28,8 MB - Euskaltzaindia

JEAN-BAPTISTE ORPUSTAN
4. Aita eta ama ohora içac vici yçan lucequi
Ait'et'am'tzac ohora,
Vizitzeco anhitz dembora:
5. Ehor erho eztaçala ezetare gaycetsi
Ezadil', erhaiten ari:
6. Norc beria vayecila emazteric ez hunqui
Ezizal'ohaidecari,
7. Vercerena eztaçala ebaxi ez eduqui
Ez' ohoinkeri'egile,
8. Fama gayciq eztemala lagunari falsuqui
Ez guezurrezco iaquile,
9. Bercen emazte alabac ez desira gayxtoqui
Et'eztezala desea,
Nehoren er'emaztea
10. Eçetare unhasuna lecot bedi iustoqui.
Ahor, motil, nezkatoa,
Idi ez on gaineracoa,» (sic: azken gakotxa edo hutsa da, edo lotura
egiten du ondotik heldu diren Elizaren manu-ekin).
Beranteko leitzoneak eztu aitzineko hutsa xahutzen, legeak zuzengaitz
iraganekoa zuzentzen duen baino gehiago: eztugu beraz erranen Oihenartek
bere aitzinekoaren ondorioko izaiteko orde eta haren ikasle, erakasle agertu
nahi izan duela. Derragun bederen aitzinatzaile, baina iduriz aitzinekoaren
huts eta gaizkiak nota zuzendu behar ziren erakutsiz, eta zehatzaile.
Ezberdintasun agerienak neurtizkintzakoak dira eta hizkuntzakoak; eta
ezpada ere hemen ikertu behar den gai berezi eta mugatua, artelan bezala
emaiten dira laburpenez.
Neurtitzean, aldaketa osoa errana da: erditik egin du Oihenartek hamabor
tzeko luzea zortzikorat ttipituz; bainan ere berdintasuna ezberdindu du: laueko
bertsu zuzena lehenean, bi neurtitzeko erranaldiak bi, hirur, laur, bederatzi
eta hamargarrenean, eta neurtitz bakar bat «arteko« bortz, sei, zazpi eta
zortzigarrenetan. Galdetzeko da orduan hea egitura hori eztetika hutsezkoa
denez, ala ere baduen zer ikus gogo xede zenbaitekin.
Elisione 'ta sinalefa guziak eginez (Etxeparek hain ezberdinki dematzanean:
hiru laurgarrenean, bertzerik baterez, aldiz dieresia ahozko moldeak sineresia
hobe zuelarik: 3 ygandiac), errima aski aberatsak zuzen aldatuz (Etxeparek
asonantza bakarra du —i, nahiz errima iduriekin nahasia: —qui (—ki) hamarretarik
zortzietan)...
458 [8]