28,8 MB - Euskaltzaindia

O/HENAR TEN AMODIOZKO NEURTITZEN TEMATIKA
lupean, air'edo zeruan
derakustano den lekuan92.
Hurrengo ahapaldian «epa itzazu», «edutzazu», «jin dakidizu», «negizu»
aditzen bitartez eskari baten antzeko aginduak, perpausa otoi delakoaz hasten
delarik:
Otoi, otoi ene minak
gaurgoitik epa itzazu,
oranoko gaizki eginak
askitan edutzazu93.
XI. «MEHE», «GURI», «GOXO» EPITETOAK
«Mehe», «guri» eta «goxo» epitetoak amodioaren finezia azaltzera datoz;
batzutan, ingurugiro somatiko baten adierazpen huts bezala, bestetan tasun
izpiritualen azalpen gisa. Gozo eta guri epitetoak ere antzeko ildotik. Poesia
ernazentistaren baliabide literarioetan sartzen dira, besteen artean, epiteko horiek.
Xuria damaren edertasun somatikoa deskribatzean ile-adatsa zeta baino
leun eta meheagoa dela dio:
Adats ikustekoa,
aztaleranokoa,
leunez, baitare mehez,
zetaren gainekoa94.
Kasu honetan «mehe» epitetoari leun erasten zaio. Beherago, berriz, lepoa
gozoa dela dio edozein besarkada emateko:
Lepho arrai miratzeko,
goxo besarkatzeko95.
Poemaren bederatzigarren ahapaldian deskribapen somatikoak «guri» eta
«mehe» epitetoen bidez, nahiz eta soin-atal desberdinei atxikia egon. Batean
esku-zangoak dira, bestean eriak edo hatzak:
Esku eta zango biak
xuri bezain guriak,
92 Ezkontidearen hil-kexua, azken ahapaldia. Erakustano = erakusten didano. Lupean =
lurpean, konposakeran dardarkaria galduz (lupeko, uhalde, zuhirin) hitzetan bezala.
93 Beste zenbait olerki, II. 5. ahap. Epa itzazu = ebaki itzazu; epai aditzaren esanahia
bera isladagarria epaile (juez), epaitu (juzgar), epail (marzo, mes del corte) hitzetan.
94 X. atala, 4. ahap.
95 X. atala, 7. ahap.
[21] 371