wie draagt de bewijslast? - Astrea
wie draagt de bewijslast? - Astrea
wie draagt de bewijslast? - Astrea
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
HRUpdate – 22 september 2010<br />
Onkostenvergoedingen: <strong>wie</strong> <strong>draagt</strong> <strong>de</strong> <strong>bewijslast</strong>?<br />
Bij een controle van <strong>de</strong> RSZ stel<strong>de</strong> <strong>de</strong> inspectie vast dat er geen sociale bijdragen waren<br />
betaald voor allerhan<strong>de</strong> voor<strong>de</strong>len zoals ca<strong>de</strong>aus, voor<strong>de</strong>len privaat gebruik van ADSLlijn,<br />
bedrijfswagens, vakantiegeldberekeningen en vergoedingen voor gsm-gebruik.<br />
Deze zaken wer<strong>de</strong>n geregulariseerd door <strong>de</strong> werkgever, doch er bleef een betwisting<br />
bestaan over <strong>de</strong> forfaitaire kostenvergoeding van 250 euro die het bedrijf aan enkele<br />
hogere ka<strong>de</strong>rle<strong>de</strong>n betaal<strong>de</strong>. Volgens <strong>de</strong> RSZ was dit ge<strong>de</strong>eltelijk vermomd loon.<br />
De arbeidsrechtbank baseer<strong>de</strong> zich in haar vonnis op <strong>de</strong> door het Hof van Cassatie<br />
ingenomen stelling dat het aan <strong>de</strong> RSZ is om te bewijzen dat <strong>de</strong> bedragen waarop sociale<br />
bijdragen gevor<strong>de</strong>rd wor<strong>de</strong>n, geen vergoeding voor “kosten eigen aan <strong>de</strong> werkgever”<br />
zijn, maar dat het om vermomd loon gaat. Weliswaar met <strong>de</strong> nuancering dat <strong>de</strong><br />
werkgever niet ontslaan is van me<strong>de</strong>werking aan <strong>de</strong> bewijsvoering.<br />
De werkgever had zich volgens <strong>de</strong> RSZ een “eigenhandig label” kostenvergoeding<br />
verschaft door in <strong>de</strong> arbeidsovereenkomst laconiek te stellen dat een bedrag van 250<br />
euro werd toegekend als kostenvergoeding. Dit volstaat echter niet om het<br />
kostenkarakter te aanvaar<strong>de</strong>n, aldus het arbeidshof. Van <strong>de</strong> werkgever mag wor<strong>de</strong>n<br />
verwacht dat hij op transparante wijze een voorbeeld geeft van <strong>de</strong> kostenstructuur.<br />
De werkgever leg<strong>de</strong> als bewijsvoering <strong>de</strong> fiscale ruling voor. Hieruit bleek dat <strong>de</strong> fiscus<br />
zich wel verzoen<strong>de</strong> met het bedrag en <strong>de</strong> op<strong>de</strong>ling van <strong>de</strong> kostenvergoeding: bureel thuis<br />
(elektriciteit, gas, water), lidmaatschappen, vakliteratuur, representatie (etentjes,<br />
<strong>de</strong>elname aan congressen, …).<br />
De RSZ stel<strong>de</strong> echter – on<strong>de</strong>r verwijzing naar <strong>de</strong> wettelijke bepaling - dat zij niet<br />
gebon<strong>de</strong>n is door <strong>de</strong> fiscale ruling. Deze fiscale ruling is enkel bin<strong>de</strong>nd inzake materies<br />
met betrekking tot inkomstenbelastingen.<br />
Tevens vond <strong>de</strong> RSZ <strong>de</strong> uitleg per uitgavenpost niet overtuigend:<br />
• Kosten voor lidmaatschappen van professionele verenigingen wor<strong>de</strong>n vaak<br />
aanzien als representatiekosten. In casu bleek echter niet om wat voor<br />
lidmaatschappen het ging en of er een link was met <strong>de</strong> arbeidsovereenkomst;<br />
• Wat <strong>de</strong> abonnementen betreft, merkte <strong>de</strong> RSZ op dat het moeilijk <strong>de</strong>nkbaar is dat<br />
een on<strong>de</strong>rneming van die omvang, geen eigen tijdschriften zou hebben;<br />
• Al kan wor<strong>de</strong>n aanvaard dat sommige ka<strong>de</strong>rle<strong>de</strong>n kosten voor representatie<br />
hebben, werd ook hier geen enkel on<strong>de</strong>rscheid gemaakt tussen werknemers met<br />
een representatieve functie en an<strong>de</strong>re;<br />
• Al evenmin bleek dat <strong>de</strong> ka<strong>de</strong>rle<strong>de</strong>n allen thuis werkten op een wijze dat daar een<br />
kostenvergoeding voor kan wor<strong>de</strong>n toegekend van 125 euro.<br />
Algemeen bleek dat het oorzakelijk verband met <strong>de</strong> arbeidsovereenkomst ondui<strong>de</strong>lijk tot<br />
niet was aangetoond. Ook het bestaan zelf van kosten stond niet vast. Het is ondui<strong>de</strong>lijk<br />
hoe ze wer<strong>de</strong>n gewaar<strong>de</strong>erd en of <strong>de</strong> vergoeding in een re<strong>de</strong>lijke verhouding tot het<br />
bedrag van <strong>de</strong> kosten staat, aldus <strong>de</strong> arbeidsrechtbank.<br />
1
De rechters van <strong>de</strong> arbeidsrechtbank volg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nering van <strong>de</strong> RSZ. De werkgever<br />
dien<strong>de</strong> achterstallige sociale bijdragen te betalen op het ge<strong>de</strong>elte van <strong>de</strong><br />
kostenvergoeding dat als verdoken loon wordt beschouwd. Het exacte bedrag van <strong>de</strong><br />
herkwalificatie kan niet uit het vonnis afgeleid wor<strong>de</strong>n.<br />
Commentaar:<br />
Ingevolge een arrest van het Hof van Cassatie uit 2002 lag <strong>de</strong> <strong>bewijslast</strong> inzake<br />
onkostenvergoedingen bij <strong>de</strong> RSZ. De RSZ dien<strong>de</strong> te bewijzen dat bepaal<strong>de</strong> vergoedingen<br />
geen onkostenvergoedingen zijn, maar in feite verkapt loon waarop sociale<br />
zekerheidsbijdragen verschuldigd zijn.<br />
De wetgever heeft <strong>de</strong> <strong>bewijslast</strong> echter omgedraaid. De werkgever dient vanaf 1 januari<br />
2010 <strong>de</strong> realiteit van <strong>de</strong> kostenvergoedingen door bewijsstukken aan te tonen. De<br />
ommekeer is echter niet zo drastisch aangezien <strong>de</strong> werkgever al voordien zijn<br />
me<strong>de</strong>werking dien<strong>de</strong> te verlenen door zijn systeem van kostenvergoedingen<br />
“aannemelijk en transparant” te maken. Hoewel het vonnis dateert van 19 januari 2010,<br />
baseer<strong>de</strong> <strong>de</strong> arbeidsrechtbank zich toch nog op <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> bewijsregels.<br />
Arbeidsrechtbank Gent, 19 januari 2010, A.R. 08/457<br />
rudi.<strong>de</strong>smet@astrealaw.be<br />
fre<strong>de</strong>rique.vermaete@astrealaw.be<br />
2
HRUpdate – 22 septembre 2010<br />
Remboursements <strong>de</strong> frais : qui a charge <strong>de</strong> preuve ?<br />
Lors d'un contrôle <strong>de</strong> l'ONSS, l'inspection a constaté qu'aucune contribution sociale<br />
n'avait été payée pour toutes sortes d'avantages tels que <strong>de</strong>s ca<strong>de</strong>aux, l'utilisation à titre<br />
privé d'une ligne ADSL, <strong>de</strong>s voitures d'entreprise, <strong>de</strong>s calculs <strong>de</strong> pécule <strong>de</strong> vacances et<br />
<strong>de</strong>s remboursements pour l'utilisation d'un GSM.<br />
Ces points ont été régularisés par l'employeur mais il restait une contestation concernant<br />
le remboursement forfaitaire <strong>de</strong> frais d'un montant <strong>de</strong> EUR 250 payés par l'entreprise à<br />
un certain nombre <strong>de</strong> cadres supérieurs. Selon l'ONSS, c'était un salaire partiellement<br />
déguisé.<br />
Dans son jugement, le tribunal du travail s'est basé sur la position adoptée par la Cour<br />
<strong>de</strong> Cassation, selon laquelle c'est à l'ONSS <strong>de</strong> prouver que les sommes pour lesquelles<br />
<strong>de</strong>s contributions sociales sont exigées ne sont pas un remboursement <strong>de</strong> « frais propres<br />
à l'employeur » mais qu'il s'agit d'un salaire déguisé. A la nuance près, cependant, que<br />
l'employeur n'est pas dispensé <strong>de</strong> collaborer à la démonstration.<br />
Selon l'ONSS, l'employeur s'était octroyé son « propre label » <strong>de</strong> remboursement <strong>de</strong> frais<br />
en établissant laconiquement dans le contrat <strong>de</strong> travail qu'une somme <strong>de</strong> EUR 250 était<br />
attribuée en tant que remboursement <strong>de</strong> frais. Cependant, cela ne suffit pas pour<br />
accepter le caractère <strong>de</strong> frais, selon la cour du travail. L'employeur doit donner un<br />
exemple transparent <strong>de</strong> la structure <strong>de</strong>s coûts.<br />
L'employeur a présenté comme preuve le règlement fiscal. Il en est ressorti que le fisc se<br />
satisfaisait du montant et <strong>de</strong> la répartition du remboursement <strong>de</strong>s frais : bureau à<br />
domicile (électricité, gaz, eau), adhésions, littérature spécialisée, représentation (repas,<br />
participation à <strong>de</strong>s congrès, ...).<br />
Cependant, faisant référence à la disposition légale, l'ONSS a déclaré qu'elle n'était pas<br />
liée par le règlement fiscal. Ce règlement fiscal n'est contraignant qu'en ce qui concerne<br />
les impôts sur les revenus.<br />
L'ONSS n'a pas non plus trouvé l'explication par poste <strong>de</strong> dépenses très convaincante :<br />
Les frais d'adhésion à <strong>de</strong>s associations professionnelles sont souvent considérés comme<br />
<strong>de</strong>s frais <strong>de</strong> représentation. Dans ce cas cependant, rien n'indiquait <strong>de</strong> quel type<br />
d'adhésion il s'agissait et/ou s'il y avait un lien avec le contrat <strong>de</strong> travail ;<br />
En ce qui concerne les abonnements, l'ONSS a remarqué qu'il était difficilement<br />
concevable qu'une entreprise <strong>de</strong> cette taille n'ait aucun magazine propre ;<br />
Bien qu'il soit possible d'accepter que certains cadres aient <strong>de</strong>s frais <strong>de</strong> représentation,<br />
aucune distinction n'a été faite ici non plus entre les employés ayant une fonction<br />
représentative et les autres ;<br />
Il n'a pas non plus été avéré que les cadres travaillaient tous à domicile <strong>de</strong> manière à<br />
justifier le remboursement <strong>de</strong> EUR 125 <strong>de</strong> frais.<br />
D'une manière générale, il s'est avéré que le lien original avec le contrat <strong>de</strong> travail était<br />
peu clair, voire inexistant dans la démonstration <strong>de</strong> l'employeur. L'existence même <strong>de</strong>s<br />
frais n'a pas été établie. Leur appréciation est peu claire, <strong>de</strong> même que la proportion du<br />
remboursement par rapport au montant <strong>de</strong>s frais, selon le tribunal du travail.<br />
3
Les juges du tribunal du travail ont suivi le raisonnement <strong>de</strong> l'ONSS. L'employeur a dû<br />
payer les arriérés <strong>de</strong> contributions sociales sur la partie du remboursement <strong>de</strong> frais<br />
considérée comme un salaire dissimulé. Le montant exact <strong>de</strong> la requalification ne peut<br />
pas être déduit du jugement.<br />
Commentaire:<br />
En conséquence d'un arrêté <strong>de</strong> la Cour <strong>de</strong> Cassation <strong>de</strong> 2002, la charge <strong>de</strong> preuve<br />
concernant les remboursements <strong>de</strong> frais a été attribuée à l'ONSS. L'ONSS <strong>de</strong>vait prouver<br />
que certains remboursements n'étaient pas <strong>de</strong>s remboursements <strong>de</strong> frais mais étaient en<br />
fait un salaire dissimulé sur lequel <strong>de</strong>s contributions <strong>de</strong> sécurité sociale étaient dues.<br />
Cependant, le législateur a renversé la charge <strong>de</strong> preuve. Depuis le 1er janvier 2010,<br />
l'employeur doit prouver la réalité <strong>de</strong>s remboursements <strong>de</strong> frais par <strong>de</strong>s pièces.<br />
Toutefois, le bouleversement n'a pas été à ce point radical étant donné que l'employeur<br />
avait déjà dû collaborer précé<strong>de</strong>mment en rendant son système <strong>de</strong> remboursement <strong>de</strong><br />
frais « acceptable et transparent ». Bien que le jugement date du 19 janvier 2010, le<br />
tribunal du travail s'est encore basé sur les anciennes règles en matière <strong>de</strong> preuve.<br />
Tribunal du travail <strong>de</strong> Gand, 19 janvier 2010, A.R. 08/457<br />
fre<strong>de</strong>rique.vermaete@astrealaw.be<br />
rudi.<strong>de</strong>smet@astrealaw.be<br />
4