28,8 MB - Euskaltzaindia
18.05.2013 • Views
Share Embed Flag

28,8 MB - Euskaltzaindia

28,8 MB - Euskaltzaindia

28,8 MB - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
euskaltzaindia.net

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

JEAN-BAPTISTE ORPUSTAN<br />

B. Etxepare lekuko, laburrak behar du, nahitez, erranaldia hautsi: non eta<br />

nola? Hemen da dudarik gabe Oihenartek ekarri duen gauza itxuraz «modernoena»...<br />

bainan itxuraz bakarrik, eta aitor dezadan hastapenean Mallarmé-z egiten<br />

nuen aipamena osoki «anakronikoa» zela, aro zuzengaitza: euskal erranaldia<br />

eta frantsesarena, eta ere XIX-garren mende azkeneko olerkaritza eta XVIIgarrenekoa<br />

(eta orduko olerkariek baldin bazuten ere berraurkitu XVI-XVIIetako<br />

barrokismoa) gogoz eta izaitez urrun daude egiazki.<br />

Alta, morfologiaren aldaketetan, erranaldiaren egituran bezanbat, hortan<br />

da, errima-kadenziak eta erranaldiak elgarrekin badagiten jokoan, Oihenarten<br />

estilo poetikoran gai ene ustez ohargarriena. Xehetasun eta adibide guzietara<br />

aitzinatu gabe, huna zenbait froga.<br />

1. Aitzin-jauzia<br />

Horrela ditzen dut erdaraz «rejet» zeritzona, errimatik ondoko neurtitzaren<br />

hastapenean gelditzen denean erranaldia edo hitz multzoa eta ez erriman<br />

(eta kopla zaharreko neurtitz luzean, neurtitz erdiko gelditzean, «césure»,<br />

orduan erriman baino ahulago). Jauziaren indarra, errimako hitzaren eta ondokoaren<br />

joskerazko loturaren azkartasunak arautzen du, eta ere errimaren<br />

ondoko hitz multzoaren luzetasunak: hau laburrago eta jauzia azkarrago.<br />

Neurtitzaren laburtasunaren ondorio izan daiteke jauziaren usutasuna, ez beti.<br />

Oihenartek baditu ezin azkarragoak, bereziki aditz laguntzaile 'ta partizipioen<br />

arten, osatu eta osatzaile 'ta holako, gehienetan gakotxa batez azpimarraturik:<br />

I 31 zure minez hiltzera 32 Nohela...<br />

IV 22 So xuxen ari 23 Naiz, senalkari...<br />

IV 46 Zer gaitz jasaiten 47 Dudan...<br />

X 37 Nola nitan botere 38 Duen...<br />

XI 19 Zer al'ahatze 20 Zauzkin...<br />

XIII 69 Al'urrix al'orotsa 69 Düen...<br />

XIV 29 Ban'erakutsu maitari 30 Gaizoak...<br />

XV 49 et'ihesari 50 Dema...<br />

XV 54 Etziren-ber zu batere 55 Larde...<br />

XVI-garrenean neurtitzen Iaburtasunak ainitz ekartzen ditu. Orotako azkarrenak<br />

izanez —eta atzizki menperatzaile bezala erabilia duenean jauziak<br />

aditzetik berexten (jakina zenbait euskalkietan hitzari osoki lotu dela laburtuz<br />

—ta/—da):<br />

34 Zurekin batu 35 Et'...<br />

Vinsonen liburuko aldaketan errepikatzen da: Behatu / Eta...<br />

XVII 1 luzez zerbitzatu 2 Zaiztuztet, eta nik hospatu 3 Dut...<br />

Hemen badira errankortasun handia hartzen duten jauziak, aldi oro<br />

gakotxaz azpimarratuirik:<br />

156 [22]

logo

Produits

Ressources

Entreprises

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!