28,8 MB - Euskaltzaindia

LUIS MARIA MUJIKA
Gonparaketaren lotura hemen, beraz, arlo botanikoaren erreferentzian,
hots, aran-lorea-ren aipuan, lirika zaharrean hain ohizkoa den naturarekiko
adierazpen begetaleen andanan. Mertxika, mihilua, otea, lizarra, sagarra, iratzea
ildo horretakoak dira.
XIX. ANTITESIAK
Amodioaren kontrajarrerak argitan jarriz, Oihenarten neurtitzetan antitesi
anitz, hotz/bero, hurbil/urrun, uda/negu, itsu/argi gisakoak. Gehienetan, maitale
mesprezatzailearen jarrerak argitzera datoz.
Antitesi horietan, maiz, amodio ez-erantzun baten kexuak, jarrera arbuiatzaile
eta zapuzketa eskergabe baten nolabaiteko adierazpenak. Hona kasu
zenbait:
Geroz oihana lilitu da
bait'ar'orstatu lauretan
ud'ere negu, negi'uda
gerthatu da haimbertzetan163
Maitenaren gal-kexua deituriko atalean agertzen diren antitesi garbienak
ebiltze/gelditze, jaikite/etzate, herio/bizia, hotzenago/gortzenago, urruntzen/
hurrentzen, hil/bizi gisakoak. Dena, noski, amodioaren zertzelada korapilotsuetan
sartzen da:
Hil/bizi:
Herioa/bizia:
...Ezi zu bazaud'eneki,
ni bizi eta hil nahi nuzu zurekil64
Ezi ordu dut jakinsu izan,
hil, ala bizigei nizan165
Behar dudan gero zutzaz net etsitu,
et'esteiaritzat lurrean gelditu,
betor, betor herioa,
bizi'ene hastioa1 66
Hurren uste nuenean,
haur dakutsat urrunean167.
163 I. atala, 2. ahap. Ildo beretik besteok: «Hireki ezpaniz,/itsu hutsa niz,/zeren baihiz
en'argia» (III. atala, 1. ahap.), «,,.Zure artatzez,/zerbitzatzez,/et'onhestez kampora? Alabana,/
enegana.../deus ogenez,/eta gaitzez bertzerik?» Azken kasu honetan bi jarreren kontraezarpena,
onhestez/gaitzez (II. atala, 3. eta 4. ahap.).
164 VIII. atala, 6. ahap.
165 VII. atala, 7. ahap. Txillardegik eskaintzen duen kera gaurkotuan: «Ezen garaia bait
da, hilko ala biziko ote naizen jakin dezadan». Ibidem, 155. or.
166 VI. aula, 9. ahap. Net = biziki, erruz, hitz gaskoina.
167 VI. acala, 6. ahap. Dakusat = ikusten dut.
386 [36]