commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ...
commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ... commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ...
261 CAPUT VI. 262 pensatione, a quibus coelestia bona accipimus? Sed hoc 68t ac fuit iam olim mundi ingenium, Satanae ministris large farcire ingluviem, piis vero pastoribus vix maligne victum Buppeditare. Etsi autem nos nee querulos nimium, nee iuris nostri tenaces esse convenit: tarnen Paulus Galatas ad officium praestandum exhortari debuit. In quo fuit liberior, quia non agebat causam suam privatim, sed commuai ecclesiae utilitati, nulla sui commodi habita ratione, consulebant. Videbat ideo negligi verbi ministros, quia verbum ipsum contemneretur. Fieri enim nequit, si verbum habetur in pretio, quin ministri quoque honesta et liberaliter tractentur. Deinde hie astus est Satanae, alimentis fraudare pios ministros, ut ecclesia talibus destituatur. Paulus, ut de conservatione ministerii erat sollicitus, commendat bonorum ac fidelium pastorum curam. Sermonem aeeipe zax' è£o)(î]v pro pietatis doctrina. Eos alendos esse monet, a quibus in sermone instituimur. Quo igitur titulo aluntur in papatu vel otio8i mutorum hominum ventres, vel rabidae belluae, quibus nihil cum Christi doctrina commune est? In omnibus bonis. Non quia velit congeri sine modo superfiuam abundantiam, sed ne quid desit necessariis vitae subsidiis. Nam et frugali victu contenti debent esse ministri: et semper luxuriae pomparumque periculo est obviandum. Quantum igitur postulat nécessitas, habeant fidèles sua omnia piis sanctisque doctoribus exposita. Nam qua mercede inaestimabilem aeternae vitae thesaurum, quern per illorum praedicationem obtinent, remunerabuntur? 7. Deus non subsannatur. Hoc addidit ad refutandas excusationes, quibus tergiversari soient permulti. Alius obtendit, alendam sibi esse familiam: alius sibi negat superesse unde largiatur, vel eroget. Ita fit ut pauci fungantur officio, qui plerumque non sufficiunt tarn multis cessantibus. Haec effugia vana esse denuntiat Paulus, quia negotium sit cum Deo: quod mundus minime cogitât. Neque enim hic agitur tantum de hominis victu, sed quanti aestimetur a nobis Christus eiusque evangelium. Hie locus testimonio est, non hodie primum natum esse morem ludibrio habendi fidos pastores. Sed non impune cedent impiis eiusmodi ludibria. Quod enim seminaverit. Hoc est quod a liberalitate nos retardât, quia perire nobis putamus quidquid transit in alienam manum : deinde quia semper nobis timemu8 in bac vita. Hanc Paulus contra sationis tempori comparât, et dicit, nos, dum benefacimus, sementem facere. Qua de re in secunda ad Corinthios dictum est: ubi eadem similitudine utebatur. Utinam istud nobis solide persuasum esset: quam alacriter nos et nostra proximis im- penderemus, semper in spem messis intenti: quemadmodum nihil laetius faciunt agricolae quam ut serant. Sed quum illi ad colligendam messem corruptibilem aequo animo novem menses ferant: nos in exspectatione beatae immortalitatis deficimus. 8. Nam qui seminat carni suae. Distributio partium post generalem sententiam. Seminare carni est prospicere praesentis vitae necessitatibus, nullo futurae vitae respectu. Id qui faciunt, fructum colligent satione sua dignum: coacervabunt enim quod male dispereat. Alii seminare in carne exponunt pro indulgere concupiscentes carnis corruptionem vero pro exitio. Sed prior expositio contextui melius quadrat. Quod aliter transtuli quam vetus interpres atque Erasmus, non feci temere. Verba Pauli graeca sic habent: seminare in carnem. Quid autem id aliud est quam ita esse carni addictum, ut studia tua omnia in illius commodum et curam dirigas? Qui autem seminat spiritui. Spiritum accipio pro vita spirituali, cui seminare dicuntur qui coelum magis quam terram respiciunt: atque ita vitam instituunt, ut ad regnum Dei adspirent. Illi igitur spiritualium studiorum fructum metént in coelo incorruptibilem. Porro spiritualia studia nominat a fine: utcunque alioqui externa sint et ad corpus pertineant. Quale est hoc ipsum, de quo nunc tractat, alere pastores. Si papistae more suo conentur ex his verbis operum iustitiam adstruere, diximus alibi quam facile sit refellere eorum ineptias. Neque enim, si vita aeterna merces est, inde sequitur, vel operibus nos iustificari, vel opera salutis meritoria esse. Quandoquidem et hoc ipsum gratuitum est, quod Deus tanto honore quae nobis gratis donavit opera dignatur, ut illis indebitam mercedem promittat. Si quis pleniorem solutionem requirit, primum nego ulla esse nobis bona opera, quae Deus remuneretur, nisi quae habemus ab eius gratia. Secundo dico, bona opera quae ductu ac directione spiritus sancti facimus, esse fructus gratuitae adoptionis: tertio dico, non modo vel minima et vilissima mercede indigna esse, sed prorsus digna esse quae damnentur: quia semper multis maculis sunt respersa et inquinata. Quid autem pollutionibus cum Dei conspectu? Quarto dico, etiamsi millies operibus promissa esset merces, nullam tarnen ex pacto deberi, nisi tota lege perfecta. Ab ea vero perfectione quam procul absumus omnes ! Eant nunc papistae et operum meritis perrumpere in coelum tentent: nos autem libenter cum Paulo totaque scriptura fatemur, quaecunque aliter consequi non possumus quam mero Dei dono, tarnen mercedis nomine, eadem operibus nostris rependi. 9. Bonum autem faciendo ne defatigemur. Bonum hic non rectum significat, sed benignitatem : et ad homines refertur. Monet itaque ne proximos iuvando 17*
263 EPIST. PAULI AD GALATAS 264 praestandisque beneficiis et exercenda liberalitate defatigemur. Praeceptum in primis necessarium. Nam quum ad officia caritatis simus natura plus satis pigri, innumera subinde offendicula superveniunt, quae bene animatos retardent. Inoidimus in multos indignos, in multos ingratos: ipsa necessitatum multitudo nos obruit: hie et illic erogando exhaurimur: aliorum frigus ardorem nostrum exstinguit. Postremo, totus mundus plenus est impedimentorum, quae nos a recto cursu avortant. Bene ergo Paulus, qui nos confirmât ne fessi resideamus. Si non defecerimus. Hoc est, ita demum metemus quern Deus promittit fructum, si ad finem usque perstiterimus. Nam qui non persévérant, similes sunt ignavis agricolis, qui, postquam ararunt et seminarunt, opus relinquunt imperfectum, quum occatio necessaria esset, ne semen aut vorent aves, aut sol exurat, aut frigus absumat. Ita frustra incipimus benefacere, nisi ad metam usque pergamus. Temporis opportuni meminit, ne quis fructum in hac vita praecerpere cupiens, spirituali messe privetur. Spe igitur et patientia suum desiderium sustineant fidèles ac refraenent. 10. TTbi tempus habemus. Prosequitur similitudinem. Nam quia non omne tempus culturae et sationi aptum est, occasionem sedulo urgent strenui et cordati agricolae, nee earn otiosi praeterire sinunt. Quum igitur totam praesentem vitam arationi sementique faciendae destinaverit Deus, tempore utamur : ne auferatur nobis facultas, si négligentes fuerimus. Caeterum Paulus a liberalitate erga ministres exorsus doctrinam suam nunc latius extendit. Iubet enim omnibus benefacere: sed praesertim domesticos fidei commendat, hoc est fidèles, quum eiusdem sint nobiscum familiae. Ideo enim hac metaphora usus est, ut communicatio ipsa, quam necesse est inter unius familiae membra esse, nos magis incitaret. Omnibus ergo nos debitores facit communis humanitas, sed fidelibus vinculum arctius spiritualis cognationis, quam Dominus inter nos sacravit. 11. Videtis qualibus Uteris vdbis scripserim mea manu. 12. Quicunque volunt placere iuxta faciem in came, hi cogunt vos circumcidi, tantum ut ne persequutionem sustineant cruce Christi. 13. Neque enim qui circumciduntur, ipsi legem servant: sed volunt •vos circumcidi, ui in came vestra glorientur. t 11. Videtis. Verbum graecum dubiam habet terminationem, quae tarn imperativo quam indicative convenit. Séd ad sensum nihil àut parum refert. Paulus, ut sollicitudinem suam magis commendet Galatis, commémorât se propria manu tarn longam epistolam scripsisse. Simul etiam ut atten- tiores illos ad lectionem reddat. Nam quo plus susceperat laboris eorum causa, eo debebant magis accendi ad legendum, non perfunctorie, sed exactissimo studio. 12. Quicunque volunt placere. Primum, placere in carne velle est ambitiöse aucupari hominum gratiam, non aedificationis causa. Et verbum compositum usurpât, quod significat blandi vultus ac sermonis illecebris esse gratiosum. Accusât ergo ambitionis pseudoapostolos, ac si diceret: Vultisne scire quales Bint, qui necessitatem circumcisionis vobis imponunt? quid spectent, quid venentur? Erratis, si putatis ipsos pio aliquo zelo impelli: sed hominum favorem acquirere vel fovere volunt hac mercede. Nam quum Iudaei essent, volebant gentis suae gratiam hoc modo retinere, vel saltern deflectere odia. Ita soient fere ambitiosi serviliter iis bländiendo, per quorum gratiam emergere se posse sperant: insinuant se in illorum animos, ut deiectis melioribus soli régnent. Hoc pravum consilium detegit Galatis, ut sibi caveant. Tantum ut ne per sequutionem. Crucem Christi rursum vocat puram evangelii praedicationem. Sed alludit ad eorum delitias, quod Christum docere vellent absque cruce. Haec enim causa erat cur tarn infesta rabie ferrentur Iudaei adversus Paulum, quod ferre non poterant defectionem a caeremoniis. Isti ergo ut persequutionem fugerent, adulabantur Iudaeis. Quod si legem servassent ipsi, fuisset tolerabilius: sed totam ecclesiam privatae suae tranquillitatis causa, turbabant : tyrannicum iugum imponere conscientiis non dubitabant, ut a corporali molestia immunes essent ac liberi. Ergo crucis metu veram praedicationem crucis adulterabant. 13. Neque enim circumcisionem habentes. Vetus interpres et Erasmus habent qui circumciduntur. Sed quia de solis doctoribus Paulum loqui existimo, non generaliter de omnibus: vitandae ambiguitatis causa ita reddere malui. Sensus est igitur: non faciunt hoc zelo legis, quod vos obstringunt caeremoniarum iugo. Nam cum sua circumcisione legem non servant. Praetextu quidem legis exigunt ut circumcidamini : sed quum circumcisi sint ipsi, non praestant quod iniungunt aliis. Caeterum dubium est, quum negat eos legem servare, de tota lege intelligat an de caeremoniis. Sunt enim qui ita exponant, ne illos quidem legi satisfacere, quia sit onus importabile. Sed potius eos malae fidei insimulat, quia secure legem contemnerent, quoties abesset invidia: quae pestis nunc quoque passim grassatur. Nam hodie plures reperias, qui papatus tyrannidem ambitione quam conscientia defendant. Loquor de aulicis apostolis et quicunque nidorem culinarum sequuntur. Tanquam ex tripode pronuntiabunt, sanctae romanae ecclesiae reverenter obseïvanda esse statuta. Quid ipsi interim ? nihilo pluris
- Page 92 and 93: COMMENTARIES IN EPISTOLAM PAULI AD
- Page 94 and 95: 165 ARGUMENTUM. 166 cibis mentionem
- Page 96 and 97: 169 EPI8T. PAULI AD GALATAS CAPUT I
- Page 98 and 99: 173 CAPUT I. 174 Tantum volui admon
- Page 100 and 101: 177 CAPUT T. 178 temere tradere. In
- Page 102 and 103: 181 CAPUT II. 182 est tan ta eum co
- Page 104 and 105: 185 CAPUT II. 186 5. Quibus ne ad h
- Page 106 and 107: 189 CAPUT II. 190 omnes fere incola
- Page 108 and 109: 193 CAPUT IL 194 et alii. Quod quum
- Page 110 and 111: 197 CAPUT IL 198 volet. Forro quida
- Page 112 and 113: 201 CAPUT III. 202 bitores: si expi
- Page 114 and 115: 205 CAPUT III. 206 Credidit Deo. Ho
- Page 116 and 117: 209 CAPUT III. 210 ut adveniente al
- Page 118 and 119: 213 CAPUT III. 214 auspiciis et sub
- Page 120 and 121: 217 CAPUT III. 218 invocandum : ita
- Page 122 and 123: 221 CAPUT III. 222 remedium suspire
- Page 124 and 125: 225 CAPUT IV. 226 dere, in iis conv
- Page 126 and 127: 229 CAPUT IV. 230 Omnia lingua conf
- Page 128 and 129: 233 CAPUT IT. 234 admodum angelorum
- Page 130 and 131: 237 CAPUT IV. 238 tatem, et verum e
- Page 132 and 133: 241 CAPUT V. 242 rursus opponit car
- Page 134 and 135: 245 CAPUT V. 246 et gratiae opponit
- Page 136 and 137: 249 CAPUT V. 250 insanum esse homin
- Page 138 and 139: 253 CAPUT Y. 254 dandum est ac seri
- Page 140 and 141: 257 CAPUT VL 258 sertim in ecclesia
- Page 144 and 145: 265 CAPUT VI. 266 faciunt omnia rom
- Page 146: SERMONS SUR L'EPITRE AUX GALATES.
- Page 149 and 150: 275 SERM< ONS 276 de ses graces et
- Page 151 and 152: 279 SERMONS 280 qu'il faut quelle s
- Page 153 and 154: 283 SER et des chiens muets, il est
- Page 155 and 156: 287 SERMONS 288 GALATES. Chap. I v.
- Page 157 and 158: 291 SERMONS 292 les macules de nos
- Page 159 and 160: 295 SERMONS 296 qu'il nous a préve
- Page 161 and 162: 299 SERMONS 300 Tais. Non pas que n
- Page 163 and 164: 303 SERMONS 304 prononcé ce mot, i
- Page 165 and 166: 307 SERMONS 308 fascheront au bout
- Page 167 and 168: 311 SERMONS 312 qu'on les reiette,
- Page 169 and 170: 315 SER IONS 316 il est dit au Psea
- Page 171 and 172: 319 SERMONS 320 ayons tousiours ces
- Page 173 and 174: 323 SERMONS 324 affection do le ser
- Page 175 and 176: 327 SERMONS 328 Btré qu'un chacun
- Page 177 and 178: 331 SERMONS 332 ils luy ont ravi to
- Page 179 and 180: 335 SERMONS 336 ront, il est certai
- Page 181 and 182: 339 SERMONS 340 GALATES. Chap. I v.
- Page 183 and 184: 343 SERMONS 344 creature vinst au m
- Page 185 and 186: 347 SERMONS 848 aiasi en mespris,
- Page 187 and 188: 351 SERMONS 352 avoir paix avec tou
- Page 189 and 190: 355 SERMONS 356 ne sçavent que c'e
- Page 191 and 192: 359 SERMONS 360 nous estre attentif
261 CAPUT VI. 262<br />
pensatione, a quibus coelestia bona accipimus? Sed<br />
hoc 68t ac fuit iam olim mundi <strong>in</strong>genium, Satanae<br />
m<strong>in</strong>istris large farcire <strong>in</strong>gluviem, piis vero pastoribus<br />
vix maligne victum Buppeditare. Etsi autem<br />
nos nee querulos nimium, nee iuris nostri tenaces<br />
esse convenit: tarnen Paulus Galatas <strong>ad</strong> officium<br />
praestandum exhortari debuit. In quo fuit liberior,<br />
quia non agebat causam suam privatim, sed commuai<br />
ecclesiae ut<strong>il</strong>itati, nulla sui commodi habita<br />
ratione, consulebant. Videbat ideo negligi verbi<br />
m<strong>in</strong>istros, quia verbum ipsum contemneretur. Fieri<br />
enim nequit, si verbum habetur <strong>in</strong> pretio, qu<strong>in</strong><br />
m<strong>in</strong>istri quoque honesta et liberaliter tractentur.<br />
De<strong>in</strong>de hie astus est Satanae, alimentis fraudare<br />
pios m<strong>in</strong>istros, ut ecclesia talibus destituatur. Paulus,<br />
ut de conservatione m<strong>in</strong>isterii erat sollicitus,<br />
commendat bonorum ac fidelium pastorum curam.<br />
Sermonem aeeipe zax' è£o)(î]v pro pietatis doctr<strong>in</strong>a.<br />
Eos alendos esse monet, a quibus <strong>in</strong> sermone<br />
<strong>in</strong>stituimur. Quo igitur titulo aluntur <strong>in</strong> papatu<br />
vel otio8i mutorum hom<strong>in</strong>um ventres, vel rabidae<br />
belluae, quibus nih<strong>il</strong> cum Christi doctr<strong>in</strong>a commune<br />
est?<br />
In omnibus bonis. Non quia velit congeri s<strong>in</strong>e<br />
modo superfiuam abundantiam, sed ne quid desit<br />
necessariis vitae subsidiis. Nam et frugali victu<br />
contenti debent esse m<strong>in</strong>istri: et semper luxuriae<br />
pomparumque periculo est obviandum. Quantum<br />
igitur postulat nécessitas, habeant fidèles sua omnia<br />
piis sanctisque doctoribus exposita. Nam qua mercede<br />
<strong>in</strong>aestimab<strong>il</strong>em aeternae vitae thesaurum, quern<br />
per <strong>il</strong>lorum praedicationem obt<strong>in</strong>ent, remunerabuntur?<br />
7. Deus non subsannatur. Hoc <strong>ad</strong>didit <strong>ad</strong> refutandas<br />
excusationes, quibus tergiversari soient<br />
permulti. Alius obtendit, alendam sibi esse fam<strong>il</strong>iam:<br />
alius sibi negat superesse unde largiatur, vel<br />
eroget. Ita fit ut pauci fungantur officio, qui<br />
plerumque non sufficiunt tarn multis cessantibus.<br />
Haec effugia vana esse denuntiat Paulus, quia negotium<br />
sit cum Deo: quod mundus m<strong>in</strong>ime cogitât.<br />
Neque enim hic agitur tantum de hom<strong>in</strong>is victu,<br />
sed quanti aestimetur a nobis Christus eiusque<br />
evangelium. Hie locus testimonio est, non hodie<br />
primum natum esse morem ludibrio habendi fidos<br />
pastores. Sed non impune cedent impiis eiusmodi<br />
ludibria.<br />
Quod enim sem<strong>in</strong>averit. Hoc est quod a liberalitate<br />
nos retardât, quia perire nobis putamus quidquid<br />
transit <strong>in</strong> alienam manum : de<strong>in</strong>de quia semper<br />
nobis timemu8 <strong>in</strong> bac vita. Hanc Paulus contra<br />
sationis tempori comparât, et dicit, nos, dum benefacimus,<br />
sementem facere. Qua de re <strong>in</strong> secunda<br />
<strong>ad</strong> Cor<strong>in</strong>thios dictum est: ubi e<strong>ad</strong>em sim<strong>il</strong>itud<strong>in</strong>e<br />
utebatur. Ut<strong>in</strong>am istud nobis solide persuasum<br />
esset: quam alacriter nos et nostra proximis im-<br />
penderemus, semper <strong>in</strong> spem messis <strong>in</strong>tenti: quem<strong>ad</strong>modum<br />
nih<strong>il</strong> laetius faciunt agricolae quam ut<br />
serant. Sed quum <strong>il</strong>li <strong>ad</strong> colligendam messem corruptib<strong>il</strong>em<br />
aequo animo novem menses ferant: nos<br />
<strong>in</strong> exspectatione beatae immortalitatis deficimus.<br />
8. Nam qui sem<strong>in</strong>at carni suae. Distributio<br />
partium post generalem sententiam. Sem<strong>in</strong>are carni<br />
est prospicere praesentis vitae necessitatibus, nullo<br />
futurae vitae respectu. Id qui faciunt, fructum<br />
colligent satione sua dignum: coacervabunt enim<br />
quod male dispereat. Alii sem<strong>in</strong>are <strong>in</strong> carne exponunt<br />
pro <strong>in</strong>dulgere concupiscentes carnis corruptionem<br />
vero pro exitio. Sed prior expositio<br />
contextui melius qu<strong>ad</strong>rat. Quod aliter transtuli<br />
quam vetus <strong>in</strong>terpres atque Erasmus, non feci<br />
temere. Verba Pauli graeca sic habent: sem<strong>in</strong>are<br />
<strong>in</strong> carnem. Quid autem id aliud est quam ita esse<br />
carni <strong>ad</strong>dictum, ut studia tua omnia <strong>in</strong> <strong>il</strong>lius commodum<br />
et curam dirigas?<br />
Qui autem sem<strong>in</strong>at spiritui. Spiritum accipio<br />
pro vita spirituali, cui sem<strong>in</strong>are dicuntur qui coelum<br />
magis quam terram respiciunt: atque ita vitam <strong>in</strong>stituunt,<br />
ut <strong>ad</strong> regnum Dei <strong>ad</strong>spirent. Illi igitur<br />
spiritualium studiorum fructum metént <strong>in</strong> coelo <strong>in</strong>corruptib<strong>il</strong>em.<br />
Porro spiritualia studia nom<strong>in</strong>at a<br />
f<strong>in</strong>e: utcunque alioqui externa s<strong>in</strong>t et <strong>ad</strong> corpus<br />
pert<strong>in</strong>eant. Quale est hoc ipsum, de quo nunc<br />
tractat, alere pastores. Si papistae more suo conentur<br />
ex his verbis operum iustitiam <strong>ad</strong>struere, diximus<br />
alibi quam fac<strong>il</strong>e sit refellere eorum <strong>in</strong>eptias. Neque<br />
enim, si vita aeterna merces est, <strong>in</strong>de sequitur, vel<br />
operibus nos iustificari, vel opera salutis meritoria<br />
esse. Quandoquidem et hoc ipsum gratuitum est,<br />
quod Deus tanto honore quae nobis gratis donavit<br />
opera dignatur, ut <strong>il</strong>lis <strong>in</strong>debitam mercedem promittat.<br />
Si quis pleniorem solutionem requirit, primum<br />
nego ulla esse nobis bona opera, quae Deus<br />
remuneretur, nisi quae habemus ab eius gratia.<br />
Secundo dico, bona opera quae ductu ac directione<br />
spiritus sancti facimus, esse fructus gratuitae <strong>ad</strong>optionis:<br />
tertio dico, non modo vel m<strong>in</strong>ima et v<strong>il</strong>issima<br />
mercede <strong>in</strong>digna esse, sed prorsus digna<br />
esse quae damnentur: quia semper multis maculis<br />
sunt respersa et <strong>in</strong>qu<strong>in</strong>ata. Quid autem pollutionibus<br />
cum Dei conspectu? Quarto dico, etiamsi m<strong>il</strong>lies<br />
operibus promissa esset merces, nullam tarnen ex<br />
pacto deberi, nisi tota lege perfecta. Ab ea vero<br />
perfectione quam procul absumus omnes ! Eant<br />
nunc papistae et operum meritis perrumpere <strong>in</strong><br />
coelum tentent: nos autem libenter cum Paulo<br />
totaque scriptura fatemur, quaecunque aliter consequi<br />
non possumus quam mero Dei dono, tarnen<br />
mercedis nom<strong>in</strong>e, e<strong>ad</strong>em operibus nostris rependi.<br />
9. Bonum autem faciendo ne defatigemur. Bonum<br />
hic non rectum significat, sed benignitatem : et <strong>ad</strong><br />
hom<strong>in</strong>es refertur. Monet itaque ne proximos iuvando<br />
17*
Change language