagusia, lehen aldikotz Iparraldean
- Page 19 and 20: d'un scrutin qui, je crois, a son i
- Page 21 and 22: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 23 and 24: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 25 and 26: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 27 and 28: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 29 and 30: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 31 and 32: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 33 and 34: O/HENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 35 and 36: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 37 and 38: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 39 and 40: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 41 and 42: OIHENART, EUSKAL GRAMATIKARIEN AITZ
- Page 43 and 44: MIREN AZKARATE erantsiaz parentesi
- Page 45 and 46: MIREN AZKARATE zer esan iorrale ize
- Page 47 and 48: MIREN AZKARATE konseilari: Corte gu
- Page 49 and 50: -gia MIREN AZKARATE Iaketgia: haren
- Page 51 and 52: MIREN AZKARATE jakile: esisal' ohai
- Page 53 and 54: MIREN AZKARATE izartegi: haren ahor
- Page 55 and 56: MIREN AZKARATE hil-nahitu: nois ere
- Page 57 and 58: -zarre MIREN AZKARATE maitazarre: b
- Page 59 and 60: MIREN AZKARATE eske, nigar eta deit
- Page 61 and 62: MIREN AZKARATE maiteri-lege46: ser
- Page 63: MIREN AZKARATE zurkaitz 50: vfte te
- Page 67 and 68: Aditzak MIREN AZKARATE gogoeritu64:
- Page 69 and 70: 2a. ohe —> ohaidekari, ohako orde
- Page 71 and 72: OIHENARTEN NEURTITZETAKO ADIZTEGIA
- Page 73 and 74: OIHENARTEN NEURTITZETAKO ADIZTEGIA
- Page 75 and 76: OIHENARTEN NEURTITZETAKO ADIZTEGIA
- Page 77 and 78: OIHENARTEN NEURTITZETAKO ADIZTEGIA
- Page 79 and 80: estaquiala(19) ezasquidala(8)8 adi(
- Page 81 and 82: OIHENARTEN NEURTITZETAKO ADIZTEGIA
- Page 83 and 84: JAITSI badaitso(13)41 JARRAITU narr
- Page 85 and 86: siotsan(3) siostela(22) bihotsa(13)
- Page 87 and 88: OIHENARTEN NEURTITZETAKO ADIZTEGIA
- Page 89 and 90: aut (*edun) 3 bada (izan) 12,14...
- Page 91 and 92: duquedala (***) 17 duquen (*edun) 9
- Page 93 and 94: nensan (ezan) 13 nerraque (erran) 1
- Page 95 and 96: CONSIDERACIONES SOBRE EL LÉXICO PR
- Page 97 and 98: CONSIDERACIONES SOBRE EL LÉXICO PR
- Page 99 and 100: CONSIDERACIONES SOBRE EL LÉXICO PR
- Page 101 and 102: OIHENART-EN LEXIKO-SORKUNTZA palabr
- Page 103 and 104: CONSIDERACIONES SOBRE EL LÉXICO PR
- Page 105 and 106: CONSIDERACIONES SOBRE EL LÉXICO PR
- Page 107 and 108: HIZKUNTZARI BURUZKO OIHENARTEN ZENB
- Page 109 and 110: HIZKUNTZARI BURUZKO OIHENARTEN ZENB
- Page 111 and 112: HIZKUNTZARI BURUZKO OIHENARTE'N ZEN
- Page 113 and 114: HIZKUNTZARI BURUZKO OIHENARTEN ZENB
MIREN AZKARATE<br />
hil-min: halas gaisquize hunetan / nun alabain esarri, / dolu egingarri, /huna<br />
niagon hil minetan (XI)<br />
bortxa-ahala: esta, maitefco gausetan, / haurren borx'ahalic hetan (VI)<br />
zerbitze-ahal: burutic oinsolala, / berreguin den besala, / dohainetan neduque<br />
/ haren serbiz' ahala (XIII)<br />
dohainetan neduque / haren serbiz' ahala (XIII)<br />
maita-sari: ban' ezar' afqui gaiz, darizat, / gaisqui horren eguiteco; / galbidera,<br />
maita sarizat, / maite saituen' egosteco (XV)<br />
erakuts-gogo: iauqui disut, et' ihefari / dema, hara, laurherroan: / araus, sein<br />
eder laftercari / den suri erakuts-gogo (XV)<br />
hil-kexu: escontidearen hil-kexua<br />
ilhots: bertanco ilhots havr gastaroan eguina es isanagati, eritfi dut ezaoqueela<br />
hemen gaisqui (Escontidearen hil-kexua) `Complainte ou regret fur la<br />
mort de quelqu'vn' (O.).<br />
jasan-ezin57: nol' enainte iafan-esines, an-esines, / eta foinac ihef eguines, / buruspico<br />
edo larrapoca / eroriric, oro porroca? (Ezkontidearen hil-kexua)<br />
lant ahala58: eguiten nic eguin-beharrac / berac harzen golde-nabarrac, / bera<br />
iarten itots-emaiten, / ber' ereiten, ber' ogui epaiten, et' oro berac lantahala<br />
/ lanzen, isan balis besala, / es aitoralau', et' emaste, / ban' esein<br />
nekasale gaste (Ezkontidearen hil-kexua)<br />
erdi-mugan: erdi-mugan ohazera / Betlemera / ioan sedin Iosepequi (Eguberrikoplak)<br />
iin-herotfa: Guero berzen, vrrundanic, / iin-heroraa hautemanic (Lavr karbarien<br />
eressia)<br />
hil-bederazurruna: vrhent-beta / hil-bederazurruna, / Iaincoari e f kerren emaiten<br />
/ iragaiten / situen gau' et' eguna (Eguberri-koplak)<br />
urhent-peitu 59: Ban' are dutenec beteguinsarretan. / Esarten lan hura guehiago<br />
dute, / Esenes ecaic vziten balute, / Ed' vrhent-peituric sembait erezetan<br />
(Salgvis Iavn, Paveco..., F. Michel)<br />
ora-gau: Ora gavan laur karbari / karban hanche siren ari (Lavr karbarien<br />
eressia, F. Michel)60<br />
57 Oro har izenondo balioko egitura izan arren hemen izen balioan ageri zaiguna, Lafonen<br />
itzulpenak ere erakusten duenez: «dans l'impossibilité de les porter» («Traduction...»). n<br />
8 Zalantzaz beterik, erlatibo laburtuen mugan legokeelako, baina izentzat hartu dudana,<br />
ahal izena denez.<br />
59 Lafonek honakoa eransten du: «Note, en marge: "Imparfait" ("Notes...")»<br />
60 Lafonek ohar luzea dakar hitz hau dela eta, ora aditzointzat hartzearen alde agertzen<br />
delarik bera: «Archu traduit: "Voilà qu'une nuit"». Mais cette traduction est certainement<br />
inexacte. Ora n'est pas horra. De plus, ora-gauan, dans l'exemplaire de Bayonne, est imprimé<br />
en majuscules, comme le premier mot de chaque poème, et avec un trait d'union. Il s'agir<br />
donc d'un mot composé. Ce mot ne figure dans aucun dictionnaire. Quel peut être son<br />
premier élément? Ce ne peut être le mot qui signifie «chien» qui est chez Oihenart (prov.<br />
250) hor. L'a de ora serait difficile á expliquer. De plus, que signifierait l'expression «la nuit<br />
du chien»? Ora ou orba, comme premier terme de composé, peut répresenter le substantif<br />
or(h)e «pâte», avec le changement bien connu de -e en -a; il peut être aussi le radical du<br />
verbe qui signifie «pétrir une pâte ou de l'argile, faire du mortier, triturer, gâcher». Ora-<br />
72 [24]