commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ...

39 EPIST. PAULI AD CORINTHIOS II 40
etiam faavôxïjTa homini suppetere negat: quae tantundem
valet ac idoneitas, si hoc verbum Latinis in
U8U foret. Non poterat igitur magis hominem nudare
omni bono.
6. Qui nos fecit idoneos. Confessus fuerat se
prorsus esse ineptum: nunc se Dei gratia aptatum
ad munus praedicat, cui ante erat inutilis. Unde
eius magnitudo et difficultas colligitur: quando a
nemine obiri potest qui non fuerit ante a Deo comparatus
et forinatus. Atque hoc etiam apostoli consilium
est, extollere evangelii dignitatem. Nee dubium
est quin oblique eorum inopiam perstringat, qui
suas dotes magnifiée iactabant, quum ne una quidem
coelestis gratiae gutta essent praediti.
Non literae, sed spiritus. Nunc comparationem
persequitur legis et evangelii, quam prius attigerat.
Incertum est autem, inductusne ad hanc disputationem
fuerit, quod videret perversos quosdam legis
aemulatores esse Gorinthi: an alia occasione earn
8usceperit. Ego, quia nullo argumento mihi apparet,
pseudoapostolos illic legem evangelio permiscuisse,
magis existimo, quum negotium haberet cum
frigidis declamatoribus qui garrulitate tantum favorem
captarent, videretque Corinthiornm aures tali
ostentatione deliniri: voluisse illis ostendere quae
praecipua esset evangelii virtus, et quae praecipua
laus ministrorum. Porro hanc reponit in efficacia
Spiritus. Ad id probandum, non mediocriter valebat
legis et evangelii comparatio. Haec mihi ratio
fuisse videtur cur ad earn descendent. Caeterum
non dubium est quin per literam vetus testamentum
intelligat: sicuti evangelium spiritus nomine.
Nam quum se dixisset ministrum novi testamenti,
continuo vice expositionis adiecit, se ministrum esse
spiritus, et literam opposuit spiritui. Nunc excutienda
est ratio huiusce appellationis. Invaluit origenicum
illud commentum, per literam sensum
scripturae grammaticum et genuinum (quern literalem
vocant) debere intelligi: per spiritum vero
sensum allegoricum, qui vulgo censetur spiritualis.
Itaque nihil aliquot saeculis magis tritum fuit aut
receptum quam hic clavem a Paulo tradi scripturae
per allegorias exponendae: quum tarnen hoc
sit ab eius mente alienissimum. Nam literae nomine
Bignificat externam praedicationem quae cor
non attingat : per spiritum vero doctrinam vivam,
quae efficaciter operetur in animis per gratiam spiritus.
Litera ergo perinde valet ac literalis praedicatio,
hoc est, mortua et inefficax, quae tantum
auribus percipitur. Spiritus autem est doctrina
spiritualis, hoc est, quae non ore .tantum pronuntiatur,
sed efficaciter in animas usque vivo sensu
pénétrât. Respexit enim Paulus ad locum Ieremiae
quern nuper cita vi: ubi Dominus legem suam
voce promulgatam fuisse dicit : et ideo paruae fuisse
durationis, quia populus earn minime am plexus fue­
rit ex corde: promittit autem spiritum regenerationis
sub regno Christi, qui evangelium suum, hoc
est, foedus novum, cordibus inscribat. Nunc huius
prophetiae complementum Paulus gloriatur in sua
praedicatione exstare: ut agnoscant Corinthii quam
nihili sit loquacitas Thrasonum, qui absque spiritus
energia deelamitant. Verum quaeritur an Deus sub
veteri testamento insonuerit tantum externa voce:
non autem intus loquutus sit piorum cordibus per
spiritum. Primo respondeo, Paulum hie considerare
quid fuerit proprium legis: nam quam vis Deus tune
per spiritum operaretur, illud tarnen non erat ex
ministerio Mosis, sed ex Christi gratia. Quemadmodum
habetur Iohannis 1, 17: Lex per Mosern,
gratia et Veritas per Iesum Christum. Certe gratia
Dei toto illo tempore otiosa non fuit: sed sufficit,
quod non fuerit proprium legis beneficium.
Moses enim partibus suis defunctus erat, quum
vitae doctrinam tradidisset, additis minis et promissionibus.
Hac ratione legem vocat literam, quia per
se mortua sit praedicatio: evangelium vero spiritum,
quia vivax sit, imo vivificum eius ministerium.
Deinde respondeo, non simpliciter tarn de lege
quam de evangelio haec praedicari, sed quatenus
unum alteri opponitur: nam et evangelium non
semper est spiritus. Sed ubi ad collationem utriusque
venitur, vere et congruenter dicitur, legis naturam
esse literaliter docere homines, ita ut ultra
aures non penetret: evangelii autem naturam esse
spiritualiter docere, quia gratiae Christi sit instrumentum.
Hoc ex Dei ordinatione pendet, cui placuit
efficàciam spiritus in evangelio magis quam in
lege exserere. Eius enim solius opus est, efficaciter
docere animos. Porrö quod Paulus vocat se ministrum
spiritus, eo non intelligit, gratiam spiritus
sancti ac vim suae praedicationi esse alligatam: ut
quoties libuerit, una cum voce spiritum e gutture
proférât. Hoc tantum vult, Christum suo ministerio
benedicere, atque ita implore quod de evangelio
praedictum est. Aliud autem est, Christum adiungere
hominis doctrinae suam virtutem, quam hominis
doctrinam per se tantum valere. Ministri ergo
spiritus sumus, non quia inclusum eum teneamus,
et quasi captivum: non quia pro arbitrio conferamus
eius gratiam omnibus, aut quibus placuerit:
sed quia Christus per nos mentes illuminât, rénovât
corda, totos denique homines régénérât. Eiusmodi
coniunctio et nexus Christi gratiae cum labore
hominis facit ut saepe ministro adsoribatur
quod solius Domini est. Nam tunc non respicitur
nuda hominis persona, sed tota evangelii dispensatio,
quae constat tarn arcana Christi virtute, quam
externa hominis opera.
Nam litera oeeidit. Hie locus ab Origene primum,
deinde ab aliis perperam detortus fuit in
adulterinum sensum. Unde sequutus est valde per-