28,8 MB - Euskaltzaindia

OIHENARTEN AMODIOZKO NEURTITZEN
TEMATIKA
SARRERA
Luis Maria MUJIKA
Oihenarten euskal idazkietara, eta, batez ere, bere neurtitzetara hurbildu
diren autore gehienek (hala-nola, Lafon, Gavel, Irigarai, Mitxelenak) gure
poetaren mintzo hertsi, labur eta gaitza azpimarratu dute. Izan ere, bere
idazkietako morfologia bereziak, sintaxia gaitzak, sinkopaziozko joerek eta
lexiko arkaizanteak zailtasun guzti horiek argitan uzten dituzte.
Aldi berean, nabarmen utzi dute batzuek gu hemen azterkizun dugun
amodiozko poetikaren alde ezkutu eta gaitza. Oihenartek, inork ez bezala, eta
orain lau bat mende, gurean hain ohizkoa izan ez den bide kultista eta landua
hartu zuen, garaiko iruditeriaz hornitua. Bide hain gaitzak, noski, jarraitzaile
urri izanen zuen, estetika hark Euskal Herrian lirika zaharrak herriko uretatik
jasoriko bidea saihesten baitzuen, nolabait.
Halere, bere bidea erro-errotik ikusten bada, nahiz-eta jantzi kultistaz eman,
amodioa edozein literaturatan dituen ildoetatik doa, hots, kontraesan, grina,
ezinegon, arbuio, uko, samin eta gisako aldartetatik. Bestalde, berarengan atzeman
dako iruditeria errenazentista ere naturaren so estetiko batetik hurbil dago, eta
alde horregatik aurrez uste izan daitekeen baino hurreagoa da Oihenart. Ez,
noski, formaren eta mintzairaren ikuspegitik. Bere sinbolismoa errenazimentutik
hurbil damaren somatismoa perlaz, koralez, kristalez hornitzen duenean. Amodioaren
aldartetan, alde batetik, ertaro osotik datorren amodioaren trataera ezagun
bat atzemangarri (Etxeparek hain ongi isladatzen digun amodioaren sekretua,
grina, arbuioa, samina), eta, bestetik, errenazimentua itsasten dion iruditeria
klasizista. Alde horretatik, bada, Oihenart ez da uste litekeen bezain originala.
Guk azterketa honetan bere amodiozko neurtitzen tematika aztertuko
dugu hogeita bi puntu ukituz, eta horien artean, amodioaren guztizkotasuna,
edertasunaren ikuspegia, arbuioa, samina, epiteto zenbait, koloreak, clamaren
[1] 351