28,8 MB - Euskaltzaindia

OIHENARTEN NOTITIA UTRIUSQUE VASCONIAE: BERRIKUNTZA ETA ...
bizilagunek. Baina ohizko erakundetzeak porrot egin zuenean, 1876. urtez
geroztik, Hegoaldean ere Euskal Herri izatearen gunea nabarmentzen hasi
zen. Ikuspegi Euskal Herrikoa hedatzen hasi zen, Iruñeko Euskara elkartea
eta beste euskal herrialdetan sortu zen literatura historikoa eta aldizkarietan,
joera berdintsua nabari da.
Hala ere, Probintzia esparruan kokatzen dira historia lanak eta K. Etxegarairek
Euskal Herriko hiru probientzien Erdi Aroko historia, metodo positiboan
oinarriturik honezkero, burutzen du. A. Campion izango zen beharbada
ikuspegi orokorrenak asmatzen zebilena.
XX. mendean hala ere Geografia del País Vasco-Navarro, B. Etxegarairen
Vasconia atala Enciclopedia Universal Europeo Americana, Espasa izenez ezaguna
dugun hiztegian eta Th. Lefebvreren, (Les modes de vie dans les Pyrénées-
-Atlantiques orientales, 1933) lanek aro berria agiri dute. Eusko Ikaskuntzaren
sorrera eta Eusko Ikaskuntzako ikuspegia Oihenartianoa izan zen eta ez da
A. Oihenarten lana kasualitate batez itzultzen eta zabaltzen.
Frankismo garaian, Vasconia kontzeptua zilegizkoa zen eta bukatzeko
autore batzuk aipatu nahi nituzke, gizarte zientzien arloan ohizko kategoria
hori erabili izan zutelako eta nolabait berpiztu: J.M.Lacarra, F. Krutwig, J.M.
Azaola, A. Irigoien26. F. Krutwigen kasuan, bere ikuspegia erabat identifikatzen
da Oihenarten Vasconia zabalaren geografiaz.
Laburbilduz, esango genuke, Oihenarten ikuspegia erabat modernoa dela
eta gaurko Euskal Herrirako abiapuntu jakingarria eta beharrezkoa, euskaldunon
lurraldetasunaren definizio gaurkotu baterako erabat egokia.
26 Lacarra J.M., Vasconia medieval. San Sebastián, 1957.
Krutwig F.: Vasconia. Buenos Aires, 1963.
Azaola J.M., Vasconia y su destino. Madrid, 1972.
Alfonso Irigoienek ere azken aldian bere De re philologica linguae vasconicae bilduman.
[9] 651