28,8 MB - Euskaltzaindia

OIHENARTEN AMODIOZKO POESIEN AZTERKETA KONPARATIBOA
ek erraten du nonbait ez dela birtute bat aski, zenbaki betea («le nombre
entier»), erran nahi da zazpi (hutsik gabea, «en rien defectueux»), behar dela.
Horregatik ditu Ronsard-ek aipatzen Helena-ren zazpi birtuteak, tradizio luze
batek «beteginaren» zeinu bezala erabili izan dituenak (lau bertute kardinalak:
prudentzia, negurtasuna, xuxentasuna, indarra, gehi hiru teologoak: fedea,
esperantza, karitatea) bere gisara moldatuz:
Une seule vertu, tant soit parfaite & belle,
Ne pouroit jamais rendre un homme vertueux:
II faut le nombre entier, en rien defectueux:
Le Printemps ne se fait d'une seule arondelle.
(...)
Icy à ta beauté se joint la Chasteté,
Icy l'honneur de Dieu, icy la Pieté,
La crainte de mal faire, & la peur d'infamie:
Icy un coeur constant, qu'on ne peut esbranler. (Sonets pour
Hélène XVIII, Liv II).
Oihenarten zazpi emazte izenak hauxe dira: MARGARITA (II), ARGIA
(III), XURIA (IX), GRAZIANA (X), BELTXARANA (XI), JOANA (XIII),
EDERRAGOA (XXV).
Ez zaizkigu denak berdin deskribituak:
— GRAZIANA eta JOANAren blasoinak baditugu, biak ile urreztatudunak,
finak, lerdenak dira.
— MARGARITAz bakarrik dakigu begi urdiñak dituela.
— BELTXARANA izenak ilearen kolorea ematen digu, gainerako deskrib
penik gabe.
— ARGIA eta XURIAk azken finean informazio berdina dakarte, argizagien
dirdirarena, edertasun sinbolo bezala.
— EDERRAGOA, ez da deskribitua baina tituluan datza dena.
Gorputz deskribaketatik kanpo, izenetan aurki daiteke ere kalitate moralen
berri. GRAZIANAren Grazia, ARGIA eta XURIAren Garbitasuna, Birjintasuna,
EDERRAGOAren Onezia.
Batzuetan hitz-jokoek berek erakus dezakete hori.
Izenen inguruan eginak diren hitz-jokoak batzuetan errexak eta xinpleegiak
iduritzen baldin bazaizkigu ere guri, xx.mende honen bukaerakooi, ez dugu
ahantzi behar garai haietan horrelako jokoak egitea normala zela eta etsenplu
goraipatuak bazeudela literaturan, bereziki Petrarca beraren poesian (Laura =
erramu hosto), haren segitzaleen obra guzietan eta La Pleïade-n (ikus Ronsardek
Hélène izenaren inguruan idatzi dituen neurtitzak) edo Siglo de Oro-ko
poetetan (Lope de Vega-rentzat Inés Nise bilakatuko da, Elena Filis, Marta
Amarilis, Isabel Belisa, eta Garcilaso-rentzat Isabel Freyre, E lisa...); emazte
[35]
435.