commentariüs in epistolam pauli ad corinthios il - Archive ouverte ...

217 CAPUT III. 218
invocandum : ita mediator semper fait omnia doctrinae:
quia per ipsum semper Deus se hominibus
patefecit. Et hoc nominatim exprimere voluit, ut
discerent, Galatae, eundem, qui fundamentum sit
gratuiti foederis, primas etiam tenuisse in lege promulganda.
20. Porro mediator unius non est. Tametsi hie
Donnulli de duplici Christi natura philosopbantur,
quasi Paulus intellexisset, non unius essentiae:
tarnen de ipsis contrahentibus Paulum loqui, nemo
sani iudicii dubitat. Atque ita communiter exponunt,
non esse locum mediator]', nisi dum una pars
cum altera negotium habet. Quorsum autem hanc
sententiam inseruorit, fere in suspenso relinquunt:
quum tarnen locus sit dignus singulari observatione.
Potest autem esse prolepsis, qua Paulus occupet
impiam cogitationem de mutatione divini consilii.
Diceret enim quispiam apud se: Ergo quemadmodum
pacta sua retractare soient homines, quorum ipsos
poenitet : ita etiam factum est de pactis Dei. Si
ilium, quem dixi, sensum sequaris, tum Paulus
priore membro fateretur homines quidem, qui varii
sunt et instabiles, caput unum in hoc contractu facere,
sed tarnen Deum nihilominus manere unum,
hoc est sibi constare, neque nutare pro hominum
inconstantia. Caeterum quum propius omnia intueor,
potius diversitatem hie notari arbitror inter
Iudaeos et gentiles. Non unius ergo mediator est
Christus, quia diversa est conditio eornm quibuscum
Deus, ipsius auspiciis, paciscitur quod ad externam
personam. Verum Paulus inde aestimandum
Dei foedus negat, quasi secum pugnet aut varium
sit pro hominum diversitate. Nunc clara sunt verba.
Sicuti olim Iudaeis Deum conciliavit Christus in
foedere paciscendo: ita nunc gentium est mediator.
Multum a Iudaeis differunt gentes: nam per circumcisionem
et caeremonias interposita est maceries.
Uli propinqui Deo fuerunt, quum gentes essent remotae.
Non tarnen propterea Deus sibi constare
desinit. Hoc fit dum Christus eos, qui prius inter
se dissedebant, ad unum Deum adducens, facit
etiam ut in unum corpus coalescant. Unus ergo
Deus, quia semper manet sui similis, ac perpetuo
tenore fixum tenet ac statum quod semel decrevit.
*
21. Lexne igitur. Quamquam, cognita certitudine
ac constantia divini propositi, simul coostitui
necesse est, non esse contraria quae ab ipso manant:
tarnen solvendus fuit hic nodus, propter speciein
repugnantiae, quae inter lege met foedus gratiae
apparet. Potest etiam esse exclamatio, qua Paulus,
sublata dubitatione contradictionis, quasi evicta
causa, exclamet, inferens ex superioribus, tanquam
indubium : Quis nunc audeat dissidium fingere inter
legem et promissiones ? Neque tarnen hoc impedit
quin Paulus hic difficultates, quae adhuc occurrere
poterant, expedire pergat. Priusquam vero ad
quaestionem respondeat, procul repellit tantam absurditatem
more suo: ut admoneat quantopere abominari
piae aures debeant quidquid est in Deum
contumeliosum. Yerum subest aliud artificium quod
observare convenit. Huius enim criminis accusât
adversarios, quod Deum sibi ipsi contrarium faciant.
Nam legem et promissiones ab eo profectas
esse constat. Quisquis ergo aliquid inter eas repugnantiae
inducit, in Deum est blasphemus. Repugnant
autem si lex iustificat. Ita appositissime
retorquet in adversarios Paulus quod falso et calumniose
adversus ilium intendebant.
Nam si data esset Tex. Responsio est indirecta
(ut loquuntur), quae nondum plane consensum legis
et promissionum déclarât, continet tarnen quantum
satis est ad tollendam repugnantiam. Prima facie
diceres hanc sententiam alienam esse a contextu:
nee quidquam valere ad solutionem quaestionis:
sed non est ita. Tunc enim adversaretur lex promissionibus,
si vim haberet iustifioandi. Essent
enim duae rationes contrariae iustifioandi hominis,
et veluti duae viae inter se dissidentes ad consequendam
iustitiam. Paulus autem hoc adimit
legi. Sublata igitur est repugnantia. Ego, inquit,
concederem, acquiri iustitiam ex lege, si illic salus
inveniretur. Sed quid?
22. Conclusit scriptura. Nomine scripturae potissimum
legem ipsam désignât. Ea includit universos
mortales sub reatum : ergo iustitia ipsos
spoliât potius quam donet. Validissima ratio: Tu
iustitiam in lege quaeris : lex autem ipsa, cum tota
scriptura, nihil hominibus relinquit praeter damnationem:
omnes enim homines cum. suis operibus
damnât iuiustitiae. Quis igitur ex lege vivet? Alludit
ad illud, qui fecerit haec, vivet in ipsis. Ab
ilia, inquam, vita exclusi per reatum, salutem frustra
in lege quaereremus. Omnia dicendo, plus expressif,
quam si omnes dixisset. Neque enim solos
homines, sed quaecunque habent vel afferre possunt,
complexus est.
Ut promissio ex fide. Nullum enim aliud remedium,
quam ut operum iustitia exuti confugiamus
ad Christi fidem. Certa igitur est consequentia:
si opera in iudicium veniunt, omnes sumus
damnati. Ergo fide Christi obtinemus gratuitam
iustitiam. Caeterum sententia haec plena est eximiae
consolationis : admonemur enim, quoties audi
mus nos damnari in scripturis, paratam esse
nobis opem in Christo, modo nos ad ipsum conferamuB.
Perditi sumus, etiamsi Deus taceat. Cur
ergo toties pronuntiat nos esse perditos? Nempe
ne aeterno exitio pereamus: sed perculsi tam horribili
sententia et confusi, fide quaeramus Christum,
per quem transeamuB a morte in vitam. In voce