28,8 MB - Euskaltzaindia

MIREN AZKARATE
eske, nigar eta deitore eske, ur edo amo apur baten. Beste adibide batean
juntagailua falta da, baina funtsean, Lafonen oharrean argi ikusten den bezala,
egitura bera da: hec ene barascal, hec auhal-iaquiac harrigarria, izen elkartua
erdibituz sintagma ergatiboa tartekatu izana da. Horrenbestez, ezin dugu izen
elkartu bakarraz hitz egin; bitxia izan arren, bi perpaus ditugula esan beharko
dugu, bietan sintagma absolutiboaren buru izen elkartua delarik. Bi izen elkartu
horietako mugakizuna jaki izanik, ezkerrekoan isilpean utzi du. `Aditzoina +
izena' egiturako azken adibideetan bezala, lexikoa eta sintaxia gurutzaturik
ditugu.
Bestalde, badu Oihenartek bi osagaitik gorako beste adibide bat ere,
euscara cobla honzale, aldi berean mugatzaile elkartua (euskara kobla) duen
elkarte sintetikoa.
6. Hitz elkartu jakin batzuek iruzkinen bat edo beste eskatzen dute:
a. errege-grana `pourpre royale' bikoteak, izenondo erlazionaldun sintagmak
euskaraz izen elkartuaz ordaintzeko usadio zaharra erakusten du.
b. (Herodesi) bat-ihesi adberbioak batu aditza duela mugatzaile dirudi
(cf. Lafonen itzulpena «pour éviter de rencontrer Hérode»), nahiz
`aditzoina + aditzondoa' ez izan oso ohizkoa.
c. Zaila da interpretatzen enzüerri, Lafonek dioen bezala hiztegietan ez
datorrena. Lhandek entzueri bezala ulertzen du. Badirudi agerri eta
enzüerri batera azter daitezkeela; lehenean ageri da nagusitu dena,
bestean ere entzueri izan daiteke parekoa. Baina nola ulertu behar da?
Zein da hor bigarren osagaia? Hiru bertso horiei (es aguerri, / es
ensüerri / estateien lekutan II) Lafonek ematen dien itzulpenak ere
(«dans des endroits où l'on ne peut être ni vu ni entendu») ez du
argi gehiegirik ematen. Non sailkatu ez nekienez, ez dut hitz elkartuen
zerrendan sartu.
Dvandvak43
aitamen: estusu ser vka, sarel' oguenduru / es ser har ait'amen nahia stacuru
(VI)
gau-egun: gau-egun, gois-arrats, edate-iatean / ebilte-gueidze, iaikite-ezatean,
/ susas disut penaimendu, / neure penen lusamendu (VI)
goiz-arrats: gau-egun, gois-arrats, edate-iatean / ebilte-gueidze, iaikite-ezatean,
/ susas disut penaimendu, / neure penen lusamendu (VI)
edate-jatean: gau-egun, gois-arrats, edate-iatean / ebilte-gueidze, iaikite-ezatean,
/ susas disut penaimendu, / neure penen lusamendu (VI)
ibilte-gelditzean: gau-egun, gois-arrats, edate-iatean / ebilte-gueidze, iaikiteezatean,
/ susas disut penaimendu, / neure penen lusamendu (VI)
43 Sailkapenerako ikus bereziki Euskaltzaindia Hitz-Elkarketa/4, 1993.
66 [18]