28,8 MB - Euskaltzaindia
28,8 MB - Euskaltzaindia 28,8 MB - Euskaltzaindia
EMAZTEA OIHENARTEK BILDU ATSOTITZETAN Bertzea, aldiz, ulert erraza da: 589. Izeba, enea nihaurentzat, zurea elgarrentzat. Argi dago izeba eta ilobaren arteko eztabaida horretan ilobak nahi duela bereganatu izebaren ontasuna. - jeloskeria (?) 486. Arreba biz etxea bete. Hemen mintzo da anaia, erakusten duela neska gehiegi izateak familia batean dakarren gaitza. - bertze akatsak Nigar egiten duela nahi duenean, hona emaztearen itxura, aski ezagutua, armarik hoberena duelarik nigarra. 165. Ezta zer fida zeru izarzuan ez emazte nigarzuan. Mesfidantza osoa beraz holako emazteari buruz. Gogorragoak dira frantsesak eta espainolak. Hona zenbait etsenplu: • Mujer se queja, mujer se duela, mujer enferma cuando ella quiere. • Las mujeres sin maestro saben llorar, mentir y bailar. • Lágrimas de mujer, lo que no quieren no alcanzan y acaban. Frantsesez: • A toute heure Chien pisse et femme pleure. • Femme rit quant elle peut et pleure quand elle veut. • Pleur de femme crocodile semble. Ohoinkeria ez da bakarrik emazteena. Hala ere, Oihenart-ek akats hori dakar 687. atsotitzean. 687. Konderanak eztu erlerik eta dago eztiz beterik. Konderana Oihenart-ek dioenez emazte izen bat da, eta erraiten du ohoinkeriaz daukala eztia «C'est pour dire que son miel procède de larcin». Sorginkerietan badabil emaztea gizona baino gehiago. Hori ikusten da literatura guzietan (Celestina da espainol literaturak daukan adibiderik ederrena XV. mendearen bururatzean) eta ere XVII. mendearen hastapenean dauden auzietan Lapurdin, Gipuzkoan, Logroñon. [9] 281
193. Gizon bizar peituti eta emazte bizarzuti ihes egik nola kotsuti. JEAN HARITSCHELHAR Egia da bitxia dela bizarrik gabeko gizona, emazte itxura har dezakelakotz eta itsusia dela emazte bizarduna. Baina hobeki ulert daiteke atsotitz hau frantses edo espainol errefrau batekin parekatuz: • Femme barbue de loing la salue, un bâton à la main. • Mujer harbuda, de lejos me la saluda, con dos piedras que no con una. Izan dadin makilarekin edo harriekin, nahiago du gizoñak urrundik ikusi eta frantses erran zaharraren erran nahia azaltzen du Le Roux de Lincy-k: «Ce proverbe fait allusion à la croyance admise pendant le moyen-áge, qu'une femme viille et barbue était une sorcière». Kasu eman behar da ere sobera irri egiten duten emazteekin, sobera irri egiteak bertze zerbait salatzen duelakotz: 204. Gure andrea irrikor iztartean gilikor. Hala duelarik jitea ez dakit hain fida daitekeen senarra; hala pentsa daiteke «gure andrea» aipatzen delarik euskaraz. Oihenart-ek, aldiz, itzultzen du frantsesera idatziz: «La femme rieuse a la cuisse chatouilleuse». • La mujer abrasa en solo ser mirada. Bertze parekatze bat da, begiez eginikakoa. - emaztea gizonaren galgarri Jokoa eta arnoa doatzi emaztearekin gizonaren galtzeko edozein errefrauetan eta hizkuntza gehienetan, Eba-ren alaba delakotz. 195. Gizon gaztea andrekari higa daite esteiari. 525. Jokoak, emaztek et'arno onak dostatzez galtzen tuzte gizonak. • L'on dit par bourgs, villes et villages Vin et femmes attrapent les plus sages. • Qui hante la femme et le dé Mourra en pauvreté. • Juegos, pendencias y amores igualan a los hombres. Emagalduak agertzen dira Oihenart-ek bildu atsotitzetan. 400. Puteki bizitzea da ospitalera abiatzea. 282 [10]
- Page 217 and 218: ALFONSO IRIGOYEN 32.Arima onari eur
- Page 219 and 220: ALFONSO IRIGOYEN 67. Barurac hirur
- Page 221 and 222: 107. Campoan vrso, Exean bele. ALFO
- Page 223 and 224: ALFONSO IRIGOYEN 135. Emaftea har d
- Page 225 and 226: GNOMICA OIHENARTIANA-A. OIHENART, A
- Page 227 and 228: ALFONSO IRIGOYEN H 206.Habia eguin
- Page 229 and 230: ALFONSO IRIGOYEN 240.Hiri sionat Al
- Page 231 and 232: ALFONSO IRIGOYEN I vocala 272.Idia
- Page 233 and 234: 305.Lusazen duenac estu epazen. ALF
- Page 235 and 236: ALFONSO IRIGOYEN 336. Nihaur ninsan
- Page 237 and 238: ALFONSO IRIGOYEN 3e7. Ongui eguiten
- Page 239 and 240: ALFONSO IRIGOYEN 398.Prestazen esad
- Page 241 and 242: ALFONSO IRIGOYEN 432.Seinua ensun n
- Page 243 and 244: ALFONSO IRIGOYEN 457.Vr-garbisura i
- Page 245 and 246: ALFONSO IRIGOYEN 487.Atebati segoen
- Page 247 and 248: ALFONSO IRIGOYEN 518.Gafturequico h
- Page 249 and 250: ALFONSO IRIGOYEN 552. Bardin da alf
- Page 251 and 252: ALFONSO IRIGOYEN 583. Erhogoa da it
- Page 253 and 254: ALFONSO IRIGOYEN 620.Haurrac athean
- Page 255 and 256: ALFONSO IRIGOYEN 649.Nahiago dut ar
- Page 257 and 258: 676.Vrrun hiriti, vrrun offagarriti
- Page 259 and 260: ATSOTIZAC EDO REFRAVAC, Prouerbes,
- Page 261 and 262: JEAN HARITSCHELHAR • Une bonne fe
- Page 263 and 264: JEAN HARITSCHELHAR 675. Urrunera do
- Page 265 and 266: Bertze biak biltzen ditu honek •
- Page 267: JEAN HARITSCHELHAR Adardun nahi bal
- Page 271 and 272: JEAN HARITSCHELHAR 561. Bertzeren e
- Page 273 and 274: JEAN HARITSCHELHAR • La hembra ab
- Page 275 and 276: JEAN HARJTSCHELHAR 217. Haur duenak
- Page 277 and 278: JEAN HARITSCHELHAR 351. Ohaidea onh
- Page 279 and 280: JEAN HARITSCHELHAR Emaztearen boter
- Page 281 and 282: JEAN HARITSCHELHAR Jean HARITSCHELH
- Page 283 and 284: PATRI URKlZU Esku artean erabili di
- Page 285 and 286: 2. ATSOTITZEN HELBURUEZ PATRI URKIZ
- Page 287 and 288: PATRI URKIZU moldiztegiratuak arrun
- Page 289 and 290: PATRI URKIZU 242 Hira bera da hirga
- Page 291 and 292: PATRI URKIZU 6. Pikatuak erraiten d
- Page 293 and 294: ARNAUD OIHENART Euskal poetika L'ar
- Page 295 and 296: PATRI URKIZU Zortzi bertsolerro hau
- Page 297 and 298: PATRI URKIZU I'che gioir di tal vis
- Page 299 and 300: PATRI URKIZU Beharrezkoa da, ordea,
- Page 301 and 302: Quantum potes tantum aude Quia maio
- Page 303 and 304: Lignum 92 crucis Signum ducis, Sequ
- Page 305 and 306: PATRI URKIZU Cuius animan' gementem
- Page 307 and 308: Nullus patet hic amicus, Solus ades
- Page 309 and 310: PATRI URKIZU zazpi silaba besterik
- Page 311 and 312: Operante spiritu Sine viri coitu, G
- Page 313 and 314: PATRI URKI2U egin nahi izan zituen,
- Page 315 and 316: PATRI URKIZU hitz bera erepikatuz m
- Page 317 and 318: ANDRES URRUTIA 1. SARRERA: HIZKUNTZ
EMAZTEA OIHENARTEK BILDU ATSOTITZETAN<br />
Bertzea, aldiz, ulert erraza da:<br />
589. Izeba, enea nihaurentzat,<br />
zurea elgarrentzat.<br />
Argi dago izeba eta ilobaren arteko eztabaida horretan ilobak nahi duela<br />
bereganatu izebaren ontasuna.<br />
- jeloskeria (?)<br />
486. Arreba biz etxea bete.<br />
Hemen mintzo da anaia, erakusten duela neska gehiegi izateak familia<br />
batean dakarren gaitza.<br />
- bertze akatsak<br />
Nigar egiten duela nahi duenean, hona emaztearen itxura, aski ezagutua,<br />
armarik hoberena duelarik nigarra.<br />
165. Ezta zer fida zeru izarzuan<br />
ez emazte nigarzuan.<br />
Mesfidantza osoa beraz holako emazteari buruz.<br />
Gogorragoak dira frantsesak eta espainolak. Hona zenbait etsenplu:<br />
• Mujer se queja, mujer se duela, mujer enferma cuando ella quiere.<br />
• Las mujeres sin maestro saben llorar, mentir y bailar.<br />
• Lágrimas de mujer, lo que no quieren no alcanzan y acaban.<br />
Frantsesez:<br />
• A toute heure<br />
Chien pisse et femme pleure.<br />
• Femme rit quant elle peut<br />
et pleure quand elle veut.<br />
• Pleur de femme crocodile semble.<br />
Ohoinkeria ez da bakarrik emazteena. Hala ere, Oihenart-ek akats hori<br />
dakar 687. atsotitzean.<br />
687. Konderanak eztu erlerik<br />
eta dago eztiz beterik.<br />
Konderana Oihenart-ek dioenez emazte izen bat da, eta erraiten du<br />
ohoinkeriaz daukala eztia «C'est pour dire que son miel procède de larcin».<br />
Sorginkerietan badabil emaztea gizona baino gehiago. Hori ikusten da<br />
literatura guzietan (Celestina da espainol literaturak daukan adibiderik ederrena<br />
XV. mendearen bururatzean) eta ere XVII. mendearen hastapenean dauden<br />
auzietan Lapurdin, Gipuzkoan, Logroñon.<br />
[9]<br />
<strong>28</strong>1