commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ...

235 EPIST. PAULI AD GALATAS 236
satis animi sensa exprimat: et animus ebulliendo
fauces quasi praeoludit.
Quos Herum parturio. Id quoque ad vehementiam
amoris declarandam facit, quod maternos nixus
et dolores eorum causa subit. Simul tarnen suam
anxietatem déclarât. Nam quae peperit mulier, laetatur:
in partu ipso acerbissimos cruciatus sustinet.
Semel prius et concepti et editi fuerant: iam secundo
procreandi erant post defectionem. Invidiam tarnen
exténuât, quum dicit donec formetur. Non
enim abolet priorem partum, sed dicit iterum fovendos
utero esse, tanquam immaturos foetus et informes.
Porro Christum in nobis formari, et nos in
Christo, idem est. Nascimur enim ut simus novae
in ipso creaturae : et ipse vicissim nascitur in nobis,
ut vivamus eius vitam. Quia igitur vera Christi
imago per subintroductas a pseudoapostolis superstitiones
deformata erat, laborat Paulus in ea expolienda,
ut pure absque impediments reluceat.
Hoc etiam faciunt evangelii niinistri, dum lactant,
dum solido cibo pascunt: denique toto praedicationis
suae cursu in eo debent occupari. Sed Paulus
hie parturient! se comparât: quia nondum perfecte
nati erant Galatae. Et hic insignis est locus de
efficacia ministerii. Proprium quidem Dei est, spiritualiter
gignere et parère: sed quia iDstrumentis
ad id utitur ministro et praedicatione : quod suum
est illis adscribit: propterea quod cum hominis
opera coniungit spiritus sui virtutem. Semper retineamus
illam distinctionem, quod quum Deo minister
opponitur, nihil est ac nihil potest, sed Organum
est inutile. Caeterum quia efficaciter spiritus
sanctus per ipsum operatur, transfertur etiam ad
ipsum laus et titulus agendi. At vero tunc non
agitur quid per se, aut seorsum a Deo valeat: sed
quid per ilium agat Deus. Ergo si aliquid esse
volunt ministri, Christum, non se ipeos formare
studeant. Hie quasi moerore exanimatus in medio
sententiae tractu deficit.
20. VeUem autem nunc coram. Haec est gravissima
expostulatio, quum pater adeo filiorum culpa
se perplexum esse conqueritur, ut inops sit consilii,
nee sciat quo se debeat vertere. Optat autem sibi
dari copiam eos alloquendi: quia ex re praesenti
melius quid expédiât, statuimus. Nam prout afficitur
auditor, prout vel tractabilem se praebet, vel
contumaciter resistit, accommodamus etiam orationem.
Quamquam aliquanto plus exprimere voluit
per vocis mutationem, nempe se libenter paratum
fore ad induendas varias formaB, ad novam
etiam linguam fingendam: modo ratio constaret.
Quod diligenter observandum est pastoribus, ne
sibi sint addicti, aut suo ipsorum ingenio: sed transforment
se ad captum plebis, quantum res postulabit.
Tantum, usque ad aras, ne a recto in hominum
gratiam deflectant.
21. Dicite mihi, qui sub lege vulti's esse, legem
non auditis? 22. Scriptum est enim quod Abraham
duos filios habuit: unum ex ancilla, alterum ex libera.
23. Sed qui erat ex ancilla, secundum carnem erat
genitus: qui vero ex libera, perpromissionem : 24. Quae
allegorica sunt. Nam duae sunt pactiones, una quidem
a monte Sina, quae in servitutem generat : ea est Agar.
25. Nam Agar Sina, mons est in Arabia. Ex adverso
autem respondet ei, quae nunc est Ierusalem:
servit enim cum liberis suis. 26. Quae autem sursum
est Ierusalem, libera est: quae mater est nostra
omnium.
21. Dicité mihi. Interpositis exhortationibus ad
affectus movendos, pulchram exornationem addit
superiori8 doctrinae. Non esset quidem satis valida
per se probatio : sed postquam argumentis satis pugnavit,
confirmatio haec non est spernenda. Sub
lege esse, hoc loco significat subire iugum legis,
hac conditione ut Deus tecum agat secundum legis
pactum: teque vicissim ad servandam legem ad-
8tringas. Nam alioqui sub lege sunt omnes fidèles:
sed hic de lege tractat cum suis appendicibus, ut
dictum est.
22. Scriptum est quod Abraham. Nemo est'tarn
insanus, qui data optione libertatem spernat, praeoptet
servitutem. Hie vero docet apostolus, quicunque
sub lege sunt, esse servos. Miseri igitur,
qui hanc conditionem ultro appetunt: quum Deus
eos velit liberare. Huius rei imaginem in duobus
Abrahae filiis proponit: quorum alter ex serva natus,
matri8 conditionem tenuit: alter ex libera liber haereditate
potitus est. Postea totam historiam accommodât
ad suum institutum et eleganter illustrât.
Primo, quoniam legis autoritate pars adversa se
armabat, legem exadverso opponit. Legis autem
nomine quinque libros Mosis designari, usitatum est.
Deinde, quia ad causam nihil videbatur pertinere
historia quam citât, transfert ad expositionem allegoricam.
Caeterum quia scribit haec esse àXkijfopoùu-eva,
inde occasionem arripuit Origenes, et cum
eo permulti alii, scripturae a genuino sensu hue
illuc torquendae. Sic enim colligebant, literalem
sensum nimis humilem esse et abiectum: latere igitur
sub literae cortice altiora mysteria, quae non
aliter erui possent quam allegorias cudendo. Atque
id non difficulter obtinuit: nam speculationes quae,
' speciem argutiae prae se ferunt, semper mundus
praetulit solidae doctrinae et praeferet. Tali approbatione
crevit magis ac magis licentia: ut in tractandis
scripturis ludere non modo impune permissum
fuerit, sed etiam summae laudi tributum. Neminem
siquidem multis saeculis ingeniosum putarunt, nisi
qui 8ubtiliter transfigurare sacrosanctum Dei verbum
sciret ac auderet. Hoc procul dubio Satanae
commentum fuit ad elevandam scripturae autori-