28,8 MB - Euskaltzaindia
28,8 MB - Euskaltzaindia 28,8 MB - Euskaltzaindia
EMAZTEA OIHENARTEK BILDU ATSOTITZETAN Frantsesez oroitaraziko dut jadanik aipatu dudan atsotitza: • Fille fenestrière ou trottière Rarement bonne ménagère - aldakortasuna Aise aldatzen dela emaztea gauza ezaguna da. Hala diote erran zaharrek eta hedatuenetarik den iritzia da. 225. Hegoa iduri du emazteen gogoa. Hain zuzen hautatu da hegoa, haize beroa, aise aldatzen dena eta euria dakarrena gero. Honen oihartzuna da espainiolez • Mujer, viento y ventura, presto se muda. • Mujer, viento, tiempo y fortuna presto se muda. eta frantsesez: • L'esprit des femmes est léger comme le vent de midy. • Temps, vent, femme, fortune, • Tournent et changent comme lune. edo • Femme est un cochet à vent Qui se change et mue souvent. Oroit daiteke ere Rigoletto operan entzuten denaz italieraz: La donna e mobile Aldakortasun horrek bere arriskuak baditu ¡ende ezkonduentzat, bereziki emaztea ederra delarik. Edertasuna galgarri izan daiteke: 592. Ezta deuskari edertarzuna lagun ezpadu ontarzuna. Orduan senarrak zaindu behar du emaztea: 579. Emazte ederra duena etxean, etxea etsai-lurrean eta mahastia karrikaldean, ezta koienta gabe bihotzean. Emaztea, etxea, mahastia, balio haundikoak gizonarentzat, atxiki eta zaindu behar direnak. • Les femmes fenestrières et les terres de frontières sont mauvaises à garder. Aitorpen bertsoa egiten du frantses errefrauak eta urrunago doa honekin: • La femme a semence de comes. hala nola Correas-ek dakarren: • La mujer que a dos quiere bien, Satanás que la lleve, amen. • La mujer hermosa quita el nombre a su marido. [7] 279
JEAN HARITSCHELHAR Adardun nahi balinbadu izan gizonak aski du egitea errefrau batean agertzen dena: 137. Emaztearen gaitzez zikira zedina adarreki ehortz zedin. Segitzen du Oihenartek, idatziz: «Refrau haur atera da Ilhartiz edo Epitafio hontaric. Heben dago, ber'adarreki, etzina, emaztearen gaitzez xikira zedina, eta itzultzen du: Ci-git, avec ses comes, le pauvre corps sans ame, D'un qui se fit chátrer pour déplaire à sa femme» Epitafioak, bere errimarekin, erakusten du frantsesetik datorrela. - gormandiza edo sabelkeria Bekatu kapitaletan sartzen da alferkeria bezala. Aipatuko dugun erran zaharrak aditzera emaiten du sehi edo neskameek badakitela beren buruaren zaintzen: - urgulua 336. Nihaur ninzan gelari ene uzkiari bazekion nabari. Itxuraz ikus zitekeen on egiten ziola janariak. Espainola bortitzagoa da: • La mujer golosa o puta o ladrona. Hau ere bekatu kapitala. Hemen, metaforaren bitartez aditzera ematen du zer den urgulutsua, gizon ala emazte, baina izorra eta erdi hitzez apaindurik, emazteaz mintzo dela dirudi eta hala dio Oihenart-ek itzulpenean. 542. Aizez izorra zedina putzez erdi zedin. Halaber bertze atsotitz batekin oiloaren metafora dela medio: 568. Kokodatzez dago eta eztu erruten. erran nahi baita: dena espantu eta ezer ez. - zikoizkeria Bi erran zahar hautatu ditugu, izeba aipatzen dutenak. Dirudienez izeba hori ez da ezkondua eta amak alabari edo semeari aholku bat ematen dio: 349. Oha eure izebaren etxera, bana ez maiz sobera. Errefrau horren pean badago beldurra. Ez da aise jakitea zer erran nahi duen. 280 [8]
- Page 215 and 216: ALFONSO IRIGOYEN ATSOTIZAC EDO REFR
- Page 217 and 218: ALFONSO IRIGOYEN 32.Arima onari eur
- Page 219 and 220: ALFONSO IRIGOYEN 67. Barurac hirur
- Page 221 and 222: 107. Campoan vrso, Exean bele. ALFO
- Page 223 and 224: ALFONSO IRIGOYEN 135. Emaftea har d
- Page 225 and 226: GNOMICA OIHENARTIANA-A. OIHENART, A
- Page 227 and 228: ALFONSO IRIGOYEN H 206.Habia eguin
- Page 229 and 230: ALFONSO IRIGOYEN 240.Hiri sionat Al
- Page 231 and 232: ALFONSO IRIGOYEN I vocala 272.Idia
- Page 233 and 234: 305.Lusazen duenac estu epazen. ALF
- Page 235 and 236: ALFONSO IRIGOYEN 336. Nihaur ninsan
- Page 237 and 238: ALFONSO IRIGOYEN 3e7. Ongui eguiten
- Page 239 and 240: ALFONSO IRIGOYEN 398.Prestazen esad
- Page 241 and 242: ALFONSO IRIGOYEN 432.Seinua ensun n
- Page 243 and 244: ALFONSO IRIGOYEN 457.Vr-garbisura i
- Page 245 and 246: ALFONSO IRIGOYEN 487.Atebati segoen
- Page 247 and 248: ALFONSO IRIGOYEN 518.Gafturequico h
- Page 249 and 250: ALFONSO IRIGOYEN 552. Bardin da alf
- Page 251 and 252: ALFONSO IRIGOYEN 583. Erhogoa da it
- Page 253 and 254: ALFONSO IRIGOYEN 620.Haurrac athean
- Page 255 and 256: ALFONSO IRIGOYEN 649.Nahiago dut ar
- Page 257 and 258: 676.Vrrun hiriti, vrrun offagarriti
- Page 259 and 260: ATSOTIZAC EDO REFRAVAC, Prouerbes,
- Page 261 and 262: JEAN HARITSCHELHAR • Une bonne fe
- Page 263 and 264: JEAN HARITSCHELHAR 675. Urrunera do
- Page 265: Bertze biak biltzen ditu honek •
- Page 269 and 270: 193. Gizon bizar peituti eta emazte
- Page 271 and 272: JEAN HARITSCHELHAR 561. Bertzeren e
- Page 273 and 274: JEAN HARITSCHELHAR • La hembra ab
- Page 275 and 276: JEAN HARJTSCHELHAR 217. Haur duenak
- Page 277 and 278: JEAN HARITSCHELHAR 351. Ohaidea onh
- Page 279 and 280: JEAN HARITSCHELHAR Emaztearen boter
- Page 281 and 282: JEAN HARITSCHELHAR Jean HARITSCHELH
- Page 283 and 284: PATRI URKlZU Esku artean erabili di
- Page 285 and 286: 2. ATSOTITZEN HELBURUEZ PATRI URKIZ
- Page 287 and 288: PATRI URKIZU moldiztegiratuak arrun
- Page 289 and 290: PATRI URKIZU 242 Hira bera da hirga
- Page 291 and 292: PATRI URKIZU 6. Pikatuak erraiten d
- Page 293 and 294: ARNAUD OIHENART Euskal poetika L'ar
- Page 295 and 296: PATRI URKIZU Zortzi bertsolerro hau
- Page 297 and 298: PATRI URKIZU I'che gioir di tal vis
- Page 299 and 300: PATRI URKIZU Beharrezkoa da, ordea,
- Page 301 and 302: Quantum potes tantum aude Quia maio
- Page 303 and 304: Lignum 92 crucis Signum ducis, Sequ
- Page 305 and 306: PATRI URKIZU Cuius animan' gementem
- Page 307 and 308: Nullus patet hic amicus, Solus ades
- Page 309 and 310: PATRI URKIZU zazpi silaba besterik
- Page 311 and 312: Operante spiritu Sine viri coitu, G
- Page 313 and 314: PATRI URKI2U egin nahi izan zituen,
- Page 315 and 316: PATRI URKIZU hitz bera erepikatuz m
EMAZTEA OIHENARTEK BILDU ATSOTITZETAN<br />
Frantsesez oroitaraziko dut jadanik aipatu dudan atsotitza:<br />
• Fille fenestrière ou trottière<br />
Rarement bonne ménagère<br />
- aldakortasuna<br />
Aise aldatzen dela emaztea gauza ezaguna da. Hala diote erran zaharrek<br />
eta hedatuenetarik den iritzia da.<br />
225. Hegoa iduri du emazteen gogoa.<br />
Hain zuzen hautatu da hegoa, haize beroa, aise aldatzen dena eta euria<br />
dakarrena gero.<br />
Honen oihartzuna da espainiolez<br />
• Mujer, viento y ventura, presto se muda.<br />
• Mujer, viento, tiempo y fortuna presto se muda.<br />
eta frantsesez:<br />
• L'esprit des femmes est léger comme le vent de midy.<br />
• Temps, vent, femme, fortune,<br />
• Tournent et changent comme lune.<br />
edo<br />
• Femme est un cochet à vent<br />
Qui se change et mue souvent.<br />
Oroit daiteke ere Rigoletto operan entzuten denaz italieraz:<br />
La donna e mobile<br />
Aldakortasun horrek bere arriskuak baditu ¡ende ezkonduentzat, bereziki<br />
emaztea ederra delarik. Edertasuna galgarri izan daiteke:<br />
592. Ezta deuskari edertarzuna<br />
lagun ezpadu ontarzuna.<br />
Orduan senarrak zaindu behar du emaztea:<br />
579. Emazte ederra duena etxean, etxea etsai-lurrean eta mahastia karrikaldean,<br />
ezta koienta gabe bihotzean.<br />
Emaztea, etxea, mahastia, balio haundikoak gizonarentzat, atxiki eta zaindu<br />
behar direnak.<br />
• Les femmes fenestrières et les terres de frontières sont mauvaises à garder.<br />
Aitorpen bertsoa egiten du frantses errefrauak eta urrunago doa honekin:<br />
• La femme a semence de comes.<br />
hala nola Correas-ek dakarren:<br />
• La mujer que a dos quiere bien, Satanás que la lleve, amen.<br />
• La mujer hermosa quita el nombre a su marido.<br />
[7] 279