28,8 MB - Euskaltzaindia
28,8 MB - Euskaltzaindia 28,8 MB - Euskaltzaindia
E;11AZ77 A 011IIfA'ARfliR RILDF A75O777ZETAA Nahiz Oihenart-ek dakarren azkcn hau: 1 56. Ezkontza zaharraz eztei berri egitea. Hola doa bizia, amodiozko sua hiltzera doalarik «sü azia» behar dela hauspoz berriz piztu. AZKEN HITZAK Aspaldikoak dira erran zaharrak, Erdi Aroan edo lehenago asmatuak, erresuma batetik bertzera doaz, gonparaketak aitortzen duen bezala. Horiek dira gure arbasoen filosofia, berek asmatua edo bertze nonbaitik etorria. Ez da dudarik gizonek asmatu dituztela. Aski da ikustea nola euskaraz, frantsesez edo espainolez idia bertsoak agertzen diren eta nola emaztearen kontrakoak aise nasaiagoak diren emaztearen aldekoak baino. Ebaren alaba da emaztea gizonen gogoetan, Eba bekatorosa, Eba gizonaren galgarri, Eba paradisuaren galtzalea. Emazte prestuaren itxuri guti agertzen da. Idia horiek nasaiki barreatuak ziren eta behar ditugu gogoan atxiki nahi balinbadugu hobeki ulertu Etxepareren «Emazten fabore» olerkia. Gizona emaztearen gaitz -errailea da. Horren kontra joateko gizonaren gain emaiten ditu hobenak. Hastapenetik dio lehen bi neurtitzetan: «Emaztiak ez gaitz-erran ene amorekatik, Gizonek utzi balitzate elaidite faltarik.» Bururatzen du lehen bertsoa erranez: «Andrek gizoneki bezi hutsik egin daidite» bakoitzak bere ogena daukala. Urrunago doa dioelarik: «Gaixteria jalgiten da bethi gizonetarik.» Bururatzeko eskaintzen dut 9. bertsoa: Berthuteak behar luke gizonetan handiago; Emaztetan nik dakusat hongiz ere gehiago. Mila gizon gaixtorik da emazte batendako; Gizon baten mila andre bere fedean dago. Hau idazten zuelarik XVI. mendean, ez da dudarik Etxepare-k gogoan zcuzkala hainbat et hainbat atsotitz emazteen kontrakoak. Hortakotz «Emazten fabore» olerkian ogen gehienak gizonak ditu. [21] 293
JEAN HARITSCHELHAR Jean HARITSCHELHARren txostenaren bilduma, frantsesez eta espainolez L'analyse des proverbes basques, recuillis au xviie siècle par Oihenart et se référant á la femme, fait apparaître une double image: celle de la filie d'Eve, dont les défauts et les vices majeurs sont mis en exergue: paresse, libertinage, gourmandise, etc... entraînant ainsi l'homme à sa perte et l'image de la femme parfaite, bonheur du foyer, remplie de qualités: travailleuse, honnête, économe, fidèle et humble. La comparaison avec les proverbes similaires espagnols et fran çais montre une plus grande retenue dans les proverbes basques. El análisis de los refranes vascos, recogidos por Oihenart en el siglo xvii y que se refieren a la mujer, deja aparecer una imagen doble: la de la hija de Eva, cuyos defectos y vicios mayores se han puesto de manifiesto: holgazanería, libertinaje, gula, etc... siendo asi la perdición de los hombres y la imagen de la perfecta casada, dicha del hogar, llena de cualidades, trabajadora, honesta, ahorradora, fiel y humilde. La comparación con los refranes similares españoles y franceses muestra una mayor moderación en los refranes vascos. 294 [22]
- Page 229 and 230: ALFONSO IRIGOYEN 240.Hiri sionat Al
- Page 231 and 232: ALFONSO IRIGOYEN I vocala 272.Idia
- Page 233 and 234: 305.Lusazen duenac estu epazen. ALF
- Page 235 and 236: ALFONSO IRIGOYEN 336. Nihaur ninsan
- Page 237 and 238: ALFONSO IRIGOYEN 3e7. Ongui eguiten
- Page 239 and 240: ALFONSO IRIGOYEN 398.Prestazen esad
- Page 241 and 242: ALFONSO IRIGOYEN 432.Seinua ensun n
- Page 243 and 244: ALFONSO IRIGOYEN 457.Vr-garbisura i
- Page 245 and 246: ALFONSO IRIGOYEN 487.Atebati segoen
- Page 247 and 248: ALFONSO IRIGOYEN 518.Gafturequico h
- Page 249 and 250: ALFONSO IRIGOYEN 552. Bardin da alf
- Page 251 and 252: ALFONSO IRIGOYEN 583. Erhogoa da it
- Page 253 and 254: ALFONSO IRIGOYEN 620.Haurrac athean
- Page 255 and 256: ALFONSO IRIGOYEN 649.Nahiago dut ar
- Page 257 and 258: 676.Vrrun hiriti, vrrun offagarriti
- Page 259 and 260: ATSOTIZAC EDO REFRAVAC, Prouerbes,
- Page 261 and 262: JEAN HARITSCHELHAR • Une bonne fe
- Page 263 and 264: JEAN HARITSCHELHAR 675. Urrunera do
- Page 265 and 266: Bertze biak biltzen ditu honek •
- Page 267 and 268: JEAN HARITSCHELHAR Adardun nahi bal
- Page 269 and 270: 193. Gizon bizar peituti eta emazte
- Page 271 and 272: JEAN HARITSCHELHAR 561. Bertzeren e
- Page 273 and 274: JEAN HARITSCHELHAR • La hembra ab
- Page 275 and 276: JEAN HARJTSCHELHAR 217. Haur duenak
- Page 277 and 278: JEAN HARITSCHELHAR 351. Ohaidea onh
- Page 279: JEAN HARITSCHELHAR Emaztearen boter
- Page 283 and 284: PATRI URKlZU Esku artean erabili di
- Page 285 and 286: 2. ATSOTITZEN HELBURUEZ PATRI URKIZ
- Page 287 and 288: PATRI URKIZU moldiztegiratuak arrun
- Page 289 and 290: PATRI URKIZU 242 Hira bera da hirga
- Page 291 and 292: PATRI URKIZU 6. Pikatuak erraiten d
- Page 293 and 294: ARNAUD OIHENART Euskal poetika L'ar
- Page 295 and 296: PATRI URKIZU Zortzi bertsolerro hau
- Page 297 and 298: PATRI URKIZU I'che gioir di tal vis
- Page 299 and 300: PATRI URKIZU Beharrezkoa da, ordea,
- Page 301 and 302: Quantum potes tantum aude Quia maio
- Page 303 and 304: Lignum 92 crucis Signum ducis, Sequ
- Page 305 and 306: PATRI URKIZU Cuius animan' gementem
- Page 307 and 308: Nullus patet hic amicus, Solus ades
- Page 309 and 310: PATRI URKIZU zazpi silaba besterik
- Page 311 and 312: Operante spiritu Sine viri coitu, G
- Page 313 and 314: PATRI URKI2U egin nahi izan zituen,
- Page 315 and 316: PATRI URKIZU hitz bera erepikatuz m
- Page 317 and 318: ANDRES URRUTIA 1. SARRERA: HIZKUNTZ
- Page 319 and 320: ANDRES URRUTIA Behenafarroak ere be
- Page 321 and 322: ANDRES URRUTIA patriarkak ekarririk
- Page 323 and 324: ANDRES URRUTIA Bi esamoldeon arteko
- Page 325 and 326: ANDRES URRUTIA Errefrauak, zuzenbid
- Page 327 and 328: ANDRES URRUTIA negozio eta horrelak
- Page 329 and 330: ANDRES URRUTIA Forua da ohiturazkoa
JEAN HARITSCHELHAR<br />
Jean HARITSCHELHARren txostenaren bilduma, frantsesez eta espainolez<br />
L'analyse des proverbes basques, recuillis au xviie siècle par Oihenart<br />
et se référant á la femme, fait apparaître une double image: celle de la filie<br />
d'Eve, dont les défauts et les vices majeurs sont mis en exergue: paresse,<br />
libertinage, gourmandise, etc... entraînant ainsi l'homme à sa perte et l'image<br />
de la femme parfaite, bonheur du foyer, remplie de qualités: travailleuse,<br />
honnête, économe, fidèle et humble. La comparaison avec les proverbes<br />
similaires espagnols et fran çais montre une plus grande retenue dans les<br />
proverbes basques.<br />
El análisis de los refranes vascos, recogidos por Oihenart en el siglo xvii<br />
y que se refieren a la mujer, deja aparecer una imagen doble: la de la hija<br />
de Eva, cuyos defectos y vicios mayores se han puesto de manifiesto: holgazanería,<br />
libertinaje, gula, etc... siendo asi la perdición de los hombres y la imagen<br />
de la perfecta casada, dicha del hogar, llena de cualidades, trabajadora, honesta,<br />
ahorradora, fiel y humilde. La comparación con los refranes similares españoles<br />
y franceses muestra una mayor moderación en los refranes vascos.<br />
294 [22]