commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ...

225 CAPUT IV. 226
dere, in iis convenimus. Caeremoniae et totum illud
regimen in quibus differimus, sunt quasi aooessiones.
Praeterea observandum est, tempus illud fuisse ecclesiae
pueritiam: nunc vero a Christi adrentu
ecclesiam adolevisse, ut sit quodammodo in aetate
virili. Clara enim sunt Pauli . verba. Sed bio
difficulta8 oritur, quia videtur parum sibi constare.
Nam ad Ephesios cap. 4, 13, hortatur nos ad quotidianos
progressus, donee perveniamus in aetatem
adultam et mensuram plenitudinis. Et ad Corinthios
priore epistola (3, 1), commémorât se lae
potum illis, utpote pueris, dédisse: quia solidi cibi
non erant capaces. Et paulo post conferet G-alatas
infantibus. Respondeo, illic agi de singulis hominibus
et privata cuiusque fide: hio vero in Universum
de duobus corporibus, non habita personarum
ratione. Haec responsio pertinebit etiam
ad solvendam multo maiorem difficultatem. Videmus
enim quam incomparabilis fuerit Abrahae
fides, quanta luce intelligentiae polluerint sancti
prophetae. Qua ergo fronte audebimus nos prae
illis iactare viros? annon potius illi heroes, nos
pueri? Ut de nobis taceamus, quis inter Galatas
repertus fuisset par uni ex illis cuilibet? Verum
hic, quemadmodum iam dixi, non tractatur de singulis
personis, sed universalis utriusque populi conditio
describitur. Instructi tunc fuerunt amplioribus
donis quidam: sed pauci fuerunt, non totum corpus.
Deinde ut multi fuerint, non respiciendum quales
intus fuerint, sed qualis fuerit in illis gubernandis
Dei oeconomia. Constat autem fuisse paedagogiam,
hoc est disciplinam puerilem. Hodie autem quid?
Ruptis illis vinouli8, iam liberalius ecclesiam suam
Deus regit, nee sub tarn arcta custodia tenet.
Quamquam obiter simul notandum, quamlibet eximia
intelligentia donati fuerint, illam tarnen resipuisse
naturam temporis, ut in revelatione quam
habebant, esset semper aliquid instar nubis subobscurum.
Unde illud Christi (Luc. 10, 23): Beati
oculi, qui vident quae videtis: multi reges et prophetae
optarunt videre eadem, nee viderunt, etc.
Nunc tenemus qualiter praeferamur iis, qui longe
nobis fuerunt excellentiores. Neque enim id tribuitur
personis: sed totum pendet ex oeconomia
divini regiminis. Hie validissimus est aries ad demoliendas
omnes caeremoniarum pompas, quibus
soli8 papatus splendet. Quid enim aliud hodie perstringit
oculos simplicium, ut papae regnum in admiratione
habeant, aut saltern tangantur aliqua
reverentia; nisi magnificus ille caeremoniarum,
rituum, gesticulationuui et omne genus cultuum
•apparatus in hoc ipsum compositus, ut obstupefaciat
imperitos? Atqui ex hoo loco apparet, fucos
esse adulterinos, quibus deformata est ecclesia. Iam
non loquor de vitiis maioribus magisque exsecrandis.
Quale est, quod Dei cultus esse fingunt:
Ccdvmi opera. Vol. L.
item, quod ad promerendam salutem imaginantur
valere: item, quod maiore severitate exigitur talium
nugarum öbservatio, quam totius legis divinae.
Tantum attingo earn excusationem, qua hodie novi
artifices, tanquam specioso colore, tot abominationes
praetexunt. Obiiciant, inquam, ut volent, hodie
plus multo esse ruditatis et ignorantiae in multis,
quam id Israelitis olim fuerit: ideoque pluribus adminiculis
indigere. Nunquam enim inde efficient,
simili paedagogia esse regendos, quae valuit in populo
i8raelitico. Semper enim exadverso opponam,
Dei ordinationem aliter ferre. Si expedire dicant,
negabo eos melius cernere quid expédiât, quam
Deum ipsum. Nos potius pro certo habeamus, id
esse non rectissiinum modo, sed etiam utilissimum,
quod Deus decrevit. Quare rudibus quaerenda sunt
adminicula, non quae hominum libidini comminisci
libuerit: sed quae Deus ipse destina vit, qui nihil
procul dubio omisit quod suorum infirmitati sublevandae
aptum foret. Sufficiat unus hie clypeus
ad repellendas quasvis obiectiones: aliter Domino
visum est, cuius consilium pro omnibus rationibus
nobis sufficit. Nisi forte homines meliora excogitare
adiumenta possunt, quam quae Deus ipse providerat:
quae postea tanquam inutilia abrogavit. Ac
diligenter quidem observa, Paulum non tantum hie
docere, iam ablatum a nobis esse iugum, quod imp08itum
erat Iudaeis, ut iam liber sit nobis caeremoniarum
usus: sed nominatim discrimen regiminis
ponere, quod Deus observari voluerit. Pateor quidem
libéras hodie nobis esse res omnes externas:
sed ita ut caeremoniarum multitudine ecclesia nequaquam
oneretur, nisi velimus Christianismum cum Iudaismo
contendere. Rationem postea dicemus suoloco.
3. Sub dementis mundi, etc. Elementa vocat,
aut proprio nomine res externas et corporales aut
metaphorice rudimenta. Malo secundum. Sed cur
mundi esse dicit, quae spiritualem habebant significationem?
perinde est ac si diceret: non habebamus
nudam veritatem, sed implicitam terrenis.
figuris. Ergo quod externum erat, id ex mundo
fuisse docet, tametsi subesset coeleste mysterium.
4. * Quando venit plenitudo. Pergit in similitudine
adducta: et suo instituto definitum a patre
tempus accommodât. Simul tarnen ostendit, tempus
illud, quod Dei Providentia ordinatum erat, maturum
fuisse et opportunum. Ea igitur demum iusta est
opportunitas ac recta agendi dispensatio, quae Providentia
Dei regitur. Ita quando expediret filium
revelari mundo, solius Dei fuit iudicare ac statuere.
Quo compescitur omnis curiositas, ne quisquam audeat,
arcano Dei consilio non contentus, litem movere cur
non citius Christus apparuerit. Plura ex fine epistolae
ad Romanos petant lectores, si velint.
Misit Deus filium suum. Hie paucis verbis
multa complexus est. Filium enim, qui missus est,
15