28,8 MB - Euskaltzaindia

OIHENARTEN AMODIOZKO NEURTITZEN TEMATIKA
Dudarik gabe, gaua/eguna kontzeptua errepikatuena aldiaren guztizkotasuna
(maitasunari loturik) isladatzeko. Adierazpen hori doluari, jeloskortasunari,
amodioaren tenoreari, eskaintzari atxikia egon daiteke. Ikus dezagun pasarte
zenbait:
Gauik, egunik,
eztinak hunik,
hireki ezpaniz, Argia82.
Gauaz, epaizkaz, zur'etxen sartuz
em'ibiliz, eme hatsartuz83.
Hambat nago penatan,
nik eztakit nolatan,
gau et'egun gor batek
naduk'arrenkuratan84.
Neurtitzei azken partean erantsiriko maitezko olerkietan ere denboraren
kontzeptua nabari, egunaren hiru aldarteak eta gaua aipatuz. Denak maitemindua
maitatzeko une aproposak dira:
X. ESKARIAK
Argitzean, eguerditan,
arratsean natzano,
gaua goizak ordaritan
biharamunt dazano
zuri huts, et'ez bertzeri
darraik' ene gogoa...85.
Eskarien tenorea amodioaren zertzeladetara bideratzen da, arrenkurek,
zalantzek, kezkek sorturiko abagaduneak isladatuz. Bihotzari jarrera jeloskor
batetik eskeak sortzea normala da. Maitearen itzulera, amodioarekiko jarrera
esklusiboa eta damaren erantzuna izanen dira gai ohizkoenak. Jainkoa, bestalde,
bitartekotzat hartzen da maiz, Oihenarten alderdi erlijiosoa kontuan edukirik.
Hona adierazpen zenbait. Lehenik Jainkoa bitarteko duten eskariak:
Zein ahal den egiati,
zuk bezi ehork etziakizu
82 III. 1. ahap.
83 V. atala, 5. gn. multzoa
84 X. atala, 1. ahap. Eta beste pasarte ezagun hau: «Nahiz ezpegi/gauaz ilhargi,/ni zure
begi/ederrek argi» (XVI. atala, 1. ahap.).
85 Beste zenbait olerki, II. ahap. Biharamunt dazano = Biharamona den arteraino. Eta
ondorengoa: «Mirets ziniro bazeneki/gau et'egun, zein ardura» (Ederragoari, 3. ahap.).
[19] 369