commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ...
commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ... commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ...
253 CAPUT Y. 254 dandum est ac serio pugnandum, visque nobis inferenda ut spiritui obsequamur. Qu are incipiendum a nostri abnegatione. Hie videmus quo encomio Dominus ingenium nostrum omet, quod scilicet nihilo melius illi cum rectitudine conveniat quam igni cum aqua. Nunc quae in libero arbitrio gutta boni reperietur? nisi bonum. forte vocetur quod Dei spiritui contrarium est. Hoc est quod dicit ad Bom. 8, 7, cogitationes carnis omnes inimicitias esse adver8us Deum. Ut non quae'eunque volueritis. Hoc procul dubio ad regeneratos spectat. Carnalibus enim nihil est pugnae cum pravis cupiditatibus: nullum rectum desiderium quo adspirent ad Dei iustitiam. Et fidèles alloquitur Paulus: ideo istud velle, non de inclinatione naturae, sed Sanctis affectibus intelligendum, quos nobis sua gratia Deus inspirât. Pronuntiat itaque Paulus, fidèles, quantumcunque nitantur, non tarnen eousque eluctari, quamdiu sunt in hac vita, ut perfecte Deo serviant. Volunt quidem et cupiunt, sed non respondet plenus effectus. Quod argumentum fusius tractatur ad Romanos capite 7, 15. 18. Si spiritu ducimini. Quum fidèles claudicent ambulando in via Domini, ne deficiant animis, propterea quod legi non satisfacere cupiunt: opus habent consolatione qualem hie audiunt, quum dicit Paulus eos non esse sub lege. Quam adhibet etiam ad Rom. 6, 14 capite. Inde enim sequitur, illis non imputari quod adhue deest: sed perinde accepta esse Deo eorum officia, ac si plena et absoluta omnibus numeris forent. Caeterum prosequitur hie quoque institutam disputationem de libertate. Hie est enim spiritus, quern prius vocavit adoptionis: qui quum liberos faciat homines, manumittit eos a iugo legis. Perinde igitur est ac si diceret: Vultis semel finire illas controversias, quae vos exercent? ambulate secundum spiritum. Nam tunc soluti eritis a legis imperio : quia lex erit tantum überaus doctrina quae vos admoneat: conscientias vestras non tenebit amplius obstrictas. Porro sublato legis reatu, libertas a caeremoniis sequitur: quae sunt servilis conditionis symbola. 19. Manifesta vero sunt opera carnis, quae sunt adulterium, scortatio, immunditia, lascivia, 20. idololatria, veneficium, inimicitiae, contentio, aemulationes, irae, concertationes, seditiones, haereses, 21. invidiae, Jiomicidia, ébrietates, comissationes et his similia: de quibus praedico vobis, quemadmodum et praedixi, quod qui talia agunt, regnum Dei haereditate non possidebunt. 19. Manifesta vero sunt opera. Quoniam in summa scopum proposuit Christianis, quo intendere debeant, ut spiritui obediant, resistant carni: nunc tarn carnis quam spiritus imaginem nobis depingit. Si se homines cognoscerent, non indigerent hac declaratione : quia nihil sunt quam caro. Sed, quae nobis ingenita est hypocrisie, non cernimus nostram foeditatem, donee a fructibus arbor patefiat. Nunc ergo admonet apostolus, adversus quae vitia militandum sit nobis, ne vivamus secundum carnem. Non enumerat quidem omnia, idque in fine significat: sed ex iis, quae recenset, facile est reliqua colligere. Adulterium et scortationem ponit primo loco: deinde nominat immunditiem, quae ad omnes impudicitiae partes extenditur. Lascivia est tanquam instrumentum. Nam qui petulanter ac dissolute se gerunt, illos Grraeci voeant dèaeXyeîç. Haec quatuor ad unum impudicitiae caput referuntur. Subiungit idolorum cultum, qui hie accipitur pro crassis superstitionibus, quae ante oeulos hominum patent. Septem species, quae proximo sequuntur, inter se sunt cognatae: quibus aliae postea duae accedunt. Iram et inimicitias nominat, quae praecipue in hoc differunt, quod ira brevis est, odium diuturnum. Aemulationes et invidiae odii causae sunt. Porro inter aemulationem et invidiam sic Aristoteles distinguit secundo Rhetoricorum, quod aemulatur qui dolet alium sibi praestare: non quia eum male habeat illius virtus aut excellentia, sed quoniam superior esse optaret. Invidet autem non qui cupit excellere, sed qui uritur aliorum praestantia. Ideo vilium et abiectorum hominum invidiam esse docet, altis et heroicis pectoribus aemulationem tribuit. Paulus utrumque morbum carnis esse pronuntiat. Ex ira quoque et odio nascuntur contentiones, certamina, tumultus. Tandem ad homicidia et veneficia deseenditur. Per comissationes victum dissolutum et quamvis gulae intemperiem significat. Observandum quod haereses recenset inter opera carnis. Nam inde colligimus, carnis vocabulum latius quam ad sensualitatem, quam fingunt sophistae, extendi. Quid enim haereses gignit nisi ambitio, quae praecipuam mentis sedem occupât, in crasso sensu non subsidet? Haec dicit esse manifesta, ne quis tergiversando putet se quidquam profecturum. Quid enim negare iuvat carnem in nobis dominari, si fructus arborem prodant? 21. De quibus praedico. Hac tam severa denuntiatione non modo terrere voluit Galatas, sed etiam oblique perstringere pseudoapostolos, qui posthabita ista longe utiliore doctrina de caeremoniis litigarent. Simul tarnen suo exemplo nos docet, in istas exhortationes et minas insistere, iuxta illud (Iesa. 58/1): Clama, ne cesses: annuntia populo meo scelera. Quid autem magis horrendum dici potest quam dum exterminantur a regno Dei quicunque secundum carnem ambulant? Quis audeat iam levia imaginari haec vitia, quae Deus tanto-
255 EPIST. PAULI AD GADATAS 256 per© abömiQätur? Verum ita praOcidi Omnibus spiûutitn fiet ex aläs vitiis, earnem in illo dominari. videtur spes salutis. Nam quotusquisque est qui Quod de omnibus illis, quos nominavi, promptum non istorum vitiorum aliquo laboret? Respondeo, est videre. Paultim non omnibus, qui peceaverint, minarî abdi- 28. Aèo6rsus eiusmodi. Quidam inteHigunt simeationem a regno Dei, sed qui tales manent absque pliciter, legem adversus bona opera non esse latam: poeniténtia. Sanctî quoque interdum graviter labo- quia ex malis moribus natae sint bonae leges. Sed rant, eed in viâm redeuni. Non ergo in hoe eata- Paulus altiorë et magis recondito sensu hoc dielt: logo censentur: quia non sibi indulgent. Denique nempe quod uhi regit Spiritus, lex non habeat am- omues divini iudîoii minae ad resipisoentiam nos plius imperium. Nam Déminus corda nostra for- voeant, 'oui semper apud Deum parata est venia: mando in suam iustitiam libérât nos a legis rîgore, Sed in testimonium nobis cessurae sunt, si manemus ut non agat nobiscum ox eius pacto, nee conscien- obstinatL Pro verbo possidendi apud Paulum tias nostras sub reatu teneat. Lex interea officium est JAYjpQvojJteïv, quod est haereditario iure eonsequi. suurn facere non desinit docendo et exhortando: Neque enim alio quam adoptionis iure, vitam aeter- sed spiritus adoptionis a subioetione liberal Mgue nam obtinemus: ut aMbi visum est. ita pseudoapQstolos subsannat, qui ïegis sùUectionem wgmdo, non magis aê sc-lvmdum eius iugum tende- 22, Fructus vero Spiritus est Caritas, • gaudium, bant: quae fieri doeet PßuMs^ dim imperium spiritus pax, tolerantia, comitasf benignitas, fides, 23» man- Dei cèiinet: unde seguitur, nullam spiritmlis iusMtiae suetùdo, temperantia. Adversus eiusmodi non est lern. Mis fuisse euram, 24 Qui aUiem Ohristi sun% carnem crucifixerUnt cum 24. Qui autem Qhristl sunt. Hoc addit Ut Osten- affeetiims et eoneupiscentiis. 25. Si vivimus spiritu, dat libertatem pertinere ad omnes Christianos, quia eiiatft spiritu ambulemus. 26. Ne simus inanis glo- renuntiaverjnt carni. Oaeterum monet Galatas, quis riae cupiâi, inmcem provocantes, invicem incidentes. verus sit christianisuius quod ad vitam: ut ne falso profiteantur se Christianos. Verbo o r u o i f i g e n d i 22. FrUCfus wro. Siettti prius totam hominis usus est ut notaret mortifieationem carnis esse çru- naturam damnavit, quia nullos nisi vitiosos ac recis Christi effeotum. Neque enim proprium boo est probos fructus proférai; ita nunc omnes virtutes, hominis opus, Bed inserimur Dei gratia in societa- honestos et bene composites aflectus a spiritu protem mortis Christi, ut nobis amplius non vivamus, dire docet: hoô est, a gratia Dei et renövatione, Rom. 6, 5. Turn ergo filiorum Dei privilegio frue- quam habemus a Christo. Perinde igitur est ac si mur, si consepulti cum Christo simus vera nostri dixisset, nihil ab homine nisi malum, nihil boni abnegatione et veteris hominis interitu. Non quia nisi a spiritu sancto. Tametsi enim saepe in bo- penitus adhuc interierit earo, sed quia regnum exerminibus non regenitis exstiterunt illustria mansuecere non debeat: quin potius spiritui cedere. Caro tudinis, fidei, temperantiae, liberalitjttia exempla: et coneupiscentiae eius pro radice et fructibus. eertum est tarnen, fallaces duntaxat fuisse larvas. Caro enim ipsa est naturae eorruptae vitioeitas, Est praeclara quaedam virtus in Curio, in Fabrieio, unde mala omnia prodeunt, lam apparet irtiuriam in Gatone temperantia, in Scipione comitas et libe- fieri Qhristi memhris, si legi adHuc mancipantur, a ïalitas, in Fabio tolerantia: sed in hominum cön- qua soluti sunt guieunqm spiritu eius sunt regmiti. spectu modo, sed civili täntüm aestimatione. Apud 25. Si vivimus spirëu, lam more stio Paulus Deum vero nihil purum, nisi ex fonte omnis puri- ex doetrina elicit exhortationem. Mors carnis est tatis. Graudium hie accipio, non ut 14, 17 ad vita spiritus. Quod si spiritus Dei in nobis vivit, Bomanos: sed pro hilaritate q«am erga proximos actiones omnes gubernet. Nam semper multi erunt, exhibemus, quae sit morositati contraria: sie et qui impudenter iactent se vivere spiritu : sed Paulus fldem pro veritate, ut opponatur astutiis et fràudi- eos revocat a verbis ad rei probationem. Quemadbus et mendacio. Pa ce m oppono rixis et contenmodum enim anima non vivit ötiosa in corpore, sed tionibus. Tolerantia est animi mansuetudo, qua motum et vigorem membris et partibus singulis dis- fit ut omnia boni eonBulamus, non simus statim tribuit: ita nee spiritus Dei in nobis esse potest irritabiles. Reliqua clara sunt. Nam fructus de quin exserat se per extemos effectus. Ergo per scribe Unde patefiat quails sit euiusque animus. Quid ergo, dicet quispiam, de impiis et idololatris ' vitam interior vis: per ineessum externae actiones iudicii fiet, qui eximia virtutum specie enituerunt? hie intellignntur. Nam hoc vult Paulus, opera esse Nam ab operihus spirituales apparent. "Respondeo, testimouia spiritualis vitae. IJsitata est metaphora quemadmodum non omnia ctonis opera in homine in verbo ambulandi. earnali conspicua sunt, sed carnales se esse produnt 26. Me simus inanis gtoriae. Speeiales exhor- noe vel illo vitio: ita non aestimanduin esse honaitationes, quae Galatis erant neoessariae, sed non hem spiritualem ab una virtute. Nam interea per* minus étiam nostro tempori congruunt. Multorum malorum quum in tota hominum societate, turn prae-
- Page 87 and 88: 151 EPI8T. PAULI AD CORINTHIOS II 1
- Page 89 and 90: 155 EPIST. PAULI AD CORINTHIOS II C
- Page 92 and 93: COMMENTARIES IN EPISTOLAM PAULI AD
- Page 94 and 95: 165 ARGUMENTUM. 166 cibis mentionem
- Page 96 and 97: 169 EPI8T. PAULI AD GALATAS CAPUT I
- Page 98 and 99: 173 CAPUT I. 174 Tantum volui admon
- Page 100 and 101: 177 CAPUT T. 178 temere tradere. In
- Page 102 and 103: 181 CAPUT II. 182 est tan ta eum co
- Page 104 and 105: 185 CAPUT II. 186 5. Quibus ne ad h
- Page 106 and 107: 189 CAPUT II. 190 omnes fere incola
- Page 108 and 109: 193 CAPUT IL 194 et alii. Quod quum
- Page 110 and 111: 197 CAPUT IL 198 volet. Forro quida
- Page 112 and 113: 201 CAPUT III. 202 bitores: si expi
- Page 114 and 115: 205 CAPUT III. 206 Credidit Deo. Ho
- Page 116 and 117: 209 CAPUT III. 210 ut adveniente al
- Page 118 and 119: 213 CAPUT III. 214 auspiciis et sub
- Page 120 and 121: 217 CAPUT III. 218 invocandum : ita
- Page 122 and 123: 221 CAPUT III. 222 remedium suspire
- Page 124 and 125: 225 CAPUT IV. 226 dere, in iis conv
- Page 126 and 127: 229 CAPUT IV. 230 Omnia lingua conf
- Page 128 and 129: 233 CAPUT IT. 234 admodum angelorum
- Page 130 and 131: 237 CAPUT IV. 238 tatem, et verum e
- Page 132 and 133: 241 CAPUT V. 242 rursus opponit car
- Page 134 and 135: 245 CAPUT V. 246 et gratiae opponit
- Page 136 and 137: 249 CAPUT V. 250 insanum esse homin
- Page 140 and 141: 257 CAPUT VL 258 sertim in ecclesia
- Page 142 and 143: 261 CAPUT VI. 262 pensatione, a qui
- Page 144 and 145: 265 CAPUT VI. 266 faciunt omnia rom
- Page 146: SERMONS SUR L'EPITRE AUX GALATES.
- Page 149 and 150: 275 SERM< ONS 276 de ses graces et
- Page 151 and 152: 279 SERMONS 280 qu'il faut quelle s
- Page 153 and 154: 283 SER et des chiens muets, il est
- Page 155 and 156: 287 SERMONS 288 GALATES. Chap. I v.
- Page 157 and 158: 291 SERMONS 292 les macules de nos
- Page 159 and 160: 295 SERMONS 296 qu'il nous a préve
- Page 161 and 162: 299 SERMONS 300 Tais. Non pas que n
- Page 163 and 164: 303 SERMONS 304 prononcé ce mot, i
- Page 165 and 166: 307 SERMONS 308 fascheront au bout
- Page 167 and 168: 311 SERMONS 312 qu'on les reiette,
- Page 169 and 170: 315 SER IONS 316 il est dit au Psea
- Page 171 and 172: 319 SERMONS 320 ayons tousiours ces
- Page 173 and 174: 323 SERMONS 324 affection do le ser
- Page 175 and 176: 327 SERMONS 328 Btré qu'un chacun
- Page 177 and 178: 331 SERMONS 332 ils luy ont ravi to
- Page 179 and 180: 335 SERMONS 336 ront, il est certai
- Page 181 and 182: 339 SERMONS 340 GALATES. Chap. I v.
- Page 183 and 184: 343 SERMONS 344 creature vinst au m
- Page 185 and 186: 347 SERMONS 848 aiasi en mespris,
- Page 187 and 188: 351 SERMONS 352 avoir paix avec tou
253 CAPUT Y. 254<br />
dandum est ac serio pugnandum, visque nobis <strong>in</strong>ferenda<br />
ut spiritui obsequamur. Qu are <strong>in</strong>cipiendum<br />
a nostri abnegatione. Hie videmus quo encomio<br />
Dom<strong>in</strong>us <strong>in</strong>genium nostrum omet, quod sc<strong>il</strong>icet<br />
nih<strong>il</strong>o melius <strong>il</strong>li cum rectitud<strong>in</strong>e conveniat quam<br />
igni cum aqua. Nunc quae <strong>in</strong> libero arbitrio gutta<br />
boni reperietur? nisi bonum. forte vocetur quod Dei<br />
spiritui contrarium est. Hoc est quod dicit <strong>ad</strong><br />
Bom. 8, 7, cogitationes carnis omnes <strong>in</strong>imicitias<br />
esse <strong>ad</strong>ver8us Deum.<br />
Ut non quae'eunque volueritis. Hoc procul dubio<br />
<strong>ad</strong> regeneratos spectat. Carnalibus enim nih<strong>il</strong> est<br />
pugnae cum pravis cupiditatibus: nullum rectum<br />
desiderium quo <strong>ad</strong>spirent <strong>ad</strong> Dei iustitiam. Et fidèles<br />
alloquitur Paulus: ideo istud velle, non de <strong>in</strong>cl<strong>in</strong>atione<br />
naturae, sed Sanctis affectibus <strong>in</strong>telligendum,<br />
quos nobis sua gratia Deus <strong>in</strong>spirât. Pronuntiat<br />
itaque Paulus, fidèles, quantumcunque<br />
nitantur, non tarnen eousque eluctari, quamdiu<br />
sunt <strong>in</strong> hac vita, ut perfecte Deo serviant. Volunt<br />
quidem et cupiunt, sed non respondet plenus effectus.<br />
Quod argumentum fusius tractatur <strong>ad</strong> Romanos<br />
capite 7, 15.<br />
18. Si spiritu ducim<strong>in</strong>i. Quum fidèles claudicent<br />
ambulando <strong>in</strong> via Dom<strong>in</strong>i, ne deficiant animis,<br />
propterea quod legi non satisfacere cupiunt:<br />
opus habent consolatione qualem hie audiunt, quum<br />
dicit Paulus eos non esse sub lege. Quam <strong>ad</strong>hibet<br />
etiam <strong>ad</strong> Rom. 6, 14 capite. Inde enim sequitur,<br />
<strong>il</strong>lis non imputari quod <strong>ad</strong>hue deest: sed<br />
per<strong>in</strong>de accepta esse Deo eorum officia, ac si plena<br />
et absoluta omnibus numeris forent. Caeterum prosequitur<br />
hie quoque <strong>in</strong>stitutam disputationem de<br />
libertate. Hie est enim spiritus, quern prius vocavit<br />
<strong>ad</strong>optionis: qui quum liberos faciat hom<strong>in</strong>es,<br />
manumittit eos a iugo legis. Per<strong>in</strong>de igitur est ac<br />
si diceret: Vultis semel f<strong>in</strong>ire <strong>il</strong>las controversias,<br />
quae vos exercent? ambulate secundum spiritum.<br />
Nam tunc soluti eritis a legis imperio : quia lex<br />
erit tantum überaus doctr<strong>in</strong>a quae vos <strong>ad</strong>moneat:<br />
conscientias vestras non tenebit amplius obstrictas.<br />
Porro sublato legis reatu, libertas a caeremoniis<br />
sequitur: quae sunt serv<strong>il</strong>is conditionis symbola.<br />
19. Manifesta vero sunt opera carnis, quae sunt<br />
<strong>ad</strong>ulterium, scortatio, immunditia, lascivia, 20. idololatria,<br />
veneficium, <strong>in</strong>imicitiae, contentio, aemulationes,<br />
irae, concertationes, seditiones, haereses, 21. <strong>in</strong>vidiae,<br />
Jiomicidia, ébrietates, comissationes et his sim<strong>il</strong>ia: de<br />
quibus praedico vobis, quem<strong>ad</strong>modum et praedixi,<br />
quod qui talia agunt, regnum Dei haereditate non<br />
possidebunt.<br />
19. Manifesta vero sunt opera. Quoniam <strong>in</strong><br />
summa scopum proposuit Christianis, quo <strong>in</strong>tendere<br />
debeant, ut spiritui obediant, resistant carni: nunc<br />
tarn carnis quam spiritus imag<strong>in</strong>em nobis dep<strong>in</strong>git.<br />
Si se hom<strong>in</strong>es cognoscerent, non <strong>in</strong>digerent hac<br />
declaratione : quia nih<strong>il</strong> sunt quam caro. Sed, quae<br />
nobis <strong>in</strong>genita est hypocrisie, non cernimus nostram<br />
foeditatem, donee a fructibus arbor patefiat. Nunc<br />
ergo <strong>ad</strong>monet apostolus, <strong>ad</strong>versus quae vitia m<strong>il</strong>itandum<br />
sit nobis, ne vivamus secundum carnem.<br />
Non enumerat quidem omnia, idque <strong>in</strong> f<strong>in</strong>e significat:<br />
sed ex iis, quae recenset, fac<strong>il</strong>e est reliqua<br />
colligere. Adulterium et scortationem ponit<br />
primo loco: de<strong>in</strong>de nom<strong>in</strong>at immunditiem, quae<br />
<strong>ad</strong> omnes impudicitiae partes extenditur. Lascivia<br />
est tanquam <strong>in</strong>strumentum. Nam qui petulanter<br />
ac dissolute se gerunt, <strong>il</strong>los Grraeci voeant<br />
dèaeXyeîç. Haec quatuor <strong>ad</strong> unum impudicitiae caput<br />
referuntur. Subiungit idolorum cultum, qui hie<br />
accipitur pro crassis superstitionibus, quae ante oeulos<br />
hom<strong>in</strong>um patent. Septem species, quae proximo<br />
sequuntur, <strong>in</strong>ter se sunt cognatae: quibus aliae postea<br />
duae accedunt. Iram et <strong>in</strong>imicitias nom<strong>in</strong>at,<br />
quae praecipue <strong>in</strong> hoc differunt, quod ira brevis<br />
est, odium diuturnum. Aemulationes et <strong>in</strong>vidiae<br />
odii causae sunt. Porro <strong>in</strong>ter aemulationem<br />
et <strong>in</strong>vidiam sic Aristoteles dist<strong>in</strong>guit secundo Rhetoricorum,<br />
quod aemulatur qui dolet alium sibi<br />
praestare: non quia eum male habeat <strong>il</strong>lius virtus<br />
aut excellentia, sed quoniam superior esse optaret.<br />
Invidet autem non qui cupit excellere, sed qui uritur<br />
aliorum praestantia. Ideo v<strong>il</strong>ium et abiectorum<br />
hom<strong>in</strong>um <strong>in</strong>vidiam esse docet, altis et heroicis pectoribus<br />
aemulationem tribuit. Paulus utrumque<br />
morbum carnis esse pronuntiat. Ex ira quoque<br />
et odio nascuntur contentiones, certam<strong>in</strong>a, tumultus.<br />
Tandem <strong>ad</strong> homicidia et veneficia deseenditur. Per<br />
comissationes victum dissolutum et quamvis<br />
gulae <strong>in</strong>temperiem significat. Observandum quod<br />
haereses recenset <strong>in</strong>ter opera carnis. Nam <strong>in</strong>de<br />
colligimus, carnis vocabulum latius quam <strong>ad</strong> sensualitatem,<br />
quam f<strong>in</strong>gunt sophistae, extendi. Quid<br />
enim haereses gignit nisi ambitio, quae praecipuam<br />
mentis sedem occupât, <strong>in</strong> crasso sensu non subsidet?<br />
Haec dicit esse manifesta, ne quis tergiversando<br />
putet se quidquam profecturum. Quid enim<br />
negare iuvat carnem <strong>in</strong> nobis dom<strong>in</strong>ari, si fructus<br />
arborem prodant?<br />
21. De quibus praedico. Hac tam severa denuntiatione<br />
non modo terrere voluit Galatas, sed<br />
etiam oblique perstr<strong>in</strong>gere pseudoapostolos, qui posthabita<br />
ista longe ut<strong>il</strong>iore doctr<strong>in</strong>a de caeremoniis<br />
litigarent. Simul tarnen suo exemplo nos docet, <strong>in</strong><br />
istas exhortationes et m<strong>in</strong>as <strong>in</strong>sistere, iuxta <strong>il</strong>lud<br />
(Iesa. 58/1): Clama, ne cesses: annuntia populo<br />
meo scelera. Quid autem magis horrendum dici<br />
potest quam dum exterm<strong>in</strong>antur a regno Dei quicunque<br />
secundum carnem ambulant? Quis audeat<br />
iam levia imag<strong>in</strong>ari haec vitia, quae Deus tanto-
Change language