commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ...

229 CAPUT IV. 230
Omnia lingua confitebitur nomini meo. Ergo quum
gentes censeaatur inter Dei alios, constat, non
ex merito legis, sed ex gratia fidei provenire adoptionem.
7. Itaque non amplius es servus. Hoc est, in
ecclesia Christiana non amplius est servitus, sed
überaus conditio filiorum. Qualiter autem servi
fuerint patres sub lege, iam dictum est : quia scilicet
libertas eorum nondum erat revelata, sed inolusa
sub legis involucri8 et iugo. Iterum ergo de discrimine
veteris et novi testamenti loquitur. Filii
Dei etiam fuerunt veteres et haeredes per Christum.
Sed nos aliter: quia praesentem habemus Christum
ideoque eius bonis fruimur. Ad Romanos vero fusius
persequitur hoc totum: unde petes quod hie praetereo,
quia illio dixi.
8. Quum nondum cognoveratis. Non tarn hie
docet quam redarguit. Et sane iam abunde probavit
quod volebat: ut eludi reprehensiones nequeant,
quasi res esset dubia. Porro hue tendit, ut comparatione
praeteriti temporis praesentem eorum lapsum
magis exaggeret. Quod olim, inquit, pro diis colebatis,
qui dii non erant, non adeo mirum : quia ubi
est ignorantia Dei, illic est.horrenda caecitas. Tunc
ergo errastis in tenebris: sed nunc quam indignum
est in media luce tarn turpiter errare? Sequitur
ergo, in corruptela Evangelii minus excusabiles esse
Galatas quam olim fuerint in idololatria. Haec
Bumma est. Caeterum hie notandum est, priusquam
illuminati simus in veram unius Dei nolitiam, nos
idolis semper servire: quocunque falsam religionem
colore tegamu8. Quamobrem legitimum Dei cültum
certa cognitio praecedat necesse est. Natur a m
hic posuit pro re ipsa, vel pro substantia. Nam
quidquid de Deo imaginantur homines, figmentum
est ac nihil. Itaque dii sunt opinione omnia idola:
reipsa nihil.
9. Nunc postquam cognovistis. Non potest satis
exprimi verbis quam foeda sit ingratitudo, a Deo
semel cognito deficere. Quid enim est spohte relinquere
lucem, vitam, fontem denique omnium bonorum?
quemadmodum per Ieremiam (2, 13) ipse
conqueritur. Culpam tarnen adhuc addita correctione
amplificat, quum dicit: vel potius estis
cogniti. Nam quo maipr Dei gratia est erga nos,
eo gravior nostra culpa, si coûtemnimus. Admonet
igitur Paulus Galatas, unde illis cognitio Dei. Earn
adeptos esse negat proprio marte, vel acumine sui
ingenii, vel industrial sed quia Deus misericordia
sua eos praevenerit, quum nihil minus quam de
ipso cogitarent. Caeterum quod de Galatis dicitur,
peraeque ad omnes patet. Nam in omnibus impletur
illud Iesaiae (65, 1): Inventus sum a non quaerentibus
me: palam apparui iis, qui de me non rogabant.
Ergo principium vocationis nostrae gratuita
est Dei electio, qua nos praeordinat ad vitam ante-
quam nascamur. Hinc pendet vocatio, hinc fides,
hinc salutis complementum.
Quomodo convertimini rursus. Non poterant
rursus converti ad caeremonias, quibus nunquam
assueverant. Ergo improprie hao voce usus est,
tantum signifieans, nimis absurdum esse, ut perinde
ao nunquam percepta Dei veritate relabantur ad
pravas superstitiones. Quod autem oaeremonias vocat
egena elementa, ideo facit quoniam ea considérât
extra Christum : imo adversa Christo. Nam patribus
non modo salutaria exercitia erant et adiumenta
pietatis, sed etiam efficacia gratiae instrumenta.
Sed tota vis in Christo erat et Dei institutione.
Pseudoapostoli vero, neglectis promissionibus, eas
opponere Christo volebant : quasi non solus Christus
sutficeret. Non igitur mirum si nugas et res nihili
reputat Paulus. Qua de re aliquid superius attigi.
Serviendi verbo necessitatem taxât.
10. Dies observatis. Speciem unam elementorum
commémorât, exempli causa: nempe dierum
observationem. Notandum est autem, hie civilem
temporum observationem minime damnari, quae
coniuncta est cum naturae ordine. /Porro naturae
ordo fixus ac perpetuus est. Unde enim mensium
et annorum supputatio, nisi ex solis lunaeque circuitu?
Quid aestatem ab hyeme, ver ab autumno
distinguit, nisi Dei ordinatio ? Hanc vero usque
ad finem mundi duraturam semel promisit, Gene.
9, 13. Iam observatio civilis tarn agriculturae, quam
politiae et oeconomiae servit. Ad ecclesiae quoque
regimen extenditur. Qualis ergo fuit observatio
quam Paulus improbat? Nempe quae religione obstringeret
conscientias, quasi necessaria esset ad
cultum Dei, et quae diem a die discerneret: ut loquitur
ad Romanos cap. 14. Quando itaque diebus
per se tribuitur propria sanctitas, quando discernitur
dies a die, religionis causa, quando feriae pars divini
cultus esse censentur: turn dies perperam observantur.
Sabbatum ergo et novilunia et reliquos
dies festos urgebant pseudoapostoli : quia
legales essent observationes. Nos hodie quum habemus
dierum discrimen, non induimus necessitatis
laqueum conscientiis, non discernimus inter dies,
quasi alius alio sit sanctior, non constituimus illic
religionem et cultum Dei: sed tantum ordini et concordiae
consulimus. Ita libera est apud nos et omni
superstitione pura observatio.
11. Timeo ne frustra laboraverim. Dura vox,
et quae debebat Galatas vehementer consternare.
Quid enim illis spei reliquum, si irritus fuisset
Pauli labor? Sed mirantur quidam, tantopere commotum
fuisse Paulum dierum observatione, ut evangelii
prope totius eversionem vocet. Nos vero, si
omnia rite perpendamus, videbimus iustam fuisse
causam. Non tantum iudaicam servitutem imponere
tentabant ecclesiae cervicibus pseudoapostoli: sed
"l5*