28,8 MB - Euskaltzaindia

OIHENARTEN AMODIOZKO NEURTITZEN TEMATIKA
Aldiz naiz latzen,
bilhatuz batzen,
ban'ez ber zaitudanean;
zer gaitz jasaiten
dudan erraiten
ezin derauzudanean1 48.
Erantzun-eza, maiz, antitesietan biltzen da, poetak hurbil uste zuena urrun
baitago, maitaminduari maitea kentzen baitzaio:
Ikus jende hunak, ikus ene pena,
altxatzen darote nik nuen maitena;
hurren uste nuenean,
haur dakusat urrunean149.
Pena hori iraupen handikoa da, gau t'egun luzaturikoa bihotza arrenkuraz
utzirik («Hambat nago penata,/ nik eztakik nolatan,/ gau et'egun gor batek/
naduk' arrenkuratan»)150
Poetak damarengan samin bera sortarazi nahi luke, amodioak eskatzen
duen elkarrekikotasunaz hobeto jabetzearren. Kexutan bilduta dio:
Kausit ahal baneza
nombait berhez-berheza,
hunl'ene penatzea
baka bide baileza151.
Poetak ezin du onatu, ez eta ulertu, maitearen ezkutatzea; bihotza eri
uzten dio, penetan itoa. «Zuk hori egiten/bezambatetan,/ naiz eri etziten /
bihotz minetan» 152. Gorra eta eria kontzeptuak aztertzean hemengo tematika
bera, azpi-hari bezala.
Poetaren azkenetako kexua saminaren luzapenarena da. Heldu da garaia
doluak albo batera uzteko, damaren onespena lortuz:
Otoi, otoi, ene minak
gaurgoitik epa itzazu,
oranoko gaizki eginak
askitan edutzazu153
148 IV. atala, 8. ahap. «Aldiz naiz lazten» Lafonek «je suis impressionné» gisa itzultzen
du («Notes pour...», 68. or.).
19 VI. atala, 6. ahap. Penak zalantzetan biltzen dira, maiz, maitaleak errezeloa baitu
doluak kexua sor dezakeenarena: «Ene beti honlakatzez,/ edo berur'ene penez/nozpait kexa
laiteenez» (VII. atala, 3. m). Egungo euskaran honda moldatuko luke Txillardegik: «Inoiz
bera ene penez eta honda jokatzez ez ote denez kexatuko» (Ibidem, 153. or.).
150 X. atala, 1. ahap.
151 X. atala, 15. ahap. Testuko hitz zenbait: baka = ordaindu, lat. pacare-tik. Kausit =
gertatu. Berhez-berheza = bakar-bakarrik.
152 Ikus Lafon, Notes pour..., 74. or.
153 Beste zenbait olerki II. 5. ahap. Epa itzazu = ebaki itzazu. Askitan edutzazu
nahikotzat eduki itzazu.
[33] 383