28,8 MB - Euskaltzaindia

AURELIA ARKOTXA
maitarearen izen zinezko ala apropos asmarearekin hitz-jokoak egitea, anagramak
erabiliz edo izengoiti erranahikorrak erabiliz, anitz estimarea zen usai
bat zen, ja XVII.mendean literarer preziosoak soberakinkerietara eror-araziko
zuen usaia eta Moliere-n trufagai izanen zena. Gure kasuan ez da Oihenartek
horrelako muturretara lerratzen.
Hona hemen Oihenartek zazpi andereen izenekin egiten direen hitz-jokoak:
GRAZIANA/Grazia
«Izena du Graziana,
Graziaz beth' izana;»
Grazia ez da bakarrik izen xinple bat, baizik eta birrete handi bat eta,
hitz-jokoak berak aski argi erakusten duen arabera, anderea Ama Birjina
«graniza betea»-ren pare ezartzen da.
JOANA/Joan
Oihenartek Joana izenarekin egiten duen hitz-joko errexak gogarazten du
ere, denbora berean, emaztearen urruntze/hurbiltzearen arteko dialektika:
MARGARITA
JOANA
«Haren izena Joana,
Ez'ote gaizki emana?
Ezi orai heldu, dena,/nola lizate joana ?»
Margaritaren izenarekin Lorea eta perlaren 22 itxurak agertzen dira eta
perlarekin batera Venus-en gaia, Ronsard-en poema honetan bezala:
«D'un Océan qui nostre jour limite
Jusques à l'autre, on ne voit point de fleur,
Qui de beauté, de grâce & de valeur,
Puisse combattre au teint de Marguerite,
Si riche gemme en Orient eslite
Comme est son lustre affiné de bon heur,
N'emperla point de la Conche l'honneur
Ou s'apparut Venus encore petite. (Les Amours CLXXXIX)
Berriz aipatzekoa da Ronsard-ek Nabarrako Margarita erreginari eskaini
zion poemaren tirelua: «A la Marguerite et unique perle de France la royne
de Navarre» (La Charité-in Les Amours).
22 MARGARITA = Perla, latinez.
436 [36]