28,8 MB - Euskaltzaindia

OIHENARTEN AMODIOZKO NEURTITZEN TEMATIKA
XVI. GOGORKERIA, GORRERIA
Erdi Aro eta errenazimenduko poesiak ere dama uzkurraren gogorkeria
salatuko du; arbuioak sortzen duen saminak gogorkeriaren eta gorreriaren
salaketa merezi du. Tenore horretako sorketa anitz garaiko poesia ernazentistan
Frantzian, Espainian, Italian, eta abar. Frantziako eragina esperatzekoa zen
Oihenarten kasuan. Hurbilago, Etxepareren neurtitzetan clamaren jarrera gogorrezko
aireak ez dira falta.
Oihenartengan, lehenik, gorreriazko aipuak ikusiko ditugu, nahiz eta,
gehienetan gor eta gogor kontzeptuak baturik azaldu:
Bana zer hobe, zuk gorreti
badagidazu zur'aldeti?
Bana zer hobe, zuk gorreti
badagidazu horla beti?130
Hurrengoan gor eta gogor epitetoak batean bilduta; clamaren jarrera hotza
salatzen da:
Zuzaz bertzerik
nehor maiterik
eztudalarik herrian,
zu bezain gorrik,
ez hain gogorrik
eztudala d'agerrian131.
Ondorengoan gogor epitetoa gotor delakoarekin ordezkatzen du, gor
kausagatik, nahiz eta maitatuak gotor eta gor jardun:
Aspaldi neure gogara
libertatez biz'izanik...,
gotor eta gor izatez
galdu nahi nuen batez132.
Gortasunaren etengabetasuna isladaturik hurrengoan:
Hanbat nago penatan,
nik eztakit nolatan,
gau et'egun gor batek
naduk'arrenkuratan' 13 .
10 I. atala, 1. ahap. Badagidazu = egiten badidazu. Horla = horrela. Azentuaren eraginez
erori bide da atzetonika, zubereran doinuak duen azkartasunagatik.
131 IV. atala, 1. ahap.
132 VII. atala, 1. ahap.
133 X. atala, 1. ahap.
[29]
379