28,8 MB - Euskaltzaindia
28,8 MB - Euskaltzaindia 28,8 MB - Euskaltzaindia
OIHENARTEN AMODIOZKO NEURTITZEN TEMATIKA Dudarik gabe, gaua/eguna kontzeptua errepikatuena aldiaren guztizkotasuna (maitasunari loturik) isladatzeko. Adierazpen hori doluari, jeloskortasunari, amodioaren tenoreari, eskaintzari atxikia egon daiteke. Ikus dezagun pasarte zenbait: Gauik, egunik, eztinak hunik, hireki ezpaniz, Argia82. Gauaz, epaizkaz, zur'etxen sartuz em'ibiliz, eme hatsartuz83. Hambat nago penatan, nik eztakit nolatan, gau et'egun gor batek naduk'arrenkuratan84. Neurtitzei azken partean erantsiriko maitezko olerkietan ere denboraren kontzeptua nabari, egunaren hiru aldarteak eta gaua aipatuz. Denak maitemindua maitatzeko une aproposak dira: X. ESKARIAK Argitzean, eguerditan, arratsean natzano, gaua goizak ordaritan biharamunt dazano zuri huts, et'ez bertzeri darraik' ene gogoa...85. Eskarien tenorea amodioaren zertzeladetara bideratzen da, arrenkurek, zalantzek, kezkek sorturiko abagaduneak isladatuz. Bihotzari jarrera jeloskor batetik eskeak sortzea normala da. Maitearen itzulera, amodioarekiko jarrera esklusiboa eta damaren erantzuna izanen dira gai ohizkoenak. Jainkoa, bestalde, bitartekotzat hartzen da maiz, Oihenarten alderdi erlijiosoa kontuan edukirik. Hona adierazpen zenbait. Lehenik Jainkoa bitarteko duten eskariak: Zein ahal den egiati, zuk bezi ehork etziakizu 82 III. 1. ahap. 83 V. atala, 5. gn. multzoa 84 X. atala, 1. ahap. Eta beste pasarte ezagun hau: «Nahiz ezpegi/gauaz ilhargi,/ni zure begi/ederrek argi» (XVI. atala, 1. ahap.). 85 Beste zenbait olerki, II. ahap. Biharamunt dazano = Biharamona den arteraino. Eta ondorengoa: «Mirets ziniro bazeneki/gau et'egun, zein ardura» (Ederragoari, 3. ahap.). [19] 369
ain'engoiti Jainkoagati dakidan nik er'egizu86. Tenore bera hurrengoetan: LUIS MARIA MUJIKA ...Fida niz zeruko jaunak, hari gomendaturik enuel'utziko net deskonsolaturik87. Beraz otoi, Jainkoagati, lipar, inhar bategati, iraitz enezazula88. Azken kasu honetan damari, Jainkoa duelarik lagun, ez arbuiatzea eskatzen dio. Neurtitz erlijiosoetan ere konfiantza bera han-hemen, garaiko jarrera atzemanez. Ondorengoetan eskariek jarrera zuzenago bat maiteaganako erantzuna eta makurrera otoituz. «Batzutan, luzez, luzez otoituz,/zure bihotz gogorra goithuz»89. Eskariak, maiz, topaketa orok isladatzen duen elkarrekikotasunezko giroan azaltzen dita; maiteak maitatua ikusi nahi luke, honen hoztasuna dela oztopo: Hel zazkit gaurger, otian, heltzekoz zure bizian, ezpad'en'asperragati ezpererik zureagati90 Errepikak eskarien larritasuna adierazten dute, bestetan bezala; horregatik dio «zato, zato sogitera/ba nohake jaukitera»91. Eskariak jarrera definitiboagoa Joana emazte zenduarekin zeruan bat egiteko guraria agertzean; poetak ez ditu koblak eta kantuak eginen, negarrak baino, haiek eta maitearekin goian ikusi arte. Hori dela eta, alferrik izanen da koblak eskatzea: Bad'ez nehor niri obororik (eztudan gero egin gogorik) eske jar kobl'edo kantore..., 86 VII. atala, 7. ahap. 87 VIII. atala, 7. ahap. Azken perpausa kera hurbilago batez litzateke: «Ez nauela utziko arras nahigabeturik». Baita goian aipaturiko «Baletsa Jaungoikoari /har nenzan zerbitzari hark er', eta leriztan/hanbat on zein nik hari!» (XII. atala, 25. ahap.). 88 XIV. atala, 5. ahap. 89 V. atala, 3. ahap. Eta damaren errukia eskatuz: «Hel zaizkio, sober' aiduruz, /zugatik hiltzen ari denari, /eta hur' otoi urrikari» (V. atala, azken ahapaldia). 90 XV. atala, 9. ahap. 91 XV. atala, 6. ahap. Jaukitera = erasotzera. Gorago bailiotsa hipotetikoa io aditz sintetikotik. 370 [20]
- Page 303 and 304: Lignum 92 crucis Signum ducis, Sequ
- Page 305 and 306: PATRI URKIZU Cuius animan' gementem
- Page 307 and 308: Nullus patet hic amicus, Solus ades
- Page 309 and 310: PATRI URKIZU zazpi silaba besterik
- Page 311 and 312: Operante spiritu Sine viri coitu, G
- Page 313 and 314: PATRI URKI2U egin nahi izan zituen,
- Page 315 and 316: PATRI URKIZU hitz bera erepikatuz m
- Page 317 and 318: ANDRES URRUTIA 1. SARRERA: HIZKUNTZ
- Page 319 and 320: ANDRES URRUTIA Behenafarroak ere be
- Page 321 and 322: ANDRES URRUTIA patriarkak ekarririk
- Page 323 and 324: ANDRES URRUTIA Bi esamoldeon arteko
- Page 325 and 326: ANDRES URRUTIA Errefrauak, zuzenbid
- Page 327 and 328: ANDRES URRUTIA negozio eta horrelak
- Page 329 and 330: ANDRES URRUTIA Forua da ohiturazkoa
- Page 331 and 332: ANDRES URRUTIA baitira fede publiko
- Page 333 and 334: ANDRES URRUTIA tirabiretan nolabait
- Page 335 and 336: ANDRES URRUTIA 4.2. Oihenarten erre
- Page 337 and 338: LUIS MARIA MUJIKA somatismoa eta po
- Page 339 and 340: LUIS MARIA MUJIKA Bestalde, poetak
- Page 341 and 342: eti tink eta ekhuru; zein, manura e
- Page 343 and 344: LUIS MARIA MUJIKA Ene gogoa baliaki
- Page 345 and 346: et'ohartzen zeren zordun zaudeen35.
- Page 347 and 348: ezpadidan, lur orotan, zeren hik hi
- Page 349 and 350: gorde-lekura eta hi han bat akidan5
- Page 351 and 352: hon eztaritzozunari, moien apur bat
- Page 353: adimenduz, eranzun nik ezin bezalak
- Page 357 and 358: erhi mehe, gaineti zilharztatu idur
- Page 359 and 360: Ildo beretik: LUIS MARIA MUJIKA Ald
- Page 361 and 362: LUIS MARIA MUJIKA Ederragoari deitu
- Page 363 and 364: Beraz higanik egin, jadanik, noiz n
- Page 365 and 366: LUIS MARIA MUJIKA Salaketa, oraindi
- Page 367 and 368: LUIS MARIA MUJIKA Saminezko aitorpe
- Page 369 and 370: LUIS MARIA MUJIKA Ohizkoa denez, sa
- Page 371 and 372: LUIS MARIA MUJIKA Gonparaketaren lo
- Page 373 and 374: XX. KOLOREAK LUIS MARIA MUJIKA Oihe
- Page 375 and 376: LUIS MARIA MUJIKA batean. Ondorengo
- Page 377 and 378: k) Ahoa eta mihia: 1) Hortzak: 11)
- Page 379 and 380: LUIS MARIA MUJIKA batez ere, hemen
- Page 381 and 382: LUIS MARIA MUJIKA d) Elurra = eskua
- Page 383 and 384: mokoetan xartaturik koralez bi mohu
- Page 385 and 386: OIHENARTEN AMODIOZKO POESIEN AZTERK
- Page 387 and 388: OIHENARTEN 4MODIOZKO POESIEN AZTERK
- Page 389 and 390: Santillana-k: OIHENARTEN AMODIOZKO
- Page 391 and 392: OIHENARTEN AMODIOZKO POESIEN AZTERK
- Page 393 and 394: OIHENARTEN AMODIOZKO POESIEN AZTERK
- Page 395 and 396: OIHENARTEN AMODIOZKO POESIEN AZTERK
- Page 397 and 398: OIHENARTEN 4MODIOZKO POESIEN AZTERK
- Page 399 and 400: OIHENARTEN AMODIOZKO POESIEN AZTERK
- Page 401 and 402: OIHENARTEN AMODIOZKO POESlEN AZTERK
- Page 403 and 404: OIHENARTEN AMODIOZKO POESIEN AZTERK
ain'engoiti Jainkoagati<br />
dakidan nik er'egizu86.<br />
Tenore bera hurrengoetan:<br />
LUIS MARIA MUJIKA<br />
...Fida niz<br />
zeruko jaunak, hari gomendaturik<br />
enuel'utziko net deskonsolaturik87.<br />
Beraz otoi, Jainkoagati,<br />
lipar, inhar bategati,<br />
iraitz enezazula88.<br />
Azken kasu honetan damari, Jainkoa duelarik lagun, ez arbuiatzea eskatzen<br />
dio. Neurtitz erlijiosoetan ere konfiantza bera han-hemen, garaiko jarrera<br />
atzemanez.<br />
Ondorengoetan eskariek jarrera zuzenago bat maiteaganako erantzuna eta<br />
makurrera otoituz. «Batzutan, luzez, luzez otoituz,/zure bihotz gogorra goithuz»89.<br />
Eskariak, maiz, topaketa orok isladatzen duen elkarrekikotasunezko giroan<br />
azaltzen dita; maiteak maitatua ikusi nahi luke, honen hoztasuna dela oztopo:<br />
Hel zazkit gaurger, otian,<br />
heltzekoz zure bizian,<br />
ezpad'en'asperragati<br />
ezpererik zureagati90<br />
Errepikak eskarien larritasuna adierazten dute, bestetan bezala; horregatik<br />
dio «zato, zato sogitera/ba nohake jaukitera»91.<br />
Eskariak jarrera definitiboagoa Joana emazte zenduarekin zeruan bat<br />
egiteko guraria agertzean; poetak ez ditu koblak eta kantuak eginen, negarrak<br />
baino, haiek eta maitearekin goian ikusi arte. Hori dela eta, alferrik izanen<br />
da koblak eskatzea:<br />
Bad'ez nehor niri obororik<br />
(eztudan gero egin gogorik)<br />
eske jar kobl'edo kantore...,<br />
86 VII. atala, 7. ahap.<br />
87 VIII. atala, 7. ahap. Azken perpausa kera hurbilago batez litzateke: «Ez nauela utziko<br />
arras nahigabeturik». Baita goian aipaturiko «Baletsa Jaungoikoari /har nenzan zerbitzari hark<br />
er', eta leriztan/hanbat on zein nik hari!» (XII. atala, 25. ahap.).<br />
88 XIV. atala, 5. ahap.<br />
89 V. atala, 3. ahap. Eta damaren errukia eskatuz: «Hel zaizkio, sober' aiduruz, /zugatik<br />
hiltzen ari denari, /eta hur' otoi urrikari» (V. atala, azken ahapaldia).<br />
90 XV. atala, 9. ahap.<br />
91 XV. atala, 6. ahap. Jaukitera = erasotzera. Gorago bailiotsa hipotetikoa io aditz<br />
sintetikotik.<br />
370 [20]
Change language