28,8 MB - Euskaltzaindia

LUIS MARIA MUJIKA
somatismoa eta poetaren iruditeria ernazentista. Beraz, ez gara mugatzen Joana
emazteari eskainitako poetikara, bere amodiozko sorkuntza poetiko zabalera
hedatzen baino. Aldiz, erlijiozko poesigintza ez dugu hemen ukituko.
Oihenart Etxeparekin erkatzen badugu laster azaltzen da honen desberdintasuna,
mintzoaren aldetik ez ezik, amodioren trataera benetako eta hurbilagotik.
Oihenart hotz eta kultista zen, ampare, aldiz, zuzen eta sutsuagoa. Bietan,
halere, amodioaren pasarteak antzekoak; bietan grina, amodio ezkutua, damaren
arbuioa, malura eta sumintasunaren zikloa. Dena den, Mitxelenarekin esan
dezakegu Oihenarten poetika Etxeparerena baino kanpotikoagoa dela: «Baina
negarrak, zinkuriak, zauriak eta eriotza aipatu arren, eztigu alako biotzondokorik
ematen. Axalekoak dirudite Detxepare-ren itzen ondoan. Onenak,
soillagoak eta zakarragoak izanagatik, kementsuago iñarrausten gaituzte, obeto
ezagutzen baitzuen amorioaren indar purrukatzaillea eta maitemiñak jo duen
biotzaren ezinetsia»1.
Azkerketa hau egitean gure asmo apala Oihenart bezalako euskaldun argi
eta edertzalearen amodiozko hurbilketa osatzea da, eta, prezeski, bere bihotzaren
aldarteak hobeto ezagutzea.
I. MAITASUNA, AMODIOA
Oihenarten neurtitzetan, batez ere, poetaren gaztaroa eta amodiozko sos
laiak isladatzen zaizkigu. Argia, Beltxarana, Xuria, Graziana dira amodio
horren adirazpideak, nahiz eta ezezagunak izan guretzat dama horiek. Joana
izanen da, soilik, egiazko amodioaren euskarri, poetaren emazteki bihurtuko
zelako.
Oihenarten amodiozko zertzelada positiboetan garaiko jarduera, zintzotasuna,
amodioaren esklusibitatea, maitasunaren guztikotasuna, edertasuna, eta abar
azaltzen dira. Baita amodio gaitzaren, hots, amodio erosi eta behartuaren alde
txarrak. Denak bertso sotil eta hertsatuetan, bertso ebaki eta gaitzetan eskaintzen
zaizkigu. Lehenik ikus dezagun bere mintzoa maitasunari dagokionez.
Nik eztut ehor maite zu beizi.
Zuk zeren nahi nuzu ireizi?
352 [2]